Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
şeir kodun daxil etdim. lazım bilməsəz düzəlişləri geri qaytararsız
Sətir 9:
'''HEYDƏRBABAYA SALAM'''
(Güney ləhcəsində yazıldığından, vəzn və üslubu qorumaq üçün bəzi yerlərdə ədəbi dildən kənara çıxan yazılışlar bilərəkdən saxlanılmışdır)
<poem>
*Həydərbaba, ildırımlar şaxanda,
Həydərbaba, ildırımlar şaxanda,
*Sellər, sular şaqqıldayıb axanda,
Sellər, sular şaqqıldayıb axanda,
*Qızlar ona səf baglayıb baxanda,
Qızlar ona səf baglayıb baxanda,
*Salam olsun, şövkətizə elizə,
Salam olsun, şövkətizə elizə,
*Mənim də bir adım gəlsin dilizə.
Mənim də bir adım gəlsin dilizə.
 
Həydərbaba, kəkliklərin uçanda,
Kol dibindən dovşan qalzib qaçanda,
Baxçaların çiçəklənib açanda,
Bizdən də bir mümkün olsa yad əylə,
Açılmayan ürəkləri şad eylə.
 
Bayram yeli çardaxları yıxanda,
*Həydərbaba, kəkliklərin uçanda,
Novruzgülü, qarçiçəyi cıxanda,
*Kol dibindən dovşan qalzib qaçanda,
Ağ buludlar köynəklərin sıxanda,
*Baxçaların çiçəklənib açanda,
*Bizdən də bir mümkünyad olsaeyləyən yadşad əyləolsun,
Dərtlərimiz qoy dikəlsin dağ olsun.
*Açılmayan ürəkləri şad eylə.
 
Heydərbaba, gün dalıvı dağlasın,
Üzün gülsün, buludların ağlasın,
Uşaqların bir dəstə gül bağlasın,
Yəl əsəndə vər gətirsin bu yana,
Bəlkə mənim yatmış bəxtim oyana.
 
Heydərbaba, sənin üzün ağ olsun,
*Bayram yeli çardaxları yıxanda,
Dört bir yanın bulaq olsun bağ olsun,
*Novruzgülü, qarçiçəyi cıxanda,
Bizdən sonra sənin başın sağ olsun,
*Ağ buludlar köynəklərin sıxanda,
Dünya qəzov-qədər, ölüm itimdir,
*Bizdən də bir yad eyləyən şad olsun,
Dünya boyu oğulsuzdur, yetimdir.
*Dərtlərimiz qoy dikəlsin dağ olsun.
 
Heydərbaba, yolum səndən kec oldu,
Ömür keçdi, gələmmədim gec oldu,
Heç bilmədim gözəllərin nec oldu.
Bilməz idim döngələr var, dönüm var,
İtkinlik var, ayrılıq var, ölüm var.
 
*Heydərbaba, günigid dalıvıəmək dağlasınitirməz,
Ömür keçər, əfsus bəhrə bitirməz,
*Üzün gülsün, buludların ağlasın,
Namərd olan ömrü başa yetirməz.
*Uşaqların bir dəstə gül bağlasın,
Biz də vallah unutmarıq sizləri,
*Yəl əsəndə vər gətirsin bu yana,
Görəmməsək halal ədin bizləri.
*Bəlkə mənim yatmış bəxtim oyana.
 
Heydərbaba, Mir Əjdər səslənəndə,
Kənd içinə səsdən küydən düşəndə,
Aşıq Rüstəm sazın dilləndirəndə,
Yadındadır nə hövlənək qaçardım?
Quşlar təkin qanad çalıb uçardım.
 
Şəngilava yurdu aşıq alması,
*Heydərbaba, sənin üzün ağ olsun,
Gah da gedib orda qonaq qalması,
*Dört bir yanın bulaq olsun bağ olsun,
Daş atması, alma, heyva salması,
*Bizdən sonra sənin başın sağ olsun,
Qalıb şirin yuxu kimi yadımda,
*Dünya qəzov-qədər, ölüm itimdir,
Əsər qoyub ruhumda hər zadımda.
*Dünya boyu oğulsuzdur, yetimdir.
 
Heydərbaba, Quru gölün qazları,
Gədiklərin sazaxları çalan sazları,
Kənd-kövşənin payızları, yazları,
Bir sinema pərdəsidir gözümdə,
Tək oturub seyr ədirəm özüm də.
 
*Heydərbaba, yolumQaraçimən səndən kec olducadası,
Çavuşların gələr səsi-sədası,
*Ömür keçdi, gələmmədim gec oldu,
Kərbəlaya gədənlərin qadası,
*Heç bilmədim gözəllərin nec oldu.
Düşsün bu ac yolsuzların gözünə,
*Bilməz idim döngələr var, dönüm var,
Təməddünün uyduq yalan sözünə.
*İtkinlik var, ayrılıq var, ölüm var.
 
Heydərbaba, şeytan bizi azdırıb,
Məhəbbəti ürəklərdə qazdırıb,
Qara günün sərnövüştün yazdırıb,
Salıb xalqı bir birinin canına,
Barışığı bələndirib canına.
 
Göz yaşına baxan olsa, qan axmaz,
*Heydərbaba, igid əmək itirməz,
İnsan olan xəncər belinə taxmaz,
*Ömür keçər, əfsus bəhrə bitirməz,
Amma heyif , kor tutduğun buraxmaz.
*Namərd olan ömrü başa yetirməz.
Behiştimiz cəhənnəm olmaqdadır,
*Biz də vallah unutmarıq sizləri,
Zilhiccəmiz Məhərrəm olmaqdadır.
*Görəmməsək halal ədin bizləri.
 
Xəzan yeli yarpaqları tökəndə,
Bulud dağdan yenib kəndə çökəndə,
Şəyxülislam gözəl səsin çəkəndə,
Nisgilli söz ürəklərə dəyərdi,
Ağaşlar da Allaha baş əyərdi.
 
Daşlıbulaq, daş-qumunan dolmasın,
*Heydərbaba, Mir Əjdər səslənəndə,
Baxçaları saralmasın, solmasın,
*Kənd içinə səsdən küydən düşəndə,
Ordan keçən atlı susuz qalmasın,
*Aşıq Rüstəm sazın dilləndirəndə,
Deynə bulaq, xeyrin olsun, axarsan,
*Yadındadır nə hövlənək qaçardım?
Üfüqlərə xumar-xumar baxarsan.
*Quşlar təkin qanad çalıb uçardım.
 
Heydərbaba, dağın-daşın sərəsi,
Kəklik oxur, dalısında fərəsi,
Quzuların ağı, bozu, qərəsi,
Bir gedəydim dağ dərələr uzunu,
Oxuyaydım: "Çoban, qaytar quzunu!"
 
Heydərbaba, Suluyerin düzündə,
*Şəngilava yurdu aşıq alması,
Bulaq qeynər çay-çəmənin gözündə,
*Gah da gedib orda qonaq qalması,
Bulaqotu üzər suyun üzündə,
*Daş atması, alma, heyva salması,
Gözəl quşlar ordan gəlib keçəllər,
*Qalıb şirin yuxu kimi yadımda,
Xəlvətləyib bulaqdan su içəllər.
*Əsər qoyub ruhumda hər zadımda.
 
Biçin üstü sünbül biçən oraqlar,
Eylə bil ki, zülfü darar daraqlar.
Şikarçılar bildirçini soraqlar.
Biçinçilər ayrannarın içəllər,
Bir huşlanıb sondan durub biçəllər.
 
*Heydərbaba, Qurukəndin gölüngünü qazlarıbatanda,
Uşaqların şamın yeyib yatanda,
*Gədiklərin sazaxları çalan sazları,
Ay bulutdan cıxıb qaş-göz atanda,
*Kənd-kövşənin payızları, yazları,
Bizdən də bir sən onnara qissə de,
*Bir sinema pərdəsidir gözümdə,
Qissəmizdə çoxlu qəmu-qüssə de.
*Tək oturub seyr ədirəm özüm də.
 
Qarı nənə gecə nağıl deyəndə,
Külək qalxıb qap-bacanı döyəndə,
Qurd keçinin Şəngülünü yeyəndə,
Mən qayıdıb bir də uşağ olaydım.
Bir gül açıb onnan sora solaydım.
 
