İstifadəçi:Ayxan İsmayılov/Qaralama: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 167:
Respublika dövrünün ilk siyahıyaalınması 1927-ci ildə baş tutmuşdur. Bu siyahıyaalmaya əsasən, İstanbul sərhədləri daxilində yaşayan əhali sayı 680.857 nəfər olmuşdur.<ref name="Bayartan">{{cite web |last1=Bayartan |first1=Hatice |title=Geçmişten Günümüze İstanbul'da Nüfus |url=https://cdn.istanbul.edu.tr/file/1CD58DF90A/8FCE8C20B69042C7AB89DF8225135711?doi= |website=istanbul.edu.tr |publisher=[[İstanbul Universiteti]] |accessdate=21 dekabr 2020 |ref=Coğrafya Dergisi |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201221122841/https://cdn.istanbul.edu.tr/file/1CD58DF90A/8FCE8C20B69042C7AB89DF8225135711?doi= |archivedate=21 dekabr 2020 |page=5-20 |language=tr |date=11 may 2003}}</ref> Şəhər əhalisi 1935-ci ildə 741.148, 1940-cı ildə 793.949, 1945-ci ildə 860.558, 1950-ci ildə 983.041 nəfərə qədər yüksəlmişdir. İstanbul əhalisinin ölkə əhalisinə nisbəti 1927-ci ildə 5%, 1935-ci ildə 4.6%, 1940-cı ildə 4.5%, 1945-ci ildə 4.6% və 1950-ci ildə isə 4.7% olmuşdur.<ref name="RecepBozlagan"/> Sözügedən dövrdə İstanbul əhalisinin artımı ortalama illik 1.75% səviyyəsində olarkən, [[Türkiyə]]nin orta illik əhali artım nisbəti 1.95% səviyyəsində olmuşdur. Bu səbəbdən İstanbulun periyodik əhali artımının ölkə ortalamasından təxminən 10% aşağı olduğu məlum olmuşdur.<ref>{{cite web |last1=Pamuk |first1=Şevket |last2=Karamustafa |first2=Sadık |last3=Kaytaz |first3=Mehmet |last4=Cem |first4=Behar |last5=Güran |first5=Tevfik |last6=Cezar |first6=Yavuz |title=Osmanlı İmparatorluğu'nun ve Türkiye'nin Nüfusu 1500-1927 |url=https://www.library.illinois.edu/ias/wp-content/uploads/sites/20/2016/12/Historical_Statistics_Series_Vol_2.pdf |website=library.illinois.edu |publisher=[[Urbana-Şampeyn İllinoys Universiteti]] |accessdate=21 dekabr 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201221123548/https://www.library.illinois.edu/ias/wp-content/uploads/sites/20/2016/12/Historical_Statistics_Series_Vol_2.pdf |archivedate=21 dekabr 2020 |language=türk/ingilis |date=13 may 1996}}</ref> Əhali dinamikasının digər diqqətçəkən xüsusiyyəti, İstanbul əhalisinin bu dövrdə tədricən kosmopolit xüsusiyyətini itirməsi və homogenləşməsi olmuşdur. 1927-ci ildə şəhər əhalisindəki müsəlmanların nisbəti 65% olarkən, 1935-ci ildə 70%-ə, 1950-ci ildə isə 84%-ə qədər yüksəlmişdir.<ref name="Bayartan"/><ref>{{cite web |title=Osmanlı Dönemi İstanbul Nüfusu |url=https://www.nvi.gov.tr/osmanli-donemi |website=nvi.gov.tr |publisher=T.C. İçişleri Bakanlığı |accessdate=21 dekabr 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201221122951/https://www.nvi.gov.tr/osmanli-donemi |archivedate=21 dekabr 2020 |language=tr |date=3 may 2019}}</ref>
İstanbulun bələdiyyə sərhədləri daxilində yerləşən əhali sayı 1955-ci ildə 1.268.771, 1960-cı ildə 1.466.535, 1965-ci ildə 1.742.978, 1970-ci ildə 2.132.407, 1975-ci ildə 2.547.364 və 1980-ci ildə 2.772.708 olaraq təyin edilmişdir. 1955-ci ildə İstanbul əhalisinin [[Türkiyə]] əhalisinə olan nisbəti 5.3%, 1965-ci ildə 5.6%, 1970-ci ildə 6.0%, 1975-ci ildə isə 6.3% olmuşdur.