Tamar (Şirvan məleykəsi): Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
k აითან მეხტიევა tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Araz Yaquboglu tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teq: Geri qaytarma
Sətir 7:
| şəklin ölçüsü = 200px
| şəklin izahı = Bayıl daşlarında Tamara olduğu ehtimal edilən gürcü qadını təsviri. [[Şirvanşahlar sarayı]]<ref>Rasim Əfəndi. Azərbaycan incəsənəti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007. {{oq|az|"Bayıl daşları" üzərində çalışan alimlərimiz son illərdə burada anfas şəklində 12-yə qədər insan başı təsvirli qabartmalar aşkar etmişlər. Onların fikrincə, bu təsvirlər o dövrlərdə tanınmış şəxslərin portretləri olmuşdur. Portret təsvirli qabartmaların birinin üzərində Şirvanşah Fəriburzun adının, gürcü tipinə bənzər başqa bir portretdə isə gürcü sözünün oxunması yuxarıdakı fikrin nə qədər inandırıcı olduğunu göstərir. Təsvirli qabartmalar arasında gürcülərə aid kitabənin olması heç də əbəs deyildir. Məlum olduğuna görə o vaxtlar gürcülərlə Şirvanşahlar arasında qohumluq olmuşdur. Qadın obrazını təsvir edən bu portret o zaman bəlkə də Şirvanşahların zövcəsi Tamaranı təmsil edirmiş}}</ref><ref>{{cite news |title=BAKÜ - BAYIL KALESİ (KASRI) ve KİTABELERİ HAKKINDA |author= |newspaper= |date= |url=http://dergipark.gov.tr/download/article-file/152357 |accessdate=2018-06-20 }}{{oq|tr|Gerçekten de taşlarda görülen 12 insan figürü ayrıntılı biçimde incelendiğinde, -üslup bakımından kısmen klişelişmiş yüz ifadelerine rağmen-, bunların alelade çizilmiş birer süsleme unsurundan çok, dönemin bazı önemli şahsiyetlerini tasvir eden bir çeşit portre niteliği taşıdığı30 sezilmektedir. Taşların üzerindeki bu insan başı tasvirlerinin birinin yanında “Şirvanşah Feriburz”’un adının ve Gürcü tipinde bir kadın tasvirinin yanında da “Gürcü” adlarının okunması31 bu kanıyı güçlendirmektedir (Res. 7-10). }}</ref>
| titul = [[Şirvanşahlar dövləti]]nin məleykəsi
| bayraq =
| dövr əvvəl = [[11841120]]
| dövr son = [[12131160]]
| sələfi = Əvvəlki bilinən: [[Əbül Əsvar Şavur]]un qızı
| xələfi = Sonrakı bilinən: [[İsmətəddin Səfvət-İslam]]
| doğum tarixi = Bilinmir?
| doğum yeri = [[Şəkil:Flag of Kingdom of Georgia.svg|30px|]] [[Gürcüstan krallığı]]
| vəfat tarixi = [[1213-cü il1161]]-ci ildən sonra
| vəfat yeri = bilinmir[[Tiğva]], [[Cənubi Osetiya]]
| sülalə = [[Baqrationi]]
| atası = [[IIIIV GiorgiDavid]]
| anası = [[Hürandoxt]]
| həyat yoldaşı = [[DavitIII SoslaniBöyük Mənuçöhr|III Mənuçöhr]]
| uşağı = [[ IV Giorgi-Laşa və Rusudan]]
| imzası =
}}
'''Tamar Baqrationi''' ({{DVTY}}) — Gürcüstan çarı [[IV David]]in qızı, [[III Böyük Mənuçöhr|III Mənuçöhr]]ün həyat yoldaşı.
'''Tamar Baqrationi(XII-XIIIəsrlər/1184-1213''')
 