Əmməcanın bal-bəhməzin yeyərdim.
*Heydərbaba, Qaraçimən cadası,
Sondan durub üst donumu geyərdim.
*Çavuşların gələr səsi-sədası,
Baxçalarda tiringəni deyərdim.
*Kərbəlaya gədənlərin qadası,
Ay özümü o əzdirən günnərim,
*Düşsün bu ac yolsuzların gözünə,
Qarğı minib at gəzdirən günnərim.
*Təməddünün uyduq yalan sözünə.
 
Həçi xala çayda paltar yuvardı,
Məmməd Sadıq damlarını suvardu,
Heç bilməzdik dağdı, daşdı, duvardı,
Hər yan gəlsə şıllaq atıb aşardıq,
Allah, nə xoş, qəmsiz-qəmsiz yaşardıq.
 
Şeyxəlislam münacatı deyərdi,
*Heydərbaba, şeytan bizi azdırıb,
Məşəd Kazım ləbbadəni geyərdi,
*Məhəbbəti ürəklərdə qazdırıb,
Məşədcəli bozbaşları yeyərdi,
*Qara günün sərnövüştün yazdırıb,
Biz xoş uduq, xəyrat olsun, toy olsun,
*Salıb xalqı bir birinin canına,
Fərq ələməz, hər nə olacaq, qoy olsun!
*Barışığı bələndirib canına.
 
Məlik Niyaz vərəndilin salardı,
Atın çapıp, geydacıdan çalardı,
Qırxı təkin gədik başın alardı,
Dolayıya qızlar açıp pəncərə,
Pəncərələrdə nə gözəl mənzərə!
 
Heydərbaba, kəndin toyun tutanda,
*Göz yaşına baxan olsa, qan axmaz,
Qız-gəlinlər həna, piltə satanda,
*İnsan olan xəncər belinə taxmaz,
Bəy gəlinə damdan alma atanda,
*Amma heyif , kor tutduğun buraxmaz.
Mənim də o qızlarında gözüm var,
*Behiştimiz cəhənnəm olmaqdadır,
Aşıqların sazlarında sözüm var.
*Zilhiccəmiz Məhərrəm olmaqdadır.
 
Heydərbaba, bulaqların yarpuzu,
Bostanların gülbəsəri, qarpuzu,
Çərçilərin ağ nabatı, sakqızı,
İndi də var damağımda dad verər,
İtgin gedən günlərimdən yad verər.
 
Bayram idi, gecəquşu oxurdu,
*Xəzan yeli yarpaqları tökəndə,
Adaxlı qız bəy corabı toxurdu,
*Bulud dağdan yenib kəndə çökəndə,
Hər kəs şalın bir bacadan soxurdu.
*Şəyxülislam gözəl səsin çəkəndə,
Ay nə gözəl qaydaydı şal sallamaq.
*Nisgilli söz ürəklərə dəyərdi,
Bəy şalına bayramlığın bağlamaq.
*Ağaşlar da Allaha baş əyərdi.
 
Şal istədim mən də övdə ağladım,
Bir şal alıb tez belimə bağladım,
Qulamgilə qaşdım, şalı salladım,
Fatma xala mənə corab bağladı,
Xan nənəmi yada salıb ağladı.
 
Heydərbaba, Mirzəməmmədin baxçası,
*Daşlıbulaq, daş-qumunan dolmasın,
Baxçaların turşaşirin alçası,
*Baxçaları saralmasın, solmasın,
Gəlinlərin düzmələri, taxçası,
*Ordan keçən atlı susuz qalmasın,
Hey düzülür gözlərimin rəfində,
*Deynə bulaq, xeyrin olsun, axarsan,
Heymə vurur xatirələr səfində.
*Üfüqlərə xumar-xumar baxarsan.
 
Bayram olub qızıl palçıq əzəllər,
Nakqış vurub otaqları bəzəllər,
Taxçalara düzmələri düzəllər,
Qız-gəlinin fındıqcası, hənası,
Həvəslənər anası, qaynanası.
 
Bakiçinin sözü-sozu, kağızı,
*Heydərbaba, dağın-daşın sərəsi,
İnəklərin bulaması, ağızı,
*Kəklik oxur, dalısında fərəsi,
Çərşənbənin girdəkanı, mövizi,
*Quzuların ağı, bozu, qərəsi,
Qızlar dəyər: " Atıl-matıl çərşənbə,
*Bir gedəydim dağ dərələr uzunu,
Ayna təkin baxtım açıl çərşənbə"
*Oxuyaydım: "Çoban, qaytar quzunu!"
 
Yumurtanı göyçək güllü boyardıq,
Çakqışdırıb sınanları soyardıq,
Oynamaqdan bircə məgər doyardıq ?
Əli mənə yaşıl aşıq vərərdi,
İrza mənə Novruzgülü dərərdi.
 
Novruzəli xərməndə vəl sürərdi,
*Heydərbaba, Suluyerin düzündə,
Gahdan yenib küləşlərin kürərdi.
*Bulaq qeynər çay-çəmənin gözündə,
Dağdan da bir çoban iti hürərdi.
*Bulaqotu üzər suyun üzündə,
Onda gördün ulaq ayaq saxladı,
*Gözəl quşlar ordan gəlib keçəllər,
Dağa baxıb qulaqların saxladı.
*Xəlvətləyib bulaqdan su içəllər.
 
Axşambaşı naxır ılan gələndə,
Qoduqları çəkib vurardıq bəndə,
Naxır keçib gedib yetəndə kəndə,
Heyvanları çılpaq minib qovardıq,
Söz cıxsaydı sinə gərib sovardıq.
 
Yaz gəcəsi çayda sular sarıldar.
*Biçin üstü sünbül biçən oraqlar,
Daş-qayalar seldə aşıb harıldar.
*Eylə bil ki, zülfü darar daraqlar.
Qaranlıgda qurdun gözü parıldar.
*Şikarçılar bildirçini soraqlar.
İtlər gördün, qurdu seçib ulaşdı,
*Biçinçilər ayrannarın içəllər,
Qurd da gördün, qalxıb gədikdən aşdı.
*Bir huşlanıb sondan durub biçəllər.
 
Qış gecəsi tövlələrin otağı,
Kəndilərin oturağı, yatağı,
Buxarıda yanar odun yanağı,
Şəbçərəsi, girdəkanı, iydəsi,
Kəndi basar gülüb-oynamaq səsi.
 
Şüca xaloğlunun Bakı sövqəti,
*Heydərbaba, kəndin günü batanda,
Damda qurar samavarı, söhbəti,
*Uşaqların şamın yeyib yatanda,
Yadımdadır səsi, qəddi, qaməti,
*Ay bulutdan cıxıb qaş-göz atanda,
Cünəmmədin toyu döndü yas oldu.
*Bizdən də bir sən onnara qissə de,
Nənəqızın bəxt aynası kas oldu.
*Qissəmizdə çoxlu qəmu-qüssə de.
 
Heydərbaba, Nənəqızın gözləri,
Rəxşəndənin şirin-şirin sozləri,
Türki dedim, oxusunlar ozləri,
Bilsinlər ki, adam gedər ad qalar,
Yaxşı-pisdən ağızda bir dad qalar.
 
Yaz qabağı gün güneyi dövəndə,
*Qarı nənə gecə nağıl deyəndə,
Kənd uşağı qar gülləsin sevəndə,
*Külək qalxıb qap-bacanı döyəndə,
Kürəkçilər dağda kürək züvəndə,
*Qurd keçinin Şəngülünü yeyəndə,
Mənim ruhum eylə bilin ordadır,
*Mən qayıdıb bir də uşağ olaydım.
Kəklik kimi batıb qalıb qardadır.
*Bir gül açıb onnan sora solaydım.
 
Qarı nənə uzadanda işini,
Gün bulutda əyirərdi teşini,
Qurd qocalıb çəkdirəndə dşini,
Sürü qalxıb dolayıdan aşardı,
Baydaların südü dolub daşardı.
 
Həccə Sultan əmmə, dişin qısardı,
*Əmməcanın bal-bəhməzin yeyərdim.
Molla Bağır əmoğlu tez mısardı,
*Sondan durub üst donumu geyərdim.
Təndir yanıb tüssü övü basardı,
*Baxçalarda tiringəni deyərdim.
Çaydanımız ersin üstə qaynardı,
*Ay özümü o əzdirən günnərim,
Qovurqamız sac içində oynardı.
*Qarğı minib at gəzdirən günnərim.
 
Bostan pozub gətirirdik aşağı,
Doldururduq övdə taxta-tabağı,
Təndirlərdə pişirərdik qabağı,
Özün yeyib toxumların çıtdardıq,
Çox yeməkdən lap az qala çatdardıq.
 
Vərziğandan armut satan gələndə,
*Həçi xala çayda paltar yuvardı,
Uşaqların səsi düşərdi kəndə,
*Məmməd Sadıq damlarını suvardu,
Biz də bu yandan eşidib biləndə,
*Heç bilməzdik dağdı, daşdı, duvardı,
Şıllaq atıp bir qışqırıq salardıq,
*Hər yan gəlsə şıllaq atıb aşardıq,
Buğda verip armutlardan alardıq.
*Allah, nə xoş, qəmsiz-qəmsiz yaşardıq.
 
Mirza Tağıynan gecə getdik çaya,
Mən baxıram seldə boğulmuş aya,
Birdən işıq düşdü o tay baxçaya,
"Ey vay"-dədik-"qurtdur", qəyitdik qaşdıq.
Heç bilmədik nə vaxt küllüktən aşdıq.
 
Heydərbaba, ağacların ucaldı,
*Şeyxəlislam münacatı deyərdi,
Amma heyif cavanların qocaldı,
*Məşəd Kazım ləbbadəni geyərdi,
Toxluların arıqlayıb acaldı,
*Məşədcəli bozbaşları yeyərdi,
Kölgə döndü, gün batdı, qaş qərəldi.
*Biz xoş uduq, xəyrat olsun, toy olsun,
Qurdun gözü qaranlıqda bərəldi.
*Fərq ələməz, hər nə olacaq, qoy olsun!
 
Eşitmişəm yanır Allah çırağı,
Dayir olup məscidizin bulağı,
Rahat olup kəndin əvi, uşağı,
Mənsur Xanın əli qolu var olsun !
Harda qalsa Allah ona yar olsun !
 
Heydərbaba, Mol İbrahim var, ya yox ?
*Məlik Niyaz vərəndilin salardı,
Məktəb açar, oxur uşaqlar, ya yox ?
*Atın çapıp, geydacıdan çalardı,
Xərmən üstü məktəbi bağlar, ya yox ?
*Qırxı təkin gədik başın alardı,
Məndən axunda yetirərsən salam.
*Dolayıya qızlar açıp pəncərə,
Ədəbli bir salamı-ma la-kalam.
*Pəncərələrdə nə gözəl mənzərə!
 
Həccə Sultan əmmə gedib Təbrizə.
Amma nə Təbriz ki, gələmmir bizə.
Balam durun, qoyaq gedək əmmizə.
Ağa öldü tufağımız dağıldı.
Qoyun olan yad gedübən sağıldı.
 
*Heydərbaba, kəndindünya toyunyalan tutandadünyadır,
Süleymandan. Nuhdan qalan dünyadır,
*Qız-gəlinlər həna, piltə satanda,
Oğul doğan dərdə salan dünyadır,
*Bəy gəlinə damdan alma atanda,
Hər kimsəyə hər nə verib alıbdır.
*Mənim də o qızlarında gözüm var,
Əflatundan bir quru ad qalıbdır.
*Aşıqların sazlarında sözüm var.
 
Heydərbaba, yaru-yoldaş döndülər.
Bir də məni çöldə qoyub çöndülər.
Çeşmələrim, çıraqlarım söndülər.
Yaman yerdə gün döndü, axşam oldu,
Dünya mənə xərabəyi-Şam oldu.
 
Əmoğluynan gedən gece Qıpcağa,
*Heydərbaba, bulaqların yarpuzu,
Ay ki, cıxdı atlar gəldi oynağa,
*Bostanların gülbəsəri, qarpuzu,
Dırmaşardıq, dağdan aşarıq dağa.
*Çərçilərin ağ nabatı, sakqızı,
Məşməmi Xan, göy atını oynatdı,
*İndi də var damağımda dad verər,
Tüfəngini aşırdı, sakqıldatdı.
*İtgin gedən günlərimdən yad verər.
 
Heydərbaba, Qara Gölün dərəsi,
Xoşqənabın yolu, bəndi, bərəsi,
Orda düşer çil kehliyin feresi,
Ordan keçər yurdumuzun özünə,
Biz də keçək yurdumuzun sözünə
 
Xoşqənabı yaman günə kim salıb ?
*Bayram idi, gecəquşu oxurdu,
Seyyidlərdən kim qırılıb, kim qalıb ?
*Adaxlı qız bəy corabı toxurdu,
Amir Qaffar dam-daşını kim alıb ?
*Hər kəs şalın bir bacadan soxurdu.
Bulaq ginə gəlib gölü doldurur ?
*Ay nə gözəl qaydaydı şal sallamaq.
Ya quruyub baxçaları soldurur ?
*Bəy şalına bayramlığın bağlamaq.
 
Amir Qaffar seyyidlərin tacıydı,
Şahlar şikar etməsi qeyqacıyfı,
Mərdə şirin, namərdə cox acıydı,
Məzlumların hakqı üstə əsərdi,
Zalımları qılış təkin kəsərdi.
 
Mir Mustafa dayı, uca boy baba,
*Şal istədim mən də övdə ağladım,
Heykəlli, sakqallı Tolustoy baba,
*Bir şal alıb tez belimə bağladım,
Eyləyərdi yas meclisin toy baba,
*Qulamgilə qaşdım, şalı salladım,
Xoşqənabın abırrısı, ərdəmi,
*Fatma xala mənə corab bağladı,
Mescidlerin, meclislerin görkemi.
*Xan nənəmi yada salıb ağladı.
 
Məcdüssadat gülerdi bağlar kimi,
Guruldardı bulutlu dağlar kimi,
Söz ağzında ərirdi yağlar kimi,
Alnı açıq, yaxşı, dərin qanardı,
Yaşıl gözlər çıraq təkin yanardı.
 
Mənim atam süfrəli bir kişiydi,
*Heydərbaba, Mirzəməmmədin baxçası,
El əlindən tutmaq onun işiydi,
*Baxçaların turşaşirin alçası,
Gözəllərin axıra qalmışıydı,
*Gəlinlərin düzmələri, taxçası,
Ondan sora dönərgələr dönüplər,
*Hey düzülür gözlərimin rəfində,
Məhəbbətin çıraqları sönüplər.
*Heymə vurur xatirələr səfində.
 
Mir Salehin dəlisovluq etməsi,
Mir Əzizin şirin şaxsey getməsi,
Mir Məmmədin qurulması, bitməsi,
İndi desək əhvalatdı, nağıldı,
Keçdi, getdi, itdi, batdı, dağıldı.
 
Mir Əbdülün aynada qaş yaxması,
*Bayram olub qızıl palçıq əzəllər,
Cövcülerinden qaşının axması,
*Nakqış vurub otaqları bəzəllər,
Boylanması, dam-duvardan baxması,
*Taxçalara düzmələri düzəllər,
Sah Abbasın dürbünü yadəş bəxeyr !
*Qız-gəlinin fındıqcası, hənası,
Xöşqənabın xoş günü, yadəş bəxeyr !
*Həvəslənər anası, qaynanası.
 
Sitar emme, nəzikleri yapardı,
Mir Qadir də hər dəm birin qapardı,
Qapıp yeyip, dayca təkin çapardı,
Gülmeliydi onun nəzik qappası,
Əmmənin de ərsininin şappası.
 
Heydərbaba, Amir Heydər neyniyür ?
*Bakiçinin sözü-sozu, kağızı,
Yine yə'qin samovarı qeyniyür.
*İnəklərin bulaması, ağızı,
Day qocalıb alt əngiynən çeyniyür.
*Çərşənbənin girdəkanı, mövizi,
Qulaq batıp, gözü girib qaşına,
*Qızlar dəyər: " Atıl-matıl çərşənbə,
Yazıq əmme, hava gəlib başına.
*Ayna təkin baxtım açıl çərşənbə"
 
Xanım əmmə Mir Əbdülün sözünü,
Eşidəndə əyər ağzı-gözünü,
Məlkamıda verər onun özünü,
Davaların şuxluq ulan qatallar,
Əti yeyip, başı atib yatallar.
 
Fizzə xanım Xoşqənabın gülüydü.
*Yumurtanı göyçək güllü boyardıq,
Amir Yahya əmqızının quluydu.
*Çakqışdırıb sınanları soyardıq,
Rüxsarə artist idi, sevgiliydi.
*Oynamaqdan bircə məgər doyardıq ?
Seyyid Hüseyn Mir Salehi yamsılar,
*Əli mənə yaşıl aşıq vərərdi,
Amir Cəfər qeyrətlidir, qan salar.
*İrza mənə Novruzgülü dərərdi.
 
