Kumo-Manıç çökəkliyi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 27:
== Hidroqrafiya ==
Kumo-Manyç çökəkliyinin hidroqrafik şəbəkəsi nisbətən zəif inkişaf etmişdir. Çay şəbəkəsinin çox hissəsi 0,2-0,3 km/km² sıxlıqdadır. 1932-ci ilə qədər çökəkliyin hidroqrafik şəbəkəsi daha çox təbii idi və su obyektləri çaylar, göllər və az sayda gölməçələrlə təmsil olunurdu. Hövzənin əsas çayları birincisi Azov dənizi hövzəsinə, digəri isə Xəzərə məxsus olan Qərbi və Şərqi Manıçdır. Bu çayların bu dövr üçün bir xüsusiyyəti, az su miqdarı və Kalaus çayının iki tərəfə ayrılması idi. Onun axını həm Qərbi, həm də Şərqi Manıça gedirdi. 1960-cı illərə qədər suyun böyük hissəsi Şərqi Manıça axırdı<ref name="autogenerated1">{{cite web |author = Базелюк А. А. |url = http://hub.sfedu.ru/media/diss/7441f97e-a353-11e3-a4fd-003048621912/REF_106216a.pdf |title = Антропогенное изменение гидрографической сети Кумо-Манычской впадины : автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата географических наук |lang = ru |website = hub.sfedu.ru |date = |accessdate = 2020-02-29|archiveurl = https://web.archive.org/web/20180130145436/http://hub.sfedu.ru/media/diss/7441f97e-a353-11e3-a4fd-003048621912/REF_106216a.pdf |archivedate = 2018-01-30 |deadlink = no }}</ref>.
1932-1940-cı illərə qədər Qərbi Maniç, 1969-cu ilə qədər Şərqi Maniç quru illərdə və hətta orta su miqdarı olan illərdə bir neçə ayda qurumuş və qışda donaraq bir-biri ilə əlaqəsiz uzanmalar zəncirinə çevrilmişdir. Çaylardakı su yüksək dərəcədə minerallaşmış, duzlarla doymuş və şoranlaşmışdı. Bənzər proseslər göllərdə də qeyd olunurdu.
20-ci əsrdə Manıç çökəkliyinin hidravlik sistemi insan tərəfindən dəyişdirildi: Qərbi Manıçda (Proletarskoe, Veselovskoe və [[Ust-Manıç su anbarı|Ust-Manıç]]) və Şərqi Manıçdakı Çoqray su anbarı qurulur. Yüksək axın və duzsuzlaşma təmin etmək üçün Don və Kuban çaylarının suyu bir neçə əsas kanal vasitəsilə Manıça axıdılır. Su anbarlarının əmələ gəldiyi çay vadilərində həm kiçik, həm də böyük göllər su altında qalır. Kalaus çayının mənsəbində, bu çayın Şərqi Manıça axınını dayandıran bir bənd tikilir.
Kumo-Manıç çökəkliyinin hidroqrafik şəbəkəsinin bir xüsusiyyəti sıx kanallar, paylayıcılar, drenajlar və kollektorlar şəbəkəsidir. Onların əksəriyyəti quraq çöl bölgələrinin suvarılması, həmçinin Qərbi Manıç çayında naviqasiyanı təmin etmək üçün qurulmuşdur.
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
| |||