I Pyotr: Redaktələr arasındakı fərq

{{Dövlət xadimi|adı='''I Pyotr'''|orijinal adı=''Пётр Алексе́евич''|şəkil=Peter de Grote.jpg|şəklin izahı=|şəklin ölçüsü=350|titul=[[Rusiya imperatorlarının siyahısı|Rusiya imperatoru]]|ləqəbi=|dövr əvvəl=[[7 may]] [[1682]]|dövr son=[[8 fevral]] [[1725]]|sələfi=[[III Fyodor Alekseyeviç|III Fyodor]]|xələfi=[[I Yekaterina]]|varisi=|milliyəti=|dini=[[Rus Pravoslav Kilsəsi]]|doğum tarixi=9.6.1672|doğum yeri=[[Moskva]], [[Çar Rusiyası]]|vəfat tarixi=8.2.1725|ölüm yeri=[[Sankt Peterburq]], [[Rusiya imperiyası]]|dəfn yeri=[[Pyotr və Pavel kafedralı]]|sülalə=|əvvəlki adı=|atası=[[I Aleksey]]|anası=[[Natalya Narışkina]]|həyat yoldaşı=[[Yevdokiya Lopuxina]]<br/>[[I Yekaterina|Yekaterina Alekseyevna]]|uşağı=[[Aleksey Pyotroviç]]<br/>[[Anna Petrovna]]<br/>[[Yelizaveta Petrovna]]|monoqramı=Peter the Great Signature.svg|monoqramın adı=İmzası|bayraq=Russian COA 1796 a.jpg}}'''I Pyotr''' və ya '''Pyotr Alekseyeviç''' ([[Rus dili|Rusca]]: ''Пётр I Великий, Пётр Алексеевич Романов''; {{DVTY}}) — [[Rusiya imperatorlarının siyahısı|Rusiya imperatoru]]. [[7 may]] [[1682]]-ci ildə qardaşı [[V İvan]]<nowiki/>la birlikdə taxta çıxmış, [[1696]]-cı ildə qardaşının vəfatı ilə [[Çar Rusiyası]]<nowiki/>nın yeganə hakimi olmuşdur. Döyüş meydanında qazandığı ard-arda qələbələrlə, Rus çarlığını [[Avropa|Avropanın]] güclü dövlətləri sırasına daxil etmiş, [[Azov dənizi|Azov]] və [[Baltik dənizi]] sahillərindəki liman şəhərlərini ələ keçirərək rus donanmasının da əsasını qoymuşdur. Həmçinin ölkədə mədəni, elmi və sosial islahatlar apararaq müasirləşmə hərəkatına da rəhbərlik etmişdir. Pyotrun islahatları ölkədə uzun müddət tədbiq edildi və hökumət strukturunun bir çox qurumları məhz bu dönəmdə yaradıldı. Pyotr eyni zamanda [[1917]]-ci ilədək [[Rusiya]]<nowiki/>nın [[paytaxt]]<nowiki/>ı olan [[Sankt-Peterburq]] şəhərinin də təməlini atmışdır.

Pyotr [[9 iyun]] [[1672]]-ci ildə [[Moskva]]<nowiki/>da dünyaya gəlmişdir. Atası [[Rus çarlığı|Rus çarı]] [[I Aleksey]], anası isə onun ikinci xanımı olan Naruşkin ailəsinə mənsub [[Natalya Narışkina|Nataliya Narışkina]]<nowiki/>dır. Saray qeydlərinə görə, yeni doğulan körpə olduqca sağlam idi və anasının qara çəkik gözlərini almışdı. Saray xadimlərindən Nikita Zotov və Patrik Qordon kimi xadimlər körpə Pyotrun təlim-tərbiyəsiylə məşğul oldular. Ancaq 4 yaşında ikən atası vəfat etdi və çarlıq taxtı əqli zəif olan ögey böyük qardaşı [[III Fyodor Alekseyeviç|Çar Fyodor]]<nowiki/>a qaldı. Bütün bu illərdə dövlət idarəsi və mərkəzi hakimiyyət [[I Aleksey|Çar Aleksey]]<nowiki/>in yaxın adamlarından olan Naruşkina ailəsindən Artamon Matveyevin əlində cəmləndi.

Ancaq bu vəziyyət [[1682]]-ci ildə [[III Fyodor Alekseyeviç|Çar Fyodor]]<nowiki/>un vəfatı ilə dəyişdi. Belə ki, övladı olmayan [[III Fyodor Alekseyeviç|Çar Fyodor]]<nowiki/>un vəfatıyla sarayda Miloslavskaya ([[I Aleksey|Çar Aleksey]]<nowiki/>in ilk xanımı [[Mariya Miloslavskaya|Mariya]]<nowiki/>nın ailəsi) və Naruşkina ([[I Aleksey|Çar Aleksey]]<nowiki/>in ikinci xanımı [[Natalya Narışkina|Nataliya]]<nowiki/>nın ailəsi) ailələri arasında taxt mübarizəsi gücləndi. 10 yaşlı Pyotrun digər ögey qardaşı [[V İvan|İvan]] taxt namizədi olsa da, əqli xəstə idi. Bu isə saray çəkişmələrini daha da qızışdırırdı. Nəhayət, Rus əsilzadələrindən bir heyət Pyotru [[çar]], anasını isə [[Regent|taxt naibəsi]] olaraq seçdi.