<ref name="HacettepeNufus">{{cite web |last1=Tamer |first1=Aytül |last2=Çavlin Bozbeyoğlu |first2=Alanur |author1=Nüfusbilim Dergisi |title=1927 Nüfus Sayımının Türkiye'de Ulus Devlet İnşasındaki Yeri: Basında Yansımaları |url=http://www.hips.hacettepe.edu.tr/nb_dergi/nbd_cilt26/tamer_bozbeyoglu.pdf |website=hips.hacettepe.edu.tr |publisher=[[Hacettepe Universiteti]] |accessdate=21 dekabr 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201221123334/http://www.hips.hacettepe.edu.tr/nb_dergi/nbd_cilt26/tamer_bozbeyoglu.pdf |archivedate=21 dekabr 2020 |language=tr |date=15 fevral 2004}}</ref> İstanbul Bələdiyyəsinin sərhədlərinə bitişik 32 bələdiyyənin əhalisi də daxil edildikdə, şəhər bölgəsinin əhalisi 1960-cı ildə 1.736.000, 1970-ci ildə 2.849.000, 1980-ci ildə 4.643.000 nəfər olmuşdur.<ref name="RecepBozlagan"/><ref name="HacettepeNufus"/> 1970-ci ildə İstanbulda qeydiyyatda olan 17.855 nəfər xarici vətəndaş olduğu təqdirdə, 1980-ci ildə bu rəqəm 10.303 nəfərə qədər düşmüşdür. 2018-ci ildə isə bu rəqəm nisbətən artaraq 56.550 nəfərə çatmışdır. Şəhərdə qeydiyyatda olan əcnəbilər arasında ən çox [[Suriya]], [[Almaniya]] və [[Azərbaycan]] vətəndaşları yer almışdır.<ref name="HacettepeNufus"/> Bununla birlikdə, [[Özbəkistan]], [[İraq]], [[Gürcüstan]], [[Ukrayna]], [[Rusiya]], [[Qazaxıstan]] və [[Qırğızıstan]] vətəndaşları da çoxluq təşkil etmişdir.<ref name="ImmigrantsIstanbul" /><ref name="ImmigrantsIstanbul2" /> 3030 saylı qanunun qəbul edilməsindən sonra, İstanbul Bələdiyyəsinin böyük bir bələdiyyəyə çevrilməsi və sərhədlərinin genişləndirilməsi ilə birlikdə şəhər hüdudlarında yaşayan əhalinin əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır.<ref name="HacettepeNufus"/> 1985-ci il siyahıyaalma nəticələrinə görə, şəhər əhalisi 5.475.982, 1990-cı ildə 6.629.431, 2000-ci ildə 8.803.468 nəfər olmuşdur.<ref>{{cite web |title=İstanbul'da 20 yılda çok şey değişti |url=https://www.ntv.com.tr/turkiye/istanbulda-20-yilda-cok-sey-degisti,hKa2tLcPNUG5YbbgBYIfNQ |website=ntv.com.tr |publisher=[[NTV (Türkiyə)|NTV]] |accessdate=21 dekabr 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201221124515/https://www.ntv.com.tr/turkiye/istanbulda-20-yilda-cok-sey-degisti,hKa2tLcPNUG5YbbgBYIfNQ |archivedate=21 dekabr 2020 |language=tr |date=27 dekabr 2010}}</ref><ref>{{cite web |title=1927'den Günümüze İstanbul'un İlçe Nüfusları Nasıl Değişiklik Gösterdi? |url=https://onedio.com/haber/1927-den-gunumuze-istanbul-un-ilce-nufuslari-nasil-degisiklik-gosterdi-892063 |website=onedio.com |accessdate=21 dekabr 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201221124739/https://onedio.com/haber/1927-den-gunumuze-istanbul-un-ilce-nufuslari-nasil-degisiklik-gosterdi-892063 |archivedate=21 dekabr 2020 |language=tr |date=16 dekabr 2019}}</ref> Bu dövrdə İstanbul əhalisinin illik ortalama artımı 9% nisbətinə çatmışdır.<ref name="Bayartan"/> 1985-2009-cu illər arasında 24 illik dövrdə şəhər əhalisi 248% artaraq 5.475.982 nəfərdən 13.624.240 nəfərə qədər yüksəlmişdir. İstanbul əhalisi tarix boyunca müxtəlif rəqəmləri müşahidə etmişdir. Şəhərin əhalisi barədə təsdiqlənmiş məlumatlar yalnız XX əsrdə mövcud olsa da, müəyyən faktorlara əsasən tarix boyu bir çox təxminlər irəli sürülmüşdür. Nüfusundan asılı olmayaraq, İstanbul orta əsrlərdən bəri dünyanın ən böyük şəhərləri arasında yer almışdır.<ref name="HacettepeNufus"/> Coğrafi mövqeyi, tarixi və mədəni sərvəti bu müