Yaponiyada evlilik: Redaktələr arasındakı fərq

'''Yaponiyada evlilik''' ölkədə ailənin leqal və sosial institutudur. Orta əsrlərdən fərqli olaraq hazırda Yaponiyada bərabərhüquqlu evlilik qüvvədədir. Toylar iki formada keçirilir: [[Şinto toyu|ənənəvi şinto adətləri ilə]] və [[Evlilik xristianlıqda|xristian evliliyi adətləri ilə]].

Orta əsrlər dövründə Yaponiyada ümumi mənşə ilə bağlı böyük patriarxal ailə mövcud idi. Bu cür ailələr bir qayda olaraq, bir neçə kiçik ailəni əhatə edirdi. Valideynlərlə uşaqlar, ərlə arvad, böyük qardaşla kiçik qardaş arasında münasibətlər subordinasiya əsasında qurulmuşdu. Patriarx (ailə başçısı) öz icma üzvləri üzərində geniş hakimiyyətə malik idi. Evlənmə, boşanma, oğulluğa götürmə kimi məsələlərdə patriarxın razılığı olmalı idi.{{sfn|Məlikova|2005|p=319}}

Qədim yapon qanunlarında silki və patriarxal başlanğıclar sosial-hüquq münasibətlərinin bütün sferalarını səciyyələndirirdi. Hər bir silk - əyanlar, əsas əhali kütləsi, qullar öz qaydaları ilə yaşayırdı. Özünəməxsus cəhətlərdən biri ondan ibarətdir ki, orta əsrlərdə Yaponiyada birgəyaşayış şəklində mükəmməl kiçik ailə olmamışdır. Ailə münasibətlərinin əsasını xüsusi yapon nikahı - '''tsumadoy''' təşkil edirdi. Belə nikahda[[nikah]]da ər ayrılıqda yaşayır və sərbəst surətdə arvadı ilə görüşə bilərdi. Belə nikah arvada ev işlərində xeyli müstəqilliyə malik olmaq imkanı verirdi.{{sfn|Məlikova|2005|p=319}}

Əhalinin əsas kütləsi nikaha yetkinlik yaşına çatdıqdan sonra daxil olurdu: nikah yaşı kişilər üçün 15, qadınlar üçün isə 13 yaşdan müəyyən olunmuşdu. Nikahın bağlanmasına arvad tərəfdən çoxsaylı qohumlar razılıq verməli idi. Nikah sanki iki mərhələdən keçirdi: müəyyən etmə (nişan) və "qüvvəyə minmə". Nikahı müəyyən etmə ilə onun həqiqətən qüvvəyə minməsi arasında müddət üç ayı keçərsə, onda nikaha razılıq pozula bilərdi və bu da heç bir hüquqi nəticə doğurmurdu. Şəxsin uzun müddət xəbərsiz itkin düşməsi də nikahın pozulması üçün əsas ola bilərdi. İki mərhələ arasında olan müddət əslində faktiki nikah münasibətləri və eyni zamanda qadın üçün sınaq müddəti idi. Sınaq müddətində [[Sonsuzluq|arvadın sonsuz olması]] müşahidə olunduqda, ailə başçısı ondan narazı qaldıqda həmin qadın sınaqdan çıxmamış hesab olunurdu.{{sfn|Məlikova|2005|p=319}}

Tsumadoy nikahı kişiyə bir neçə arvad, habelə məşuqə saxlamağı qadağan etmirdi. Lakin qanunlar kişiyə öz arvadları ilə özünü istədiyi kimi aparmasına, yeni arvadla evlənmək üçün səbəbsiz olaraq öz arvadlarını tərk etməsinə icazə vermirdi. Nikah bağlanarkən istər nişanlı oğlanın, istərsə də nişanlı qızın razılığı tələb olunmurdu. Bu məsələdə yalnız ailə başçılarının razılığı kifayət idi.{{sfn|Məlikova|2005|p=319}}

Yaponiyada hər bir silk üçün yaşamaq qaydaları müəyyən olunmuşdu. Hətta qulların[[qul]]ların müxtəlif növləri (özünün (yerli), yadelli, dövləti cinayətlərə görə qullara çevrilmişlər) üçün qaydalarda fərqlər mövcud idi. Qullarla onların sahibləri arasında olan qadağan olunmuş nikahdan əmələ gələn uşaqlar dövlət qullarının aşağı dərəcəsinə keçirdilər. Lakin azad adamlarla təsadüfi əlaqələrdən törəyən uşaqlar azad sayılırdı. Bununla belə, bu cür əlaqə nikah sayılmırdı.{{sfn|Məlikova|2005|p=320}}

Yalnız XIV-XV əsrlərdə ailə-nikah münasibətlərində normal monoqam nikah (kişi ilə qadının daimi birgə yaşaması) bərqərar olmuşdur.{{sfn|Məlikova|2005|p=320}}

Çin ənənələrinə uyğun olaraq boşanma asan məsələ idi. Konfusiçilik[[Konfutsiçilik]] kanonlarına görə yeddi səbəbdən boşanmağa icazə verilirdi: arvadın sonsuzluğu, onun əxlaqsızlığı, ərin qohumlarına itaətsizliyi, xəbərçiliyi, qısqanclığı, [[Oğurluq|oğurluğa meylli olması]], pis xəstəliyi.{{sfn|Məlikova|2005|p=319}}

Kişinin nikahdan kənar əlaqələri əxlaqi cəhətdən pisləndiyi halda, arvadın ərinə xəyanət etməsi isə [[cinayət]] sayılırdı. Hətta ərin ölümündən sonra yalnız ailə başçısının razılığı ilə arvad evi tərk edə bilərdi. Ər tərəfindən boşanma onda ifadə olunurdu ki, o arvadına öz imzası ilə müvafiq məktub (savadsız olduqda isə barmaq izini əks etdirmiş kağız) verirdi. Lakin bəzi hallarda (valideynlərinin matəmi, ərinin vəzifəsinin böyüdülməsi, arvadın getməyə yeri olmadıqda) hətta arvad boşanma məktubu aldıqda belə ərin evini tərk edə bilməzdi. Ər və ya arvad digərinin qohumunu döyməyə və ya öldürməyə cəhd etdikdə, boşanmağa icazə verilirdi. Əvvəllər pis yollara getmiş qadınla nikah bağlamaq mümkünsüz idi. Boşanma zamanı arvadın cehizi[[cehiz]]i özünə qaytarılırdı.{{sfn|Məlikova|2005|p=320}}