Vikipediya

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Teq: Geri qaytarıldı
k 188.253.229.23 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq 94.20.97.12 tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teq: Geri qaytarma
Sətir 1:
{{Tarixi dövlət
| adı = Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti
| orijinal_adı = آذربایجان خالق جومهوریتی
| statusu = Demokratik respublika
Sətir 64:
}}
 
'''Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti''' ([[Azərbaycan əlifbası|azərb.]] آذربایجان خالق جومهوریتی) və ya '''Azərbaycan Demokratik Respublikası''' (özünüadlandırma: '''Azərbaycan Cümhuriyyəti'''<ref name="modern146613">[http://modern.az/az/news/146613#gsc.tab=0 “AzərbaycanXalq“Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti” ifadəsi yanlışdır - Əslində, necə olmalıdır? - Tarixçilərdən AÇIQLAMA]</ref> və ya '''Azərbaycan Respublikası'''<ref name="modern146613"/>), qısaca '''ACAXC''' və ya '''ADR''' — Azərbaycan xalqının [[Çar Rusiyası]]na qarşı milli azadlıq mübarizəsi nəticəsində, [[Birinci Dünya müharibəsi]] dövründə Şimali Azərbaycanda yaranmış müstəqil dövlət və Müsəlman Şərqində ilk parlament respublikası. Paytaxtı əvvəlcə [[Gəncə]], sonra [[Bakı]] şəhəri idi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranması ərəfəsində [[Cənubi Qafqaz]]da [[azərbaycanlılar]]ın elliklə yaşadıqları ərazilər təqribən 150 min kv. km-ə bərabər idi. 1918-ci ildə [[Cənubi Qafqaz]]da müstəqil dövlətlər meydana gəldikdə, əzəli Azərbaycan torpaqlarının bir hissəsində [[İlk Ermənistan Respublikası (1918-1920)|Ermənistan Xalq Cümhuriyyəti]] yaradıldı. ACAXC Hökuməti, həmçinin, Azərbaycanın qədim mədəniyyət mərkəzlərindən biri və keçmiş [[İrəvan xanlığı]]nın paytaxtı olan [[İrəvan]]ı da [[ermənilər]]ə güzəştə getməyə və onu yeni yaradılan [[İlk Ermənistan Respublikası (1918-1920)|Ermənistan Xalq Cümhuriyyəti]]nin "siyasi mərkəzi" kimi tanımağa məcbur oldu. Beləliklə, Cənubi Qafqaz respublikaları arasında sərhəd məsələləri qismən nizama salındıqdan sonra AXC Cənubi Qafqazdakı tarixi Azərbaycan torpaqlarının 113,9 min kv. km-ni əhatə edirdi. AXC-nin əhalisi 2.8 milyondan çox idi.<ref name="axcpreslib">{{cite news |url=http://axc.preslib.az/az_a7.html |title="Əhali"|author= |date= |publisher=axc.preslib.az |accessdate=23 may 2018|language=az |archiveurl=}}</ref>
 
Dövlət hakimiyyəti üç qoldan ibarət idi: [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti|Azərbaycan parlamenti]], Hökumət, məhkəmə hakimiyyəti. Dövlət Parlamentin qəbul etdiyi qanun və qərarlar əsasında idarə olunurdu. Parlamentdə Azərbaycan ərazisində yaşayan bütün xalqlar, o cümlədən sayları çox az olan xalqlar da öz deputatları ilə təmsil olunmuşdular. İcra hakimiyyəti Hökumətə məxsus idi. Hökumət Parlament qarşısında cavabdeh idi. AXC Hökuməti 1918-ci il mayın 28-dən iyunun 16-dək [[Tbilisi|Tiflis]]də, iyunun 16-dan sentyabrın 17-dək [[Gəncə]]də, sentyabrın 17-dən 1920-ci il aprelin 28-dək [[Bakı]]da fəaliyyət göstərmişdir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti [[Paris Sülh Konfransı]]nın qərarına əsasən müstəqil dövlət kimi tanınmışdı. Dünyanın bir çox ölkələri ilə səfirlik və nümayəndəlliklər səviyyəsində diplomatik münasibətlər yaratmış, ikitərəfli və çoxtərəfli müqavilələr, sazişlər bağlamışdı. AXC müstəqil məhkəmə sisteminin yaradılması sahəsində də mühüm tədbirlər həyata keçirmişdi.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Azərbaycan_Xalq_Cümhuriyyəti"