Korrupsiya: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k 78.111.55.175 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq SilvonenBot tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Sətir 4:
Rüşvətin dövlət qurumlarına və xüsusilə də məhkəmələrə girməsi çox ağır bir cinayətdir.
 
[[Kateqoriya:Cinayət]]
RÜŞVƏTXORLUĞUN MÜASİR SOSİAL-İQTİSADİ MƏNŞƏYİ <br>
Bir-birini əvəz edən tarixi formasiyalarda istehsal münasibətlərinin sürətli inkişafı, kapital bazarının yaranması, cəmiyyətin qütblərə bölünməsi, yuxarıların imtiyazları, aşağıların asılılığı insanlar arasındakı münasibətlərdə rüşvəti kimisi üçün qazanc mənbəyinə, kimisi üçün isə izafi xərcə çevirib.
Rüşvətxorluq və korrupsiya cəmiyyətdə ciddi sosial-iqtisadi və siyasi, eləcədə kriminal problemlərin əmələ gəlməsinə, konkret olaraq, dövlətin demokratik dayaqlarının sarsıdılmasına, qanunların işləməməsinə, qanuna inamsızlığın yaranmasına, əhalinin əksər hissəsinin sosial vəziyyətinin pisləşməsinə, sonda isə iqtisadiyyatın iflasına səbəb olur. Ölkədə hökm sürən cəzasızlıq, yerliçilik, tayfabazlıq rüşvətin miqyasını daha da artırır.
90-cı ilin əvvəllərində qazandığımız dövlət müstəqilliyinin nəticəsi olaraq milli demokratik qüvvələrin hakimiyyətə gəlməsi rüşvətxorluğun miqyaslarını və səviyyəsini müəyyən qədər azaltdı. Təhsildə test sisteminin tətbiqi, idarəetmə orqanlarına dövlət məmurlarının təmənnasız təyini ölkə iqtisadiyyatına nəzarət edəcək orqanların, o sıradan vergi və gömrük müfəttişliklərinin ali savadlı gənc mütəxəssislər hesabına formalaşdırılması demokratik qüvvələrin hakimiyyətinin ən böyük uğurları idi. Bu uğurlar içərisində xüsusilə fərqlənəni tələbə qəbulu ilə əlaqədar test sisteminə keçid idi. Onun obyektiv nəticəsi indi də əksəriyyət tərəfindən birmənalı surətdə təsdiqlənir. Qısamüddətli ömür yaşayan demokratik hakimiyyətin 1 ildən sonra - 1993-cü il 4 iyunda hərbi qiyam süqutu və H.Əliyevin hakimiyyəti yenidən ələ keçirməsi nəticəsində dövlətə partnomenklaturanın, iqtisadiyyata isə S.Hüseynovun başçılığı altında qeyri-peşakarların rəhbərliyi rüşvətxorluğa qarşı start götürmüş sistemli tədbirləri yarımçıq qoydu.
Hakimiyyəti qeyri-qanuni yolla ələ keçirmiş iqtidar bütün sahələrdə vəzifə alverinə girişdi. Nəticədə ölkədə formalaşan klanın yaxın dairələrindən təşkil olunmuş vəzifə dəllalları yarandı. Özləri külli məbləğdə rüşvət verməklə yüksək vəzifələrə təyin olunmuş məmurlar aşağı vəzifələri hərraca qoymaq prinsipi ilə işləməyə başladılar və bu prinsip sistem şəklində yerli idarəetmə orqanlarınadək davam etdirildi. Beləliklə də, dövlətin idarəetmə ierarxiyasında piramida üsulu ilə yüksələn rüşvətxorluq düşünülmüş idarəetmə siyasəti olaraq həyata keçirildi. Xalq təsərrüfatının və idarəetmənin bütün sahələri korrupsiyaya büründü. Bu da iqtisadiyyatın başdan-başa kriminallaşmasına gətirib çıxardı. İş o yerə gəlib çatdı ki, rüşvətxorluq məmurların nəinki iş rejiminə, hətta gündəlik həyat tərzinə çevrildi. Məmurlara verilən rüşvətin qeyri-rəsmi tarif cədvəli formalaşdı. İqtisadiyyatda hökm sürən özbaşınalıq, məsuliyyətsizlik, hərc-mərclik ölkəni ciddi problemlərlə üz-üzə qoydu. Yüksək vəzifəli dövlət məmurlarının himayəsi və birbaşa dəstəyi ilə sahibkarlıqda haqsız rəqabət mühiti formalaşdırıldı. Gömrük qeydiyyatından keçmədən həyata keçirilən ixrac-idxal əməliyyatları, uçotdan