Səhər tezdən naxırçılar gələrdi,
Qoyun -quzu, dam-bacada mələrdi,
Əmmə Canım körpələrin bələrdi.
Təndirlərin qavsanardı tüssüsü,
Çörəklərin gözəl iyi, issisi.
 
Göyərçinler dəstə qalxıp uçallar,
*Novruzəli xərməndə vəl sürərdi,
Gün saçanda qızıl pərdə açallar,
*Gahdan yenib küləşlərin kürərdi.
Qızıl pərdə açıp yığıp qaçallar.
*Dağdan da bir çoban iti hürərdi.
Gün ucalıp artar dağın cəlalı,
*Onda gördün ulaq ayaq saxladı,
Təbiətin cavanlanar cəmalı.
*Dağa baxıb qulaqların saxladı.
 
Heydərbaba, qarlı dağlar aşanda,
Gecə kərvan yolun azıp çaşanda,
Mən hardasam, Tehranda ya Ka'şanda,
Uzaqlardan gözüm seçər onnarı,
Xiyal gəlip aşıp keçər onnarı.
 
Bir çıxaydım Damqayanın başına,
*Axşambaşı naxır ılan gələndə,
Bir baxaydım keçmişinə, yaşına,
*Qoduqları çəkib vurardıq bəndə,
Bir görəydim nələr gəlmiş başına.
*Naxır keçib gedib yetəndə kəndə,
Mən də onun qarlarıynan ağlardım,
*Heyvanları çılpaq minib qovardıq,
Qış donduran ürəkleri dağlardım.
*Söz cıxsaydı sinə gərib sovardıq.
 
Heydərbaba, gül qönçəsi xəndandir,
Amma heyif, ürek qəzası qandır,
Zindəganlıq bir qaranlıq zindandir,
Bu zindanın dəriçəsin açan yox,
Bu darlıqdan bir qurtulub qaçan yox.
 
Heydərbaba, göylər bütün dumandır,
*Yaz gəcəsi çayda sular sarıldar.
Günlərimiz birbirindən yamandır,
*Daş-qayalar seldə aşıb harıldar.
Birbirizdən ayrılmayın amandır,
*Qaranlıgda qurdun gözü parıldar.
Yaxşılığı əlimizden alıplar,
*İtlər gördün, qurdu seçib ulaşdı,
Yaxşı bizi yaman günə salıplar.
*Qurd da gördün, qalxıb gədikdən aşdı.
 
Bir soruşun bu qarğımış felekden,
Nə istiyir bu qurduğu kələkdən ?!
Deynə keçirt ulduzları ələktən.
Qoy tökülsün bu yer üzü dağılsın.
Bu şeytanlıq qurğusu bir yıxılsın.
 
Bir uçaydım bu çırpınan yelinən,
*Qış gecəsi tövlələrin otağı,
Bağlaşaydım dağdan aşan selinən,
*Kəndilərin oturağı, yatağı,
Ağlaşaydım uzaq düşen elinən,
*Buxarıda yanar odun yanağı,
Bir görəydim ayrılığı kim saldı ?
*Şəbçərəsi, girdəkanı, iydəsi,
Ölkəmizdə kim qırılıp, kim qaldı ?
*Kəndi basar gülüb-oynamaq səsi.
 
Mən sənin tək dağa saldım nəfəsi,
Sən də qeytər göylərə sal bu səsi,
Bayquşun da dar olmasın qəfəsi,
Burda bir şir darda qalıp bağırır.
Mürüvvətsiz insanları çağırır.
 
Hedərbaba, qeyrət qanın qaynarkən,
*Şüca xaloğlunun Bakı sövqəti,
Qaraquşlar səndən qopup qalxarkən,
*Damda qurar samavarı, söhbəti,
O sıldırım daşlarınnan oynarkən,
*Yadımdadır səsi, qəddi, qaməti,
Qavzan mənim himmətimi orda gör,
*Cünəmmədin toyu döndü yas oldu.
Ordan əyil qamətimi darda gör.
*Nənəqızın bəxt aynası kas oldu.
 
Heydərbaba, gecə durna keçəndə,
Koroğlunun gözü qara seçəndə,
Qıratını minip kəsip biçəndə,
Mən də burdan tez mətləbə çatmaram,
Eyvaz gəlip çatmayıncan yatmaram.
 
*Heydərbaba, Nənəqızın gözləri,
*Rəxşəndənin şirin-şirin sozləri,
*Türki dedim, oxusunlar ozləri,
*Bilsinlər ki, adam gedər ad qalar,
*Yaxşı-pisdən ağızda bir dad qalar.
 
Heydərbaba, merd oğullar doğginən,
Namərdlərin burunnarın oğginən,
Gədiklərdə qurdları dut boğginən,
Qoy quzular ayın-şayın otlasın,
Qoyunların quyruqların qatlasın.
 
Heydərbaba, sənin göylün şad olsun,
*Yaz qabağı gün güneyi dövəndə,
Dünya varkən ağzın dolu dad olsun,
*Kənd uşağı qar gülləsin sevəndə,
Səndən keçən tanış olsun, yad olsun,
*Kürəkçilər dağda kürək züvəndə,
Deynə menim şair oğlum Şəhriyar,
* Mənim ruhum eylə bilin ordadır,
Bir ömürdür, qəm üstünə qəm qalar.
*Kəklik kimi batıb qalıb qardadır.
 
Heydərbaba, gəldim səni yoxluyam,
Bir də yatam qucağında yuxluyam,
Ömrü qovam, bəlkə burda haxlıyam,
Uşaqlığa deyəm, bize gelsin bir,
Aydın günnər ağlar üzə gülsün bir.
 
Heydərbaba, çəkdin məni gətirdin,
*Qarı nənə uzadanda işini,
Yurdumuza-yuvamıza yetirdin,
*Gün bulutda əyirərdi teşini,
Yusufuvu uşaq ikən itirdin,
*Qurd qocalıb çəkdirəndə dşini,
Qoca Yəqub itmişsəm de tappısan,
*Sürü qalxıb dolayıdan aşardı,
Qovalayıp qurt ağzından qappısan.
*Baydaların südü dolub daşardı.
 
Gedənlərin yeri burda görünür,
Xanım nənəm ağ kəfənin bürünür,
Dalımcadır, hara gedəm sürünür,
Bala gəldin ? Niyə beylə gej geldin ?
Səbrim sənnən güləşdi, sen güj gəldin.
 
Mən gördüyüm karvan çatıp köçüpdü,
*Həccə Sultan əmmə, dişin qısardı,
Ayrılığın şərbətini içipdi,
*Molla Bağır əmoğlu tez mısardı,
Ömrümüzün köçü burdan keçipdi.
*Təndir yanıb tüssü övü basardı,
Keçip, gedip, qedər-gəlmez yollara,
*Çaydanımız ersin üstə qaynardı,
Tozu qonup bu daşlara, kollara.
*Qovurqamız sac içində oynardı.
 
Burda şirin xatirələr yatıplar,
Daşlar ılan başı başa çatıplar,
Aşnalığın daşın birdən atıplar,
Mən baxanda qavzanıllar, baxıllar,
Bir də yatıp yandırıllar yaxıllar.
 
Qəbiləmiz burda qurup ocağı,
*Bostan pozub gətirirdik aşağı,
İndi olmuş qurd-quşların yatağı,
*Doldururduq övdə taxta-tabağı,
Gün batanda sönər bütün çırağı,
*Təndirlərdə pişirərdik qabağı,
Və bəldətin leysə ləha ənisü,
*Özün yeyib toxumların çıtdardıq,
İllel yeafirü ve illel isü.
*Çox yeməkdən lap az qala çatdardıq.
 
Zaman keçir, üfüqlərə toz qalır,
Karvan kimi uzaqlarda toz salır,
Duman gəlir, ürəkləri çulqayır,
Ürək deyir: "Zaman, keçmə, aman dur,
Keçenlərdə gözüm var, bir dayan dur " .
 
Rüzigarın dəyirməni fırlanır,
*Vərziğandan armut satan gələndə,
Məxluq onun dişlərinə tullanır,
*Uşaqların səsi düşərdi kəndə,
Bax ki, bəşər, gənə necə allanır,
*Biz də bu yandan eşidib biləndə,
Həmişəlik şadlıq umur özünə,
*Şıllaq atıp bir qışqırıq salardıq,
Qəbri görür, toz qondurmur üzüne.
*Buğda verip armutlardan alardıq.
 
Köhnələrin sür-sümüyü dartılıp,
Qurtulanın çul-çuxası yırtılıp,
Mol İbrahim lap əriyip, qurtulup
Şeyxəlislam səhman qalıp qıvraqdır,
Novruzəli qaçaq keçip, qoçaqdır.
 