==Həyatı==
İlkin həyatı barədə məlumat çox az qalmışdır. [[XII əsr]]ə aid "Çarlar çarı Davidin həyatı" Tamar və bacısı Katanı müvafiq olaraq "Şərqin və Qərbin çırağı" adlandırır və bununla Tamarın [[III Böyük Mənuçöhr|III Mənuçöhr]]ə, Katanın isə Trapezund şahzadəsi, sebastokrator [[İsaak Komnenos]]a evlənməsinə işarə edir. Bu evlilik [[1112]]-ci ildə baş tutmuşdur.<ref>Thomson, Robert W. (1996). Rewriting Caucasian history: the medieval Armenian adaptation of the Georgian chronicles; the original Georgian texts and the Armenian adaptation. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0198263732.</ref>
Tamar III Giorginin tək övladı idi. Girogi biliirdi ki,o öldükdən sonra Tamarı heç kim şah elan etməyəcəkdi və buna görə də elə sağ ikən, 1179-cu ildə onu öz varisi elan etdi. Tamar atasının ölümündən sonra(1184-cü il 27 mart taxta çıxdı. 1186-cı ildə Tamarın rus şahzadəsi Yuri(Giorgi) ilə (Andria Boqolubskinin oğlu) evləndirməsinə dair qərar verildi. Başda hərkəsə özünü sevdirməyi bacaran Yuri sonralar bağışlanılmaz səhvlər etdiyinə görə Gürcüstandan sürgün edildi. 1188-ci ildə Tamar Baqrationlar sülaləsinin qohumu olan gürcü David Soslaniylə evləndi və bu evlilikdən bir qızı(Rusudan), bir oğlu( IV Girogi-Laşa) oldu.Tamarın krallıq dövrü Gürcüstanın "qızıl çağı" sayılır.
Tamar 1213-cü ildə vəfat etdi ve onun dəfn yeri bugünə qədər naməlumdu.
 
==Evliliyin siyasi önəmi==
Yoldaşı, David Soslani Tamar qadın olduğuna görə döyüşlərdə özü iştirak edirdi. Tamar isə feodallar, aznaurlar ve s. kimi böyük insanlarla yanaşı kəndlilərin də qayğısına qalır, bir sıxıntıları olanda hamısına kömək edirdi. O at çapmaq, oxçuluq və s. ilə yanaşı bir qadının bilməli olduğu ev işlərini də bilirdi.
Şirvanşah [[I Əfridun]]un [[IV David]] ilə qohumluğu sayəsində Gürcülərlə ittifaq qurulmuş oldu, həmçinin Gürcüstan Səlcuqlara qarşı Şirvanşahlar kimi bir müttəfiq, Şirvanşahlar isə qıpçaqlara qarşı onlara ölkəsində yaşamağa verən Gürcüstan çarlı kimi siyasi müttəfiq tapdılar.<ref>Hasan, Hadi (1929). Falaki-i-Shirwani: His Times, Life and Works. London: Royal Asiatic Society.</ref>
 
==Oğulları ilə münasibəti==
Tamar vəfat etdikdən sonra oğlu IV Giorgi-Laşa taxta çıxmış və 1213-1223-cü illərdə çarlıq etmişdir. O vəfat etdikdən sonra isə bacısı Rusudan şah elan olundu.
[[Ziya Bünyadov]]a əsasən Mənuçöhrdən sonra taxta çıxan bütün Şirvanşahlar Tamarın oğulları olmuşlar. Mənuçöhrün ölümündən sonra Şirvanda taxt uğrunda mübarizə başlamış, Tamar da öz kiçik oğullarından birini dəstəkləmişdir.<ref>Sara Aşurbəyli, Şirvanşahlar dövləti, 2007</ref> Qıpçaq muzdlularının köməyindən istifadə edən Tamar Şirvanı Gürcüstanın bir hissəsinə çevirmək fikrində idi. Lakin şahzadə [[I Axsitan|Axsitan]] [[Eldənizlər]]in köməyi ilə qalib ayrılmış və anasını kiçik qardaşı ilə birgə Gürcüstana sürgünə göndərmişdir.<ref>Ziya Bünyadov,Azərbaycan Atabəylər Dövləti</ref> [[1152]]-ci ildə artıq Tiğva monastırında rahibə idi. Ölümü barədə məlumat yoxdur. Lakin 1161-ci ildə qardaşıoğlu [[III Georgi]] ilə görüşdüyünü məlumdur. Oğlu daha sonra xaç suyuna salınmış və torpaq verilmişdir. [[Şervaşidze sülaləsi]]nin əsası bu kiçik oğuldan başlayır.<ref>Toumanoff, Cyrille (1976). Manuel de Généalogie et de Chronologie pour l'histoire de la Caucasie chrétienne (Arménie, Géorgie, Albanie)</ref>
 
== İstinad ==