kənar məhsul istehsalı və satışı gizli iqtisadiyyatı daha da çiçəkləndirdi. Ölkədə dövlətin kredit resurslarından istifadəsi, alış və satış qiymətlərinin təyini, dövlət sifarişlərinin yerinə yetirilməsi prosesində "şapka"üsulu tətbiq olunmaqla külli miqdarda vəsait məmurların şəxsi kapitalına çevrildi. Beynəlxalq maliyyə təşkilatlarından alınmış güzəştli kreditlərin, xarici banklardan götürülmüş kommersiya kreditlərinin təyinatından kənar istifadəsi onların xeyli hissəsinin səmərəsiz formada dağıdılmasına gətirib çıxardı. Dövlət büdcəsinin vəsaitlərinin təyinatından kənarlaşdırılması və mənimsənilməsi korrupsiya hallarının, daha doğrusu, strateji maraqların çoxalmasına səbəb oldu. Ölkənin milli sərvətləri ixrac edilərək, ondan qazanılan vəsaitlər xarici banklarda yatırıldı. Respublikada strateji xammalın ixracı və gündəlik istehlak mallarının idxalı üzrə məmur himayəsi ilə idarə edilən mafioz qruplaşmalar yarandı. Gəlirli ticarət və biznes sahələrinin inhisarlaşması prosesi sürətlə inkişaf etdi. İş adamlarının təşkil etdikləri qurumların qeydiyyat prosedurası da rüşvətsiz keçinmədi. İş o yerə çatdı ki, rüşvət qanundan da ali normaya çevrildi. Qanuni işlər belə rüşvət alınmadan həll edilmədi. Hətta MİS-dən alınan arayışa, yol hərəkəti qaydalarını pozmağa, ali təhsi müəssisələrində imtahanlara qoyulan haqlara görə qeyri-rəsmi tariflər müəyyənləşdirildi. Bütün bu və ya digər hallar ölkə vətəndaşlarının yanaşı əcnəbilərin də haqlı narazılıqlarını yaratsa da, onların əksəriyyəti mövcud rejimin rüşvət qaydalarına uyğunlaşaraq fəaliyyətlərini qanunsuz yollarla davam etdirmək məcburiyyətində qaldılar. Qazanılan və ölkəyə kənardan gətirilən çirkli pulların yuyulması məqsədilə konkret şəxslərin inhisarında olan kazinolar şəbəkəsi formalaşdırıldı. Banklarda və maliyyə orqanlarında xeyli vəsait mənimsənilməsi faktları aşkarlandı. Rabitə sistemi kimi gəlirli sahə inhisar qrupları arasında bölündü. Dövlət sifarişi əsasında aparılan iri miqyaslı tikinti işlərində yüksək vəzifəli dövlət məmurlarının pay iştirakı təmin olundu. Kənd təsərrüfatında yerli icra orqanlarının özəl təsərrüfatlara yersiz müdaxilələri, istehsalçıların sərbəst qiymətqoyma və satış hüquqlarını pozdu. Bu da özəl təsərrüfatları qanuni qazanclarını yerli icra orqanlarının rəhbərliyi ilə bölüşdürməyə məcbur etdi. Səhiyyə və təhsil sistemində rüşvətxorluq geniş miqyas aldı. Səhiyyədə xidmətin pullu olmasına baxmayaraq, hər bir müalicə üsulunun, tibbi xidmətin özünün qeyri-rəsmi məbləği müəyyənləşdirildi. Təhsil sitemində 1992-ci ildə böyük uğur qazanmış, düzgünlüyü və obyektivliyi ilə seçilən test sisteminin tətbiqi sonrakı illər qeyri-obyektivliyinə görə daha çox mənfi imic yaratdı. Özəlləşdirmə prosesi qanunsuz yığılmış kapitalın qanuniləşdirilməsinə şərait yaratmaqla yanaşı, həm də "daha çox şapka" prinsipi ilə dövlət əmlakının ədalətsiz bölgüsünü şərtləndirdi. Ölkədə nomenklatur kapitalizmi formalaşdırıldı. Get-gedə kapital bölgüsü daha dar çərçivəyə keçdi. Hətta yüksək vəzifəli dövlət məmurlarının da belə bölgüdən pay götürmək imkanları məhdudlaşdı. Klana daha yaxın olan, məlum ailəyə daxil edilən adamlar arasında aparılan kapital bölgüsü hakimiyyətdaxili mübarizələrin və qarşıdurmaların yaranmasına gətirib çıxartdı. Bütün bunlar isə xalqın sosial vəziyyətini daha da ağırlaşdırdı.
 
{{Link FM|id}}