Ahılların yetmiş kəfən çürüdüp,
*Mirza Tağıynan gecə getdik çaya,
Cahılların dünya qəmi kiridip,
*Mən baxıram seldə boğulmuş aya,
Qız-gəlinlər ət-cannarın əridip,
*Birdən işıq düşdü o tay baxçaya,
Rəxşəndənin nəvə dutur əlini,
*"Ey vay"-dədik-"qurtdur", qəyitdik qaşdıq.
Nənəqızın kürəkəni, gəlini.
*Heç bilmədik nə vaxt küllüktən aşdıq.
 
Çox şükrü var, ginə gəldux, görüşdux,
İtənlərdən, bitənlərdən soruşdux,
Küsmüşdux da, Allah qoysa barışdux,
Bir de görüş qismət ola olmıya,
Ömürlərdə fürsət ola olmıya.
 
Burda xıyal meydannarı genişdi,
*Heydərbaba, ağacların ucaldı,
Dağlar-daşlar bütün mənlə tanışdı,
*Amma heyif cavanların qocaldı,
Görçək məni Heydərbaba danışdı,
*Toxluların arıqlayıb acaldı,
Bu nə səsdir, sən aləmə salıpsan ?
*Kölgə döndü, gün batdı, qaş qərəldi.
Gəl bir görək, özün harda qalıpsan?
*Qurdun gözü qaranlıqda bərəldi.
 
Kəcavəylə bu çaydan çox keçmişik,
Bu çeşmədən sərin sular içmişik,
Bu yoncalıqlarda əkip-biçmişik,
Çəpişləri qıdıqlıyan günnərim,
Çəpiş kimi, oynaqlıyan günnərim.
 
Bu xərmanda "aradan xır" oynardıq,
*Eşitmişəm yanır Allah çırağı,
Cumalaşıp qarışqa tək qaynardıq,
*Dayir olup məscidizin bulağı,
Yavaş-yavaş baxçalara ağnardıq,
*Rahat olup kəndin əvi, uşağı,
Ağaşlardan çəling, ağac kəsərdik,
*Mənsur Xanın əli qolu var olsun !
Qoruqçunun qorxusundan əsərdik.
*Harda qalsa Allah ona yar olsun !
 
Bu tövlədə sarı inək doğardı,
Xanım nənəm inəkləri sağardı,
Ana iysi dam-dibvardan yağardı,
Mən buzovu qucaqlardım qaşmasın,
Deyərdi bax, bayda dolup daşmasın.
 
Bu damlarda çoxlu cızıq atmışam,
*Heydərbaba, Mol İbrahim var, ya yox ?
Uşaqların aşıqların utmuşam,
*Məktəb açar, oxur uşaqlar, ya yox ?
Qurquşumlu sakqa alıp satmışam,
*Xərmən üstü məktəbi bağlar, ya yox ?
Uşaq necə hç zadınan şad olar?
*Məndən axunda yetirərsən salam.
İndi bizim qəmi dutmur dünyalar.
*Ədəbli bir salamı-ma la-kalam.
 
Məktəb qalır, uşaqlar dərs alıllar,
Hey yazıllar, hey pozullar, yalıllar,
Mol İbrahim özü evi qalıllar,
Amma bizim yoldaşlardan qalan yox,
Bunlardan bir bizi yada salan yox.
 
Bir vaxtında bu məktəb pərgar idi,
*Həccə Sultan əmmə gedib Təbrizə.
Bir Müseyyib, bir Məmdəsən var idi,
*Amma nə Təbriz ki, gələmmir bizə.
Biri xəlfə, biri vərzişkar idi.
*Balam durun, qoyaq gedək əmmizə.
Axud bizlə oynamağa gedərdi,
*Ağa öldü tufağımız dağıldı.
Özü bizə oynamaq öyrədərdi.
*Qoyun olan yad gedübən sağıldı.
 
Dedim balam, o Məmdəsən nolupdu?
Mə'lum oldu, tifil bala ölüpdü,
Nə var, nə var, burnundan qan gəlüpdü,
Bir yel əsir, baxısan Məmdəsən yox,
Bu kətdə bir burun qanı kəsən yox.
 
Dedim deyin, Müseyyibə nə gəldi?
*Heydərbaba, dünya yalan dünyadır,
Qulam gördüm ağlar göz ilə güldü,
*Süleymandan. Nuhdan qalan dünyadır,
Dedi: "O da bahalıq düşdü, öldü."
*Oğul doğan dərdə salan dünyadır,
Dedim yazıq, bizlə hasıl bölənlər,
*Hər kimsəyə hər nə verib alıbdır.
Bitməyəndə aclarıdan ölənlər.
*Əflatundan bir quru ad qalıbdır.
 
Bu məktəbdə şe'rin şəhdin dadmışam,
Axundun ağzından qapıp udmuşam,
Gahdan da bir axundu alladmışam,
"Başım ağrır"-deyip qaçıp getmişəm,
Baxçalarda gedip gözdən itmişəm.
 
Azad olanda məktəbdən çıxardıq,
*Heydərbaba, yaru-yoldaş döndülər.
Hücum verip birbirin sıxardıq,
*Bir də məni çöldə qoyub çöndülər.
Yolda hər nə gəldi vurup yıxardıq.
*Çeşmələrim, çıraqlarım söndülər.
Uşaq demə, ipin qırmış dana de,
*Yaman yerdə gün döndü, axşam oldu,
Bir dana da demə, əlli dana de.
*Dünya mənə xərabəyi-Şam oldu.
 
Məlik Niyaz itgin gedip, yox olup,
Əmir Aslan səktə ilə yıxılup,
Hərə qaçıp bir dərədə sıxılup,
Çörək qəmi çıxıp xalqın ayına,
Hərkəs qalıp öz canının hayına.
 
Kətdi yazıq çıraq tapmır yandıra,
*Əmoğluynan gedən gece Qıpcağa,
Görüm sizin bərqiz qalsın andıra
*Ay ki, cıxdı atlar gəldi oynağa,
Kim bu sözü ərbablara qandıra,
*Dırmaşardıq, dağdan aşarıq dağa.
Nədir axı bu millətin günahı?
*Məşməmi Xan, göy atını oynatdı,
Dutsun sizi görüm məzlumların ahı.
*Tüfəngini aşırdı, sakqıldatdı.
 
Hər nə alır baha verir qiyməti,
Ucuz fəqət əkinçinin zəhməti,
Bitəndən artıq biçənin ücrəti
Kənd uşağı gedir yolda işliyə,
Orda bəlkə qəndi tapıp dişliyə.
 
Kətdi gəlin kimi dünyanı bəzər,
*Heydərbaba, Qara Gölün dərəsi,
Öz övrəti yamaq yamağa düzər,
*Xoşqənabın yolu, bəndi, bərəsi,
İynə bəzər xalqı, özü lüt gəzər.
*Orda düşer çil kehliyin feresi,
İmdi də var çərşabları, albaqdır,
*Ordan keçər yurdumuzun özünə,
Uşaqların qıpaçası çılpaqdır.
*Biz də keçək yurdumuzun sözünə
 
Bu baxçada aş tərəsi əkərdik,
Hey su açıp kərdiyə göz tikərdik,
Çıxcaq həmin dərip aşa tökərdik.
Fınqılışlar qaşıqlardan aslanır,
Yağlı desəm quru ağzın ıslanır.
 
Bu döşlərdə quzuları yayardıq,
*Xoşqənabı yaman günə kim salıb ?
Axmasınlar ulduz təkin sayardıq,
*Seyyidlərdən kim qırılıb, kim qalıb ?
Quşqovanı çəkip daşa dayardıq,
*Amir Qaffar dam-daşını kim alıb ?
Quşqovan da elə bil ki, qabandır,
*Bulaq ginə gəlib gölü doldurur ?
Qurd uzaqdan deyər bəs ki, çobandır.
*Ya quruyub baxçaları soldurur ?
 
Xanım nənəm naxoş olan il idi,
Qış var ikən külək idi, yel idi,
Qış da çıxdı yağış idi, sel idi.
Yük-yapını hey çatırdux ki, gedax,
Sel çımxırıp məcbur idux qayıdax.
 
