İstifadəçi:Ayxan İsmayılov/Qaralama: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 137:
| colspan=2 style="font-size:100%; text-align:center" | Mənbələr: {{harvnb|Chandler|1987}}, {{harvnb|Morris|2010}}, {{harvnb|Turan|2010}} <br /> Respublika öncəsi rəqəmlər qeyri-dəqiqdir.{{refn|group=Qeyd|Tarixçilər, XX əsrdən öncə irəli sürülən İstanbul və digər bir çox dünya şəhərlərinin əhali rəqəmləri ilə razılaşmırlar. Chandler & Fox 1974 jurnalı fərqli mənbələrin təxminlərini araşdırır və ən çox ehtimal olunan əhali sayını şərtlərə əsasən seçir. 500 və 1000-ci illər arasındakı əhali sayları Chandler (1987) jurnalının araşdırmalarına əsasən qeyd edilmişdir.<ref name="Morris">{{harvnb|Morris|2010|pp=105–112}}</ref> Bununla yanaşı, Morris qeyd edir ki, Chandler jurnalının o dövrdəki təxminlərinin çoxu şəhər ölçüləri əsasında hesablanıb. Turan jurnalı isə 1924 və 2005-ci illər arasında əhali rəqəmlərinin mənbəyi olaraq istifadə edilmişdir.<ref name="Turan">{{harvnb|Turan|2010|pp=52–54}}</ref> Turan jurnalı hesablamaları ilə yanaşı, [[Türkiyə Statistika Qurumu]]nun hesabatlarından da istifadə olunmuşdur.<ref name="turkstat-curr">{{cite web |title=Address Based Population Registration System Results of 2010 |url=http://www.turkstat.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=8428 |website=turkstat.gov.tr |publisher=[[Türkiyə Statistika Qurumu]] |accessdate=8 noyabr 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108071133/https://www.tuik.gov.tr/Home/Index |language=en |date=24 dekabr 2011}}</ref> 1980-1985-ci illər arasında əhalinin kəskin artması şəhərin hüdudlarının genişlənməsi ilə əlaqədardır (daha ətraflı məlumat üçün [[İstanbul#Hökümət|hökümət]] bölməsinə keçid edin). Respublikadan əvvəlki dövrlərdə əhali dəyişikliyinə dair açıqlamalar isə [[İstanbul#Tarixi|tarix]] bölməsindən əldə edilə bilər.}}
|}
Tarixinin çox hissəsi boyunca İstanbul dünyanın ən böyük şəhərləri arasında yer almışdır.<ref>{{cite web |last1=Sedat |first1=Murat |title=Dünden Bugüne Rakamlarla İstanbul'daki Nüfus Artışı |url=https://www.tarihiolaylar.com/galeriler/dunden-bugune-rakamlarla-istanbul-daki-nufus-artisi-667 |website=tarihiolaylar.com |accessdate=21 dekabr 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201221114846/https://www.tarihiolaylar.com/galeriler/dunden-bugune-rakamlarla-istanbul-daki-nufus-artisi-667 |archivedate=21 dekabr 2020 |language=tr |date=12 mart 2006}}</ref> Eramızın 500-cü ilinə qədər, [[Konstantinopol]], 400.000-500.000 nəfər əhaliyə sahib olmuş və [[Roma]]nı keçərək dünyanın ən böyük şəhəri statusunu almışdır. Konstantinopol, XII əsrə qədər dünyanın ən sıx şəhər olması yolunda [[Bağdad]], [[Çanıan]], [[Kaifenq]] və [[Mərv]] kimi digər böyük tarixi şəhərlərlə qarşılaşmışdır.<ref name="Morris2013">{{harvnb|Morris|2013|p=150}}</ref> Uzun müddət dünyanın ən böyük şəhəri olaraq qalan Konstantinopol, 1500-cü ildə [[London]] şəhərinin əhalisinin artması ilə birlikdə öz ünvanını itirmişdir.<ref>{{cite web |last1=Labatt |first1=Annie |title=Constantinople after 1261 |url=https://www.metmuseum.org/toah/hd/cnst/hd_cnst.htm |website=metmuseum.org |accessdate=21 dekabr 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201221120310/https://www.metmuseum.org/toah/hd/cnst/hd_cnst.htm |archivedate=21 dekabr 2020 |language=en |date=1 oktyabr 2004}}</ref><ref>{{cite web |last1=Stathakopoulos |first1=Dionysios |title=Population, Demography, and Disease |url=https://www.oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780199252466.001.0001/oxfordhb-9780199252466-e-029 |website=oxfordhandbooks.com |publisher=The Oxford Handbook of Byzantine Studies |accessdate=21 dekabr 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201221120423/https://www.oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780199252466.001.0001/oxfordhb-9780199252466-e-029 |archivedate=21 dekabr 2020 |language=en |date=23 oktyabr 2008}}</ref> Bu dövrdən sonra şəhər əhalisi kəskin şəkildə azalmağa başlamış və fəthdən əvvəl 50.000 nəfərə qədər düşmüşdür.<ref name="Bairoch">{{harvnb|Bairoch|1988|p=35}}</ref><ref name="Bairoch">{{harvnb|Falcasantos|2020|p=2}}</ref>
 
[[Konstantinopolun fəthi|Konstantinopolun Osmanlı tərəfindən fəthi]] ilə birlikdə, şəhər qısa müddətdə bərpa bərpa edilmiş və əhali yüz əlli ildə təxminən on dəfə artmışdır. [[Ömər Lütfi Barkan]]ın 1520-1535-ci illər üçün etdiyi hesablamalara əsasən, XVI əsrdə İstanbul əhalisi 480.000 nəfər, 58% müsəlman və 42% qeyri-müsəlmandan ibarət olmuşdur. XVI əsrdə şəhər əhalisinin, ölkənin ikinci böyük şəhəri [[Bursa]]dan 7-10 dəfə çox olduğu təxmin edilmişdir. [[IV Murad]]ın 1638-ci ildə apardığı siyahıyaalma nəticələrinə əsasən, [[Övliya Çələbi]] İstanbul əhalisinin ətraf məhəllələrlə birlikdə 1.500.000 nəfərə yaxınlaşdığını bildirsə də, bir çox xarici səyyah şəhərin əhalisinin əsrin sonunda 700.000 nəfər olduğunu təsdiqləmişdir. Bu əhali sayı ilə İstanbul "dünyanın ən böyük şəhəri" ünvanını yenidən bərpa etmişdir. Fransanın keçmiş səfiri General Andreossi, 1815-ci ildə istehlak edilmiş su və çörək miqdarına əsasən şəhər əhalisini 630.000 olaraq hesablamışdır. 1885-ci ildə [[Osmanlı]] hökumətinin rəsmi siyahıya alınmasına əsasən şəhərin əhalisi 873.565 nəfər olduğu məlum olmuşdur. Bu dövrdə İstanbul əhalisinin, ölkənin ikinci böyük şəhəri olan [[İzmir]]dən təxminən 5 dəfə çox olduğu təxmin edilmişdir.