Donor-aktseptor kimyəvi rabitə: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 1:
'''Donor-aktseptor kimyəvi rabitə''' - [[atom]] və ya [[ion]]un onunla qarşılıqlı əlaqədə olan
▲'''Donor-aktseptor kimyəvi rabitə''' - atom və ya [[ion]]un onunla qarşılıqlı əlaqədə olan [[atom]]a mənsub olan bir cüt elektronu istifadə etməsi nəticəsində yaranan rabitə.
== Donor-aktseptor kimyəvi rabitəyə misal ==
[[File:NH3-BF3-adduct-bond-lengthening-2D.png|thumb|400px| Donor-akseptor və ya koordinativ rabitə]]
Donor-aktseptor [[kimyəvi rabitə]] ən sadə misal H<sup>+</sup>-nin NH<sub>3</sub>-lə birləşərək NH<sub>4</sub> əmələ gətirməsi ola bilər (azotun ''s''<sup>2</sup> və ''p''<sup>3</sup> elektronu vardır). H-nin üç elektronu azotun 3''p'' elektronu ilə birləşərək piramidal NH<sub>3</sub> molekulu əmələ gətirir. N və NH<sub>3</sub> ətrafıda hidrogenlə üç cüt ortaq və bir cüt ortaq olmayan elektrondan ibarət 8 elektronlu təbəqə mövcuddur. Ortaq olmayan elektron cütü H<sup>+</sup> tərəfindən istifadə edilir. Bu halda azot kompleksəmələgətirici donor, [[hidrogen]] isə aktseptor və kompleks birləşmiş element (addend) rolunu oynayırlar. Buna oxşar, lakin yaranma mexanizminə görə nisbətən daha mürəkkəb kimyəvi rabitə, birləşmələrin 8- və ya 18-elektronlu qapalı örtük yaratmağa meyil etməsi ilə bağlıdır. Bu növ rabitə həm [Pt(NH<sub>3</sub>)<sub>6</sub>]<sup>4+</sup>, [PtCl<sub>6</sub>]<sup>2-</sup> və b. kimi sintez olunan, həm də təbii (məsələn: [[sulfidlər]]) birləşmələrdə yaranır. Donor-aktseptor kimyəvi rabitə hidrotasiya hadisəsi ilə müşayiət olunan həllolma proseslərində mühüm rol oynayır.
== Rabitənin əmələ gəlməsi ==
İon və [[Kovalent əlaqə|kovalent rabitə]] əksspinli açıq (qapanmamış) elektronların qapanması nəticəsində əmələ gəldiyi halda, donor-akseptor rabitə bölünməmiş elektron cütü və boş orbitallar arasında meydana çıxır. Donor-akseptor rabitə bütün kompleks birləşmələrin əmələ gəlməsində iştirak edir. başqa sözlə, kompleks birləşmələrdə adi rabitələr ilə yanaşı, bir qayda olaraq, donor-akseptor rabitə də olur. Kompleks birləşmələrin quruluş formulları yazılarkən donor-akseptor rabitə adətən akseptora tərəf istiqamətlənmiş oxla göstərilir.
== Mənbə ==
| |||