Pivə qiyamı: Redaktələr arasındakı fərq

'''Pivə qiyamı''' və ya '''Hitler-Lüdendorf qiyamı''' ([[alman dili|alm.]] ''Hitler-Ludendorff-Putsch'') - [[Münhen|Münhendə]] [[1923]]-cü il [[9 noyabr]] tarixində [[Adolf Hitler|Hitlerin]] rəhbərliyi altındakı [[nasizm|nasional-sosialistlərin]], "Kampfund" təşkilatı və [[Lüdendorf|general Lüdendorfun]] birgə səyi ilə təşkil edilmiş hakimiyyəti ələ keçirmək uğrunda uğursuz qiyam (putç).

 

[[1920]]-ci illərin əvvəllərində [[NSDAP]] [[Bavariya]]da güclü təşkilatlardan birinə çevrilirdi. Partiyanın silahlı dəstələrinə [[Ernst Rem]] rəhbərlik edirdi. Partiyanın liderlərindən olan Hitler isə Bavariyada nəzərəçarpan və əhəmiyyətli şəxsə çevrildi.

 

Bavariya sağlarının rəhbəri və Bavariya [[Torpaq (ərazi vahidi)|torpağının]] diktator səlahiyyətlərinə malik olan komissarı fon Karr rəsmi Berlinin bəzi tələblərinə əməl etməkdən, xüsusilə də nasist dəstələrini buraxmaq və ''"Xalqın nəzarətçiləri"'' qəzetini ([[alman dili|alm.]] ''Völkischen Beobachters'') bağlamaqdan imtina etdi. Lakin alman Baş Qərargahının qəti mövqeyi qarşısında geriyə addım atan Bavariya rəhbərləri Hitlerə bildirdilər ki, hələ Berlin hakimiyyətinə qarşı açıq şəkildə çıxış etməyə hazır deyillər. Bu, Hitleri vəziyyəti öz əlinə almaq istəyinə sövq etdi.

 

[[8 noyabr]] [[1923]]-cü il axşam saat 9-da [[Adolf Hitler|Hitler]] və Lüdendorf silahlı hücum dəstələrinin başında Bavariya hökuməti rəhbərlərinin mitinqinin keçirildiyi Münhenin ''"Bürgerbroykeler"'' pivəxanasına gəldilər. İçəri girən Hitler "Berlindəki xain hökumət"in devrildiyini elan etdi. Buranı tərk edən Karr NSDAP-nin və hücum dəstələrinin buraxılması haqqında qərar verdi. Eyni zamanda E.Remin rəhbərliyi altındakı hücum dəstələri Hərbi Nazirliyin Quru qoşunları komandanlığının qərargahını ələ keçirdilər, lakin ordu qüvvələri tərəfindən mühasirəyə alındılar.

 

[[9 noyabr|Noyabrın 9-u]] səhər tezdən Hitler və Lüdendorf 3 min nəfərlik dəstə ilə birlikdə Hərbi Nazirliyə tərəf irəliləməyə başladılar. Lakin, Rezidentştrasse küçəsində polis dəstəsi onların qarşısını kəsərək atəş açdı və qiyamçıları dağıtdı. Nəticədə nasist partiyasının 16 üzvünün həlak olduğu bu hadisə [[Almaniya]] tarixinə "Pivə qiyamı" kimi düşdü.

 

[[1924]]-cü ilin fevral-mart aylarında keçirilən məhkəmənin qərarı ilə qiyamın təşkilinə görə Adolf Hitler 5 il müddətinə həbsə məhkum edildi, lakin cəmi 10 ay sonra azadlığa buraxıldı. Həbsdə olduğu müddətdə özünün məşhur ''[[Mənim mübarizəm]]'' ([[alman dili|alm.]] ''Mein Kampf'') adlı kitabının birinci hissəsini yazdı. Tezliklə bu kitab [[NSDAP]]-nin əsas ideya qaynağına çevrildi.

 

*[[Münhen]]

 

*[http://www.schoolshistory.org.uk/ASLevel_History/munichputsch.htm Pivə qiyamı (ingiliscə)]

 

[[hu:Hitler müncheni puccskísérlete]]

[[id:Bierkeller Putsch]]

[[ja:ミュンヘン一揆]]

[[ka:ლუდის პუტჩი]]