Neysan düşdü, biz də düsdük yağışa,
*Amir Qaffar seyyidlərin tacıydı,
Kim bacara sellər ilə boğuşa,
*Şahlar şikar etməsi qeyqacıyfı,
Hey deyirdik bəlkə yağış yığışa,
*Mərdə şirin, namərdə cox acıydı,
Balakişi, faytonçumuz gəlmişdi,
*Məzlumların hakqı üstə əsərdi,
İmamiyə qəhvəsində qalmışdı
*Zalımları qılış təkin kəsərdi.
 
Bu zəmidə gedip gözdən itərdik,
Tonqal qurup sütülləri ütərdik,
Deyip-gülmək muradına yetərdik,
El də gülsün, muradına yetişsin,
Ürəklərin yaraları bitişsin.
 
Xalvarçılar burda xalvar daşırdı,
*Mir Mustafa dayı, uca boy baba,
Bu küllükdən ulaqlar dırmaşırdı,
*Heykəlli, sakqallı Tolustoy baba,
Sellər kimi ne'mət aşıp-daşırdı,
*Eyləyərdi yas meclisin toy baba,
Hər iş deyəydin hər kimə görərdi,
*Xoşqənabın abırrısı, ərdəmi,
Can dərmanı istəyəydin, verərdi.
*Mescidlerin, meclislerin görkemi.
 
İndi bəşər ac qurd təkin uduxup.
Çömbələnti göz qıcırdıp duruxup.
Baxıllar ki, görsünlər kim sınıxıp ?
Tökülsünlər onun leşin yırtsınlar,
Hərə bir diş ənsəsindən qırtsınlar.
 
Heydərbaba, səndə dəfin"lər var,
*Məcdüssadat gülerdi bağlar kimi,
Dağlar və'dəsi, xəzinələr var,
*Guruldardı bulutlu dağlar kimi,
Amma sənə bənzər də sinələr var,
*Söz ağzında ərirdi yağlar kimi,
Bu sinələr dağlar ilə danışır,
*Alnı açıq, yaxşı, dərin qanardı,
Dağlar kimi göylər ilə qonuşur.
*Yaşıl gözlər çıraq təkin yanardı.
 
Gör hardan mən sənə saldım nəfəsi ?
Dedim qaytar aləmə sal bu səsi,
Sən də yaxşı Simurq etdin məqəsi,
Sanki qanad verdin yelə, nəsimə,
Hər tərəfdən səs verdilər səsimə.
 
Heydərbaba, səni vətən bilimişdim,
*Mənim atam süfrəli bir kişiydi,
Vətən deyip baş götürüp gəlmişdim,
*El əlindən tutmaq onun işiydi,
Səni görüp göz yaşımı silmişdim,
*Gözəllərin axıra qalmışıydı,
Halbuki, lap qəmli qürbət səndəymiş,
*Ondan sora dönərgələr dönüplər,
Qara zindan acı şərbət səndəymiş.
*Məhəbbətin çıraqları sönüplər.
 
Kim qaldı ki, bizə buğun burmadı ,
Atdan atdan bizə kəl"k qurmadı,
Bir mərd oğul bizə havar durmadı,
Şeytanları qucaqlayıp gəzdiz siz,
İnsanları ayaqlayıp əzdiz siz.
 
Duvar ucaldı, gün bizə düşmədi,
*Mir Salehin dəlisovluq etməsi,
Zindan qaraldı, göz-gözü seşmədi,
*Mir Əzizin şirin şaxsey getməsi,
Gündüz gözü mənim lampam geşmədi,
*Mir Məmmədin qurulması, bitməsi,
Sel də basdı emmiz dolup göl oldu,
*İndi desək əhvalatdı, nağıldı,
Çox yazığın evi çönüp çöl oldu.
*Keçdi, getdi, itdi, batdı, dağıldı.
 
Əvvəl başı məndən istiqbal etdiz
Sondan çönup işimdə ixlal etdiz,
Öz zənnizcə üstadı iğfal etdiz,
Eybi yoxdur, keçər gedər, ömürdür,
Qış da çıxar, üzü qara kömürdür.
 
Mənim yolum məhəbbət caddəsiydi,
*Mir Əbdülün aynada qaş yaxması,
Son sözlərim Hakqın iradəsiydi,
*Cövcülerinden qaşının axması,
Məhəbbətin risalət və'dəsiydi,
*Boylanması, dam-duvardan baxması,
Yoxsa məndə bir kəs ilə qərəz yox,
*Sah Abbasın dürbünü yadəş bəxeyr !
Siyasət adlı məndə bir mərəz yox.
*Xöşqənabın xoş günü, yadəş bəxeyr !
 
Haq nə deyir? Küfrə qarşı getməyiz,
Nurdan çıxıp zulmat içrə itməyiz,
Fırıldağa fırfıra tək bitməyiz,
Gördüz də ki olmadı küfrün dibi,
Pul da versə almağa tikmiş cibi.
 
Şeytan bizim qibləmizi çöndərip,
*Sitar emme, nəzikleri yapardı,
Allah deyən yoldan bizi döndərip,
*Mir Qadir də hər dəm birin qapardı,
İlanlı çeşməyə bizi göndərip,
*Qapıp yeyip, dayca təkin çapardı,
Minnət qoyur ki, arxıvız nəhr olup,
*Gülmeliydi onun nəzik qappası,
Biz görürürk, sular bizə zəhr olup.
*Əmmənin de ərsininin şappası.
 
Heydərbaba, gileylikdən nə çıxar ?
Zülmün evin səbri-təhəmmül yıxar.
Dərviş olan səbrin əlin bərk sıxar.
Gəl qayıdaq cıxaq Ağadüzünə,
Keçək ginə məhəbbətin sözünə.
 
Deynə uşaq birbiriylə saz olsun,
*Heydərbaba, Amir Heydər neyniyür ?
Bəlkə bu qış bir də çönüp yaz olsun,
*Yine yə'qin samovarı qeyniyür.
Çay-çəmənlər örd"k olsu, qaz olsun,
*Day qocalıb alt əngiynən çeyniyür.
Biz də baxıp fərəhlənip bir uçaq,
*Qulaq batıp, gözü girib qaşına,
Sınıq-salxaq qanadları bir açaq.
*Yazıq əmme, hava gəlib başına.
 
Bu baxçadan alçaları dərərdik,
Qış adına çıxıp damda sərərdik,
Hey də çıxıp yalandan çöndərərdik,
Qış zumarın yayda yeyip doyarduq,
Bir küllü də xalqa minnət qoyardıq.
 
Evlər qalır, ev sahibi yox özü,
*Xanım əmmə Mir Əbdülün sözünü,
Ocaqların ancaq işıldır gözü,
*Eşidəndə əyər ağzı-gözünü,
Gedənlərin az çox qalıpdır sözü,
*Məlkamıda verər onun özünü,
Bizdən də bir söz qalacaq, ay aman !
*Davaların şuxluq ulan qatallar,
Kimlər bizdən söz salacaq, ay aman !
*Əti yeyip, başı atib yatallar.
 
Bizdən sora kürsülərin tovunda,
Kəndin nağılarında, söz-sovunda,
Qarnənənin çaxmağında qovunda,
Heydərbaba, özün qatar sözlərə,
İşqi kimi xumar verər gözlərə.
 
Aşıq deyər bir nazlı yar var ımış,
*Fizzə xanım Xoşqənabın gülüydü.
Eşqindən odlanıp yanar var ımış,
*Amir Yahya əmqızının quluydu.
Bir sazlı-sözlü Şəhriyar var ımış,
*Rüxsarə artist idi, sevgiliydi.
Odlar sönüp onun odu sönməiyp,
*Seyyid Hüseyn Mir Salehi yamsılar,
Fələk çönüp onun çərxi çönməyip.
*Amir Cəfər qeyrətlidir, qan salar.
 
Heydərbaba, alçaqların köşq olsun,
 
Bizdən sora qalanlara eşq olsun,
*Səhər tezdən naxırçılar gələrdi,
Keçmişlərin gələnlərə məşq olsun,
*Qoyun -quzu, dam-bacada mələrdi,
Övladımız məzhəbini danmasın,
*Əmmə Canım körpələrin bələrdi.
Hər içi boş sözlərə aldanmasın.
*Təndirlərin qavsanardı tüssüsü,
*Çörəklərin gözəl iyi, issisi.
 
 
*Göyərçinler dəstə qalxıp uçallar,
*Gün saçanda qızıl pərdə açallar,
*Qızıl pərdə açıp yığıp qaçallar.
*Gün ucalıp artar dağın cəlalı,
*Təbiətin cavanlanar cəmalı.
 
