Türkiyədə dövlət çevrilişi (1960): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 81:
[[17 fevral]] [[1959]]-cu ildə [[London]]dan [[Kipr]]lə bağlı danışıqlardan gələn və Menderesində olduğu təyyarə qəzaya uğrayır. Baş nazirin qəzadan sağ-salamat çıxması müxalifətlə, əsasəndə İnönü ilə münasibətləri bir anlıq yumşaltsa da bu ara dövr uzun çəkmir və yerini qarşılıqlı tənqidlərə və çəkişmələrə buraxır. İqtidar və müxalif qüvvələr arasında olan bu uçurum xalqdan da yan ötüşmür. Bir çox şəhərlərin küçələri siyasi idealogiyaların qarşıdurma meydanına çevrilir, toqquşmalar baş verir.<ref>[http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=62649& Bir uçak kazası, bir devlet, Radikal - 2009] </ref>
[[1959]]-un aprelindən İnönü Şərqi Anadolu şəhərlərini əhatə edin gəzintiyə çıxdı. Bu gəzintilərdə CHP lideri güclü təzyiqə məruz qalırdı. İnönü [[29 aprel|aprelin 29]]-u [[Uşak]] şəhərində daşlı hücum nəticəsində xəsarət alır.<ref>[http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=490570 "Taha Kıvanç'a Yanıt: Sağduyu ve Bellek", 21 Ocak 2007 tarihli ''Zaman'' gazetesi, URL erişim tarihi: 30 Mayıs 2009]</ref> Hadisənin şahidləri daşla hücum edənlər arasında çadra geyinmiş kişilərin olduğunu bildirmişlər. Bundan başqa Uşak valisi İlhan Engin müxalifət qüvvələrinin mitinq keçirmələrinə mane olurdu. [[4 may]]da [[İstanbul]]a qayıdan İnönü Topqapıya doğru irəliləyərkən ondan narazı əhalinin mühasirəsi ilə üzləşir. Yalnız minbaşı Kənan Bayraktarın köməyi ilə İnönünün ordan uzaqlaşdırılması mümkün oldu.<ref>Şerafettin Turan, ''İsmet İnönü: Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği'', T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 2000, ISBN 978-975-17-2506-6, s. 359.</ref>
[[1960]]-cı il [[aprel]]ində "dövlət və qanunlara" qarşı çıxan mətbuat orqanlarının işini yoxlamaq üçün yaradılan Tədqiqat Komitəsi ölkənin demokratik bünövrəsinə vurulan ağır zərbə kimi qiymətləndirilir. [[1960]]-cı ilin [[28 aprel|28]]-[[29 aprel]]ində Istanbulda tələbə mitinqlərinin polis qüvvələri tərəfindən yatırılması zamanı baş verən toqquşmalarda 40 tələbə yaralanmış, Istanbul Universitetində təhsil alan Turan Əməksiz ölmüşdür. Gəncin ölümü xalqda Menderes hökumətinə olan inamı daha da azaldır. [[1960]]-cı il [[5 may]]da [[Ankara]] Qızılay meydanında DP əleyhdarlarının 555K (555Q) kimi adlandırılan (5-ci ayın 5-ci günü saat 5-də Kızılayda (Qızılayda)) mitinqi baş verir.<ref>[https://www.aa.com.tr/tr/demokrasinin-infazi-27-mayis/1960-darbesine-giden-yolun-kilometre-tasi-ogrenci-eylemleri-oldu/1154274 1960 darbesine giden yolun kilometre taşı öğrenci eylemleri oldu]</ref>. Bu mitinq Türkiyə tarixində "ilk itaətsizlik mitinqi" adlandırılır.
| |||