Şuşa qalası: Redaktələr arasındakı fərq

 

1747-ci ildə [[Cavanşirlər sülaləsi|Cavanşirlər]] və [[Otuziki mahalı|Otuzikilər]] sülalələrinin dəstəyi ilə [[Qarabağ xanlığı]]nın əsasını qoyan Pənahəli xan, [[Araz çayı]]ndan [[Göyçə gölü]]nə, [[Tərtərçay|Tərtər çayı]]ndan [[Mehri]], [[Tatev]] və [[Sisian]]a kimi uzanaraq [[Qarabağ]], [[Zəngəzur]] və [[Bərgüşad mahalı|Bərgüşad]] ərazilərini əhatə edən geniş ölkəsini idarə edə biləcəyi möhkəm qala inşa etməyə qərar verir.<ref>{{cite book |title=История Азербайджана, т. I |date=1958 |location=Баку |pages=334-337}}</ref><ref>{{cite book |last=Bakıxanov |first=A. |title=Gülüstani-İrəm |date=1926 |location=Bakı |pages=128}}</ref><ref>{{cite book |last=Абдуллаев |first=Г. А. |title=Азербайджан в XVIII веке и взаимоотношения его с Россией |date=1965 |location=Баку |pages=14}}</ref> 1748-ci ildə onun sifarişi ilə [[Bərdə]] yaxınlığında [[Bayat qalası]]nın inşasına başlanılır. Pənahəli xan ''"ailəsinin yaşaya biləcəyi və yadellilərin hücumu zamanı xalqı qoruyacaq bir qala"'' istəyirdi. Buna görə də Bayat qalası dərin xəndəklər və qalın xarici divarlarla əhatə edilir. Bişmiş kərpicdən inşa edilmiş Bayat qalasında Xan sarayı, məscid, bazar, hamam və evlər yerləşir. Xan ailəsinin Bayatda məskunlaşmasından sonra ətraf kəndlərin sənətkarları, o cümlədən [[Ərdəbil]] və [[Təbriz]]dən də bir qədər əhali buraya köçür.<ref>{{cite book |last=Карабаги |first=Джамал Джеваншир |title=Карабах |date=1855 |publisher=аз. Кавказ |location=Тифлис |edition=№ 61-69}}</ref><ref>{{cite book |last=Адигезал-бек |first=Мирза |title=Карабах-наме |location=Баку |pages=53 |date=1950}}</ref><ref>{{cite book |last=Джамал Джеваншир Карабахский |first=Мирза |title=История Карабаха |date=1959 |location=Баку |pages=68 |edition=}}</ref> Lakin, Bayat uzun müddət xanın iqamətgahı olmur. Həyata keçirilmiş çoxsaylı möhkəmləndirmə işlərinə baxmayaraq, qala xarici hücumçulara qarşı zəiflik nümayiş etdirir. Buna görə də, Pənahəli xan yeni qala inşa etdirmək üçün strateji baxımdan daha əlverişli yer axtarır. Nəticədə sonradan Şahbulaq adlandırılan Tərnəküt adlı yerdə, Şah bulağı adlı bulağın yaxınlığında [[Ağdam]]dan 10 km aralıda yerləşən dağətəyi məkan seçilir.<ref name="Авалов10"/>

XIX əsr Qarabağ tarixçilərinin məlumatına görə, Pənahəli xanın göstərişi ilə burada qala, daş evlər, məscid, hamam və bazar inşa edilir. [[Şahbulaq qalası|Şahbulağında]] mülki və dini binaların inşa edilməsi haqqında məlumatlara [[Mirzə Yusif Qarabaği]] və [[Mirzə Yusif Qarabaği|Mirzə Camal Cavanşirin]] əsərlərində rast gəlmək mümkündür.<ref name="Авалов10"/> M.C.Cavanşir ''"Qarabağ tarixi"'' adlı əsərindəki ''"Rəhmətlik Pənah xan tərəfindən Qarabağda inşa edilmiş abidələr və binalar haqqında"'' adlı bölmədə qeyd edir: ''"Pənah xanın göstərişi ilə daşdan Şahbulaq qalası, bulaq yanında məscid, hamam, şəhər binaları və bazar inşa edilmişdir"''.<ref name="Авалов10"/> İnşaat işləri 1165-ci ildə (1751–1752) tamamlanmışdır.<ref name="Авалов10"/> Yeni qalaya köçən və mövqelərini möhkəmləndirən xan, əvvəlki qərargahını dağıtmağa göstəriş verir.<ref>{{cite book |last=Adıgözəlbəy |first=Mirzə |title=Qarabağnamə |date=1950 |location=Bakı |pages=53}}</ref>