Xiyar: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Teq: Geri qaytarıldı
Redaktənin izahı yoxdur
Teq: Geri qaytarıldı
Sətir 33:
== Haqqında ==
Vətəni [[Hindistan]] olan xiyar bütün dünyada ən yayılmış tərəvəzlərdən biridir.Maraqlıdır ki, botanika elmində xiyar tərəvəz deyil, giləmeyvə sayılır. Xiyar qarpız, yemiş və balqabağın yaxın "qohumu"dur.Xiyar dad və müalicə əhəmiyyətinə görə böyük maraq kəsb edən, dünya xalqlarının mətbəxini bəzəyən və hal-hazırda geniş yayılmasına ehtiyac duyulan bir bitkidir. Müxtəlif xəstəlikləri sağaldıcı xüsusiyyətləri, ləzzətli dadı, iyi, qidalılığı olan xiyardan həm təzə, həm də duza qoyulmuş halda bütün il boyu istifadə olunur ki, bu da onun geniş halda yayılmasına səbəb olmuşdur. Xiyar bitkisinin 94-97%-ni bioloji su, yalnız 3-6%-ni isə quru maddə təşkil edir. Lakin bu azacıq quru maddənin tərkibində çoxlu miqdarda mürəkkəb və qiymətli birləşmələr vardır ki, bu da insan orqanizmi üçün faydalı olan lazımi mineral duzlar, üzvü turşular, fermentlər, efir yağları və vitaminlərdən ibarətdir. Xiyarın gülündə K, Na, Mg, Fe, Ca, kükürd duzlarına və mikroelementlərə rast gəlinir. Həmin maddələrin əksəriyyəti qələvilik xüsusiyyəti daşıdığı üçün çörək, ət, pendir və başqa yeyintilərlə daxil olan bəzi yararsiz turşuları neytrallaşdırır.Bu bitkinin şirəsi bəzi şişlərin qarşısını alır, böyrəklərdə olan daşları əridir. Xiyar meyvəsinin şirəsindən və toxumlarından ayrılan emulsiyadan ciyər, sinə, böyrək xəstəliklərində, qızdırmada və s. istifadə edilir.
== Xiyarın rayonlaşdırılmış sortları ==
Müxtəlif vaxtlarda yetişən (tezyetişən və gecyetişən), müxtəlif məqsədlərdən ötrü (duza qoyulmuş və təzə halda yemək üçün süfrə sortları) hər zona üçün rayonlaşdırılmış və perspektiv sortlardan istifadə etmək məsləhətdir. Respublikamızda xiyarın Konkurent, Feniks 640, Kirovabadskiy mestnıy, Şedriy 118, Parad, Azəri sortları açıq, Moskva istixana hibridi və Stella sortları isə örtülü sahədə becərilmək üçün rayonlaşdırılmışdır.