 
*Heydərbaba, qarlı dağlar aşanda,
*Gecə kərvan yolun azıp çaşanda,
*Mən hardasam, Tehranda ya Ka'şanda,
*Uzaqlardan gözüm seçər onnarı,
*Xiyal gəlip aşıp keçər onnarı.
 
 
*Bir çıxaydım Damqayanın başına,
*Bir baxaydım keçmişinə, yaşına,
*Bir görəydim nələr gəlmiş başına.
*Mən də onun qarlarıynan ağlardım,
*Qış donduran ürəkleri dağlardım.
 
 
*Heydərbaba, gül qönçəsi xəndandir,
*Amma heyif, ürek qəzası qandır,
*Zindəganlıq bir qaranlıq zindandir,
*Bu zindanın dəriçəsin açan yox,
*Bu darlıqdan bir qurtulub qaçan yox.
 
 
*Heydərbaba, göylər bütün dumandır,
*Günlərimiz birbirindən yamandır,
*Birbirizdən ayrılmayın amandır,
*Yaxşılığı əlimizden alıplar,
*Yaxşı bizi yaman günə salıplar.
 
 
*Bir soruşun bu qarğımış felekden,
*Nə istiyir bu qurduğu kələkdən ?!
*Deynə keçirt ulduzları ələktən.
*Qoy tökülsün bu yer üzü dağılsın.
*Bu şeytanlıq qurğusu bir yıxılsın.
 
 
*Bir uçaydım bu çırpınan yelinən,
*Bağlaşaydım dağdan aşan selinən,
*Ağlaşaydım uzaq düşen elinən,
*Bir görəydim ayrılığı kim saldı ?
*Ölkəmizdə kim qırılıp, kim qaldı ?
 
 
*Mən sənin tək dağa saldım nəfəsi,
*Sən də qeytər göylərə sal bu səsi,
*Bayquşun da dar olmasın qəfəsi,
*Burda bir şir darda qalıp bağırır.
*Mürüvvətsiz insanları çağırır.
 
 
*Hedərbaba, qeyrət qanın qaynarkən,
*Qaraquşlar səndən qopup qalxarkən,
*O sıldırım daşlarınnan oynarkən,
*Qavzan mənim himmətimi orda gör,
*Ordan əyil qamətimi darda gör.
 
 
*Heydərbaba, gecə durna keçəndə,
*Koroğlunun gözü qara seçəndə,
*Qıratını minip kəsip biçəndə,
*Mən də burdan tez mətləbə çatmaram,
*Eyvaz gəlip çatmayıncan yatmaram.
 
 
*Heydərbaba, merd oğullar doğginən,
*Namərdlərin burunnarın oğginən,
*Gədiklərdə qurdları dut boğginən,
*Qoy quzular ayın-şayın otlasın,
*Qoyunların quyruqların qatlasın.
 
 
*Heydərbaba, sənin göylün şad olsun,
*Dünya varkən ağzın dolu dad olsun,
*Səndən keçən tanış olsun, yad olsun,
*Deynə menim şair oğlum Şəhriyar,
*Bir ömürdür, qəm üstünə qəm qalar.
 
 
*Heydərbaba, gəldim səni yoxluyam,
*Bir də yatam qucağında yuxluyam,
*Ömrü qovam, bəlkə burda haxlıyam,
*Uşaqlığa deyəm, bize gelsin bir,
*Aydın günnər ağlar üzə gülsün bir.
 
 
*Heydərbaba, çəkdin məni gətirdin,
*Yurdumuza-yuvamıza yetirdin,
*Yusufuvu uşaq ikən itirdin,
*Qoca Yəqub itmişsəm de tappısan,
*Qovalayıp qurt ağzından qappısan.
 
 
*Gedənlərin yeri burda görünür,
*Xanım nənəm ağ kəfənin bürünür,
*Dalımcadır, hara gedəm sürünür,
*Bala gəldin ? Niyə beylə gej geldin ?
*Səbrim sənnən güləşdi, sen güj gəldin.
 
 
*Mən gördüyüm karvan çatıp köçüpdü,
*Ayrılığın şərbətini içipdi,
*Ömrümüzün köçü burdan keçipdi.
*Keçip, gedip, qedər-gəlmez yollara,
*Tozu qonup bu daşlara, kollara.
 
 
*Burda şirin xatirələr yatıplar,
*Daşlar ılan başı başa çatıplar,
*Aşnalığın daşın birdən atıplar,
*Mən baxanda qavzanıllar, baxıllar,
*Bir də yatıp yandırıllar yaxıllar.
 
 
*Qəbiləmiz burda qurup ocağı,
*İndi olmuş qurd-quşların yatağı,
*Gün batanda sönər bütün çırağı,
*Və bəldətin leysə ləha ənisü,
*İllel yeafirü ve illel isü.
 
 
*Zaman keçir, üfüqlərə toz qalır,
*Karvan kimi uzaqlarda toz salır,
*Duman gəlir, ürəkləri çulqayır,
*Ürək deyir: "Zaman, keçmə, aman dur,
*Keçenlərdə gözüm var, bir dayan dur " .
 
 
*Rüzigarın dəyirməni fırlanır,
*Məxluq onun dişlərinə tullanır,
*Bax ki, bəşər, gənə necə allanır,
*Həmişəlik şadlıq umur özünə,
*Qəbri görür, toz qondurmur üzüne.
 
 
*Köhnələrin sür-sümüyü dartılıp,
*Qurtulanın çul-çuxası yırtılıp,
*Mol İbrahim lap əriyip, qurtulup
*Şeyxəlislam səhman qalıp qıvraqdır,
*Novruzəli qaçaq keçip, qoçaqdır.
 
 
*Ahılların yetmiş kəfən çürüdüp,
*Cahılların dünya qəmi kiridip,
*Qız-gəlinlər ət-cannarın əridip,
*Rəxşəndənin nəvə dutur əlini,
*Nənəqızın kürəkəni, gəlini.
 
 
*Çox şükrü var, ginə gəldux, görüşdux,
*İtənlərdən, bitənlərdən soruşdux,
*Küsmüşdux da, Allah qoysa barışdux,
*Bir de görüş qismət ola olmıya,
*Ömürlərdə fürsət ola olmıya.
 
 
*Burda xıyal meydannarı genişdi,
*Dağlar-daşlar bütün mənlə tanışdı,
*Görçək məni Heydərbaba danışdı,
*Bu nə səsdir, sən aləmə salıpsan ?
*Gəl bir görək, özün harda qalıpsan?
 
 
*Kəcavəylə bu çaydan çox keçmişik,
*Bu çeşmədən sərin sular içmişik,
*Bu yoncalıqlarda əkip-biçmişik,
*Çəpişləri qıdıqlıyan günnərim,
*Çəpiş kimi, oynaqlıyan günnərim.
 
 
*Bu xərmanda "aradan xır" oynardıq,
*Cumalaşıp qarışqa tək qaynardıq,
*Yavaş-yavaş baxçalara ağnardıq,
*Ağaşlardan çəling, ağac kəsərdik,
*Qoruqçunun qorxusundan əsərdik.
 
 
*Bu tövlədə sarı inək doğardı,
*Xanım nənəm inəkləri sağardı,
*Ana iysi dam-dibvardan yağardı,
*Mən buzovu qucaqlardım qaşmasın,
*Deyərdi bax, bayda dolup daşmasın.
 
 
*Bu damlarda çoxlu cızıq atmışam,
*Uşaqların aşıqların utmuşam,
*Qurquşumlu sakqa alıp satmışam,
*Uşaq necə hç zadınan şad olar?
*İndi bizim qəmi dutmur dünyalar.
 
 
*Məktəb qalır, uşaqlar dərs alıllar,
*Hey yazıllar, hey pozullar, yalıllar,
*Mol İbrahim özü evi qalıllar,
*Amma bizim yoldaşlardan qalan yox,
*Bunlardan bir bizi yada salan yox.
 
 
*Bir vaxtında bu məktəb pərgar idi,
*Bir Müseyyib, bir Məmdəsən var idi,
*Biri xəlfə, biri vərzişkar idi.
*Axud bizlə oynamağa gedərdi,
*Özü bizə oynamaq öyrədərdi.
 
 
*Dedim balam, o Məmdəsən nolupdu?
*Mə'lum oldu, tifil bala ölüpdü,
*Nə var, nə var, burnundan qan gəlüpdü,
*Bir yel əsir, baxısan Məmdəsən yox,
*Bu kətdə bir burun qanı kəsən yox.
 
