Britaniya imperiyası: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 35:
== Tarixi ==
[[15|XV]] və [[16|XVI]] əsrlərdəki coğrafi kəşflər boyunca İspaniya və [[Portuqaliya]] [[Avropa]]nın dünyanın kəşf etməsinin qabaqcılları idi və müddətdə böyük dənizaşırı imperatorluqlar qurdular. Bu imperatorluqlarda olan böyük sərvətdən qısqanan [[İngiltərə]], [[Fransa]] və [[Hollandiya]], [[Amerika]] və [[Asiya]]da öz müstəmləkələri və ticarət şəbəkələrini qurmağa başladılar. XVII və XVIII əsrlərdə [[Hollandiya]] və [[Fransa]] ilə davam etdirdiyi bir neçə dənə döyüşün nəticəsi etibarilə İngiltərə (Şotlandiya ilə edilən 1707 Birləşmə Qanunu'ndan sonra Britaniya), [[Şimali Amerika]] və Hindistandakı üstün güc oldu. Bununla yanaşı, 1783-cü ildə bir müstəqillik savaşından sonra Şimali Amerikada On Üç Koloniya'nin itirilməsi Britaniya üçün böyük bir ziyan idi və ən sıx əhalisi olan olan koloniyasını itirdi. Bu geriləməyə qarşı Britaniyanın diqqəti sonradan Afrika, Asiya və Böyük Okeana çəkildi. 1815-də Napaleon Fransasının məğlub olmasını sonra Britaniya, bir əsr boyunca xaricdən hər hansı bir müqavimətin iştirak alınmayan bir liderliyi var idi, və dünya daxilində torpaqlarını genişləndirməyə davam etdi. Ağ məskunlaşmaçı müstəmləkədən daha çox muxtariyyət verilirdi; bəzi müstəmləkələr də hakimiyyət olaraq yenidən təsnif edildi.
XIX əsrin sonuna doğru Almaniya və Amerika Birləşmiş Ştatlarının inkişafı Britaniyanın iqtisadi liderliyini aşındırdı. Britaniya və Almaniya arasındakı sonra hərbi və iqtisadi gərginliklər, Birinci Dünya Döyüşünün ən böyük səbəblərindən idi və Britaniya, imperatorluğuna çox yüksək bir səviyyədə asılı olaraq bu döyüşü keçdi. Maliyyə bir baxımdan bu qarşıdurma Britaniya üçün çox gərgin bir təsiri var idi və döyüşdən dərhal sonra imperatorluq ən böyük genişliyini qazanmasına qarşı artıq bənzərsiz bir sənaye və ya hərbi bir güc deyildi. İkinci Dünya müharibəsindən qalib çıxmasına qarşı Britaniya, döyüş boyunca cənub-şərqi Asiyadakı torpaqları Yaponiya tərəfindən işğal edildi və bu beləcə Britaniyanın prestijinə zərər verib imperatorluğunun dağılmasına sürət verdi. Döyüşün bitməsindən iki il sonra Britaniya, ən sıx əhalisi olan və ən qiymətli müstəmləkəsi olan Hindistana müstəqilliyini verdi.
| |||