Ədalət: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
❄☔məlumat☔❄ Teqlər: Geri qaytarıldı Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
k 5.178.15.59 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Elshad Iman (Elşad İman) tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
||
Sətir 23:
Bölüşdürücü Ədalət şәxslәrin dәyәrliliyi nәzәrә alınmaqla, onların ümumi işә töhfәlәrindәn, cәmiyyәt miqyasında “xüsusi çәkilәri”ndәn asılı olaraq nemәtlәrin vә buna müvafiq vәzifәlәrin bölüşdürülmәsidir. Burada şәxslәrin keyfiyyәti nәzәrә alınır. Bölüşdürücü Ədalətin normaları cәmiyyәt tәrәfindәn, әsasәn, onun obyektiv qanunları ilә müәyyәnlәşsә dә, özündә subyektivlik, xalqların, nәsillәrin, şәxsiyyәtlәrin mental xüsusiyyәtlәrinin vә iradi qәtiyyәtinin aşkar izlәrini daşıyır. Bölüşdürücü Ədalətin tarixәn formalaşmış üç әsas prinsipi var: hәr kәsә – eyni şeyi (hamlıya bәrabәr miqdarda), hәr kәsә – xidmәtlәrinә görә, hәr kәsә – tәlәbatına görә. Hazırda “hәr kәsә xidmәtlәrinә görә” prinsipi müasir cәmiyyәtlәrdә әsas olaraq qәbul edilir. Digәr prinsiplәr dә mühümdür, lakin onların tәtbiq sahәlәri nisbәtәn dardır; mәs., baza dәyәrlәri olan nemәtlәrin (insan hüquqlarının) bölüşdürülmәsi “ümumi bәrabәrlik” prinsipi ilә hәyata keçirilir, uşaqların sayından asılı olaraq sosial yardımın, yaxud vergi imtiyazlarının ayrılması isә “hәr kәsә tәlәbatına görә” prinsipinә uyğun gәlir.
Bәrabәrlәşdirici Ədalətdә şәxslәrin dәyәrliliyi diqqәtә alınmır. Burada söhbәt ictimai münasibәtlәrin Aristotel tәrәfindәn ixtiyari vә qeyri-ixtiyari mübadilә kimi adlandırılmış iki tipindәn – әşyaların mübadilәsindәn vә cәzalardan gedir. Əşyaların mübadilәsi onların hәqiqi dәyәrlәrinә uyğun hәyata keçirildiyi halda Ədalətli hesab edilir. Bәrabәrlәşdirici Ədalətin mәkanı, әsasәn, bazardır: burada alıcının kimliyi deyil, onun nә qәdәr hesab ödәdiyi mühümdür. Cәzalarda Ədalətli qiymәtlәndirmә cinayәt nәticәsindә vurulmuş zәrәrә adekvat olan ölçünü tapmaqla, cәzanın qaçılmazlığı – cinayәtin kim tәrәfindәn hәyata keçirilmәsindәn asılı olmayaraq cәzanın verilmәsidir. Bölüşdürücü Ədalət, әsasәn, mәişәt sәviyyәsindә (subyektiv ifadә olunmuş aspektdә), bәrabәrlәşdirici Ədalət isә işgüzar (obyektlәşdirilmiş) aspektdә ictimai münasibәtlәrin әxlaqi-tәnzimlәyici әsaslarını yaradır. Konkret cәmiyyәtlәr, adәtәn, Ədalətin bu vә ya digәr formasına (mәs., feodal vә sosialist cәmiyyәtlәri bölüşdürücü, burjua cәmiyyәtlәri isә bәrabәrlәşdirici Ədalətә) üstünlük versәlәr dә, onların hәr birindә hәr iki forma tәmsil olunur
== [[İslam]]da ədalət ==
| |||