 
*Dedim deyin, Müseyyibə nə gəldi?
*Qulam gördüm ağlar göz ilə güldü,
*Dedi: "O da bahalıq düşdü, öldü."
*Dedim yazıq, bizlə hasıl bölənlər,
*Bitməyəndə aclarıdan ölənlər.
 
 
*Bu məktəbdə şe'rin şəhdin dadmışam,
*Axundun ağzından qapıp udmuşam,
*Gahdan da bir axundu alladmışam,
*"Başım ağrır"-deyip qaçıp getmişəm,
*Baxçalarda gedip gözdən itmişəm.
 
 
*Azad olanda məktəbdən çıxardıq,
*Hücum verip birbirin sıxardıq,
*Yolda hər nə gəldi vurup yıxardıq.
*Uşaq demə, ipin qırmış dana de,
*Bir dana da demə, əlli dana de.
 
 
*Məlik Niyaz itgin gedip, yox olup,
*Əmir Aslan səktə ilə yıxılup,
*Hərə qaçıp bir dərədə sıxılup,
*Çörək qəmi çıxıp xalqın ayına,
*Hərkəs qalıp öz canının hayına.
 
 
*Kətdi yazıq çıraq tapmır yandıra,
*Görüm sizin bərqiz qalsın andıra
*Kim bu sözü ərbablara qandıra,
*Nədir axı bu millətin günahı?
*Dutsun sizi görüm məzlumların ahı.
 
 
*Hər nə alır baha verir qiyməti,
*Ucuz fəqət əkinçinin zəhməti,
*Bitəndən artıq biçənin ücrəti
*Kənd uşağı gedir yolda işliyə,
*Orda bəlkə qəndi tapıp dişliyə.
 
 
*Kətdi gəlin kimi dünyanı bəzər,
*Öz övrəti yamaq yamağa düzər,
*İynə bəzər xalqı, özü lüt gəzər.
*İmdi də var çərşabları, albaqdır,
*Uşaqların qıpaçası çılpaqdır.
 
 
*Bu baxçada aş tərəsi əkərdik,
*Hey su açıp kərdiyə göz tikərdik,
*Çıxcaq həmin dərip aşa tökərdik.
*Fınqılışlar qaşıqlardan aslanır,
*Yağlı desəm quru ağzın ıslanır.
 
 
*Bu döşlərdə quzuları yayardıq,
*Axmasınlar ulduz təkin sayardıq,
*Quşqovanı çəkip daşa dayardıq,
*Quşqovan da elə bil ki, qabandır,
*Qurd uzaqdan deyər bəs ki, çobandır.
 
 
*Xanım nənəm naxoş olan il idi,
*Qış var ikən külək idi, yel idi,
*Qış da çıxdı yağış idi, sel idi.
*Yük-yapını hey çatırdux ki, gedax,
*Sel çımxırıp məcbur idux qayıdax.
 
 
*Neysan düşdü, biz də düsdük yağışa,
*Kim bacara sellər ilə boğuşa,
*Hey deyirdik bəlkə yağış yığışa,
*Balakişi, faytonçumuz gəlmişdi,
*İmamiyə qəhvəsində qalmışdı
 
 
*Bu zəmidə gedip gözdən itərdik,
*Tonqal qurup sütülləri ütərdik,
*Deyip-gülmək muradına yetərdik,
*El də gülsün, muradına yetişsin,
*Ürəklərin yaraları bitişsin.
 
 
*Xalvarçılar burda xalvar daşırdı,
*Bu küllükdən ulaqlar dırmaşırdı,
*Sellər kimi ne'mət aşıp-daşırdı,
*Hər iş deyəydin hər kimə görərdi,
*Can dərmanı istəyəydin, verərdi.
 
 
*İndi bəşər ac qurd təkin uduxup.
*Çömbələnti göz qıcırdıp duruxup.
*Baxıllar ki, görsünlər kim sınıxıp ?
*Tökülsünlər onun leşin yırtsınlar,
*Hərə bir diş ənsəsindən qırtsınlar.
 
 
*Heydərbaba, səndə dəfin"lər var,
*Dağlar və'dəsi, xəzinələr var,
*Amma sənə bənzər də sinələr var,
*Bu sinələr dağlar ilə danışır,
*Dağlar kimi göylər ilə qonuşur.
 
 
*Gör hardan mən sənə saldım nəfəsi ?
*Dedim qaytar aləmə sal bu səsi,
*Sən də yaxşı Simurq etdin məqəsi,
*Sanki qanad verdin yelə, nəsimə,
*Hər tərəfdən səs verdilər səsimə.
 
 
*Heydərbaba, səni vətən bilimişdim,
*Vətən deyip baş götürüp gəlmişdim,
*Səni görüp göz yaşımı silmişdim,
*Halbuki, lap qəmli qürbət səndəymiş,
*Qara zindan acı şərbət səndəymiş.
 
 
*Kim qaldı ki, bizə buğun burmadı ,
*Atdan atdan bizə kəl"k qurmadı,
*Bir mərd oğul bizə havar durmadı,
*Şeytanları qucaqlayıp gəzdiz siz,
*İnsanları ayaqlayıp əzdiz siz.
 
*Duvar ucaldı, gün bizə düşmədi,
*Zindan qaraldı, göz-gözü seşmədi,
*Gündüz gözü mənim lampam geşmədi,
*Sel də basdı emmiz dolup göl oldu,
*Çox yazığın evi çönüp çöl oldu.
 
 
*Əvvəl başı məndən istiqbal etdiz
*Sondan çönup işimdə ixlal etdiz,
*Öz zənnizcə üstadı iğfal etdiz,
*Eybi yoxdur, keçər gedər, ömürdür,
*Qış da çıxar, üzü qara kömürdür.
 
 
*Mənim yolum məhəbbət caddəsiydi,
*Son sözlərim Hakqın iradəsiydi,
*Məhəbbətin risalət və'dəsiydi,
*Yoxsa məndə bir kəs ilə qərəz yox,
*Siyasət adlı məndə bir mərəz yox.
 
 
*Haq nə deyir? Küfrə qarşı getməyiz,
*Nurdan çıxıp zulmat içrə itməyiz,
*Fırıldağa fırfıra tək bitməyiz,
*Gördüz də ki olmadı küfrün dibi,
*Pul da versə almağa tikmiş cibi.
 
 
*Şeytan bizim qibləmizi çöndərip,
*Allah deyən yoldan bizi döndərip,
*İlanlı çeşməyə bizi göndərip,
*Minnət qoyur ki, arxıvız nəhr olup,
*Biz görürürk, sular bizə zəhr olup.
 
 
*Heydərbaba, gileylikdən nə çıxar ?
*Zülmün evin səbri-təhəmmül yıxar.
*Dərviş olan səbrin əlin bərk sıxar.
*Gəl qayıdaq cıxaq Ağadüzünə,
*Keçək ginə məhəbbətin sözünə.
 
 
*Deynə uşaq birbiriylə saz olsun,
*Bəlkə bu qış bir də çönüp yaz olsun,
*Çay-çəmənlər örd"k olsu, qaz olsun,
*Biz də baxıp fərəhlənip bir uçaq,
*Sınıq-salxaq qanadları bir açaq.
 
 
*Bu baxçadan alçaları dərərdik,
*Qış adına çıxıp damda sərərdik,
*Hey də çıxıp yalandan çöndərərdik,
*Qış zumarın yayda yeyip doyarduq,
*Bir küllü də xalqa minnət qoyardıq.
 
 
*Evlər qalır, ev sahibi yox özü,
*Ocaqların ancaq işıldır gözü,
*Gedənlərin az çox qalıpdır sözü,
*Bizdən də bir söz qalacaq, ay aman !
*Kimlər bizdən söz salacaq, ay aman !
 
 
*Bizdən sora kürsülərin tovunda,
*Kəndin nağılarında, söz-sovunda,
*Qarnənənin çaxmağında qovunda,
*Heydərbaba, özün qatar sözlərə,
*İşqi kimi xumar verər gözlərə.
 
 
*Aşıq deyər bir nazlı yar var ımış,
*Eşqindən odlanıp yanar var ımış,
*Bir sazlı-sözlü Şəhriyar var ımış,
*Odlar sönüp onun odu sönməiyp,
*Fələk çönüp onun çərxi çönməyip.
 
 
*Heydərbaba, alçaqların köşq olsun,
*Bizdən sora qalanlara eşq olsun,
*Keçmişlərin gələnlərə məşq olsun,
*Övladımız məzhəbini danmasın,
*Hər içi boş sözlərə aldanmasın.
 
 
[[Məhəmmədhüseyn Şəhriyar]]
1964.</poem>
 
 
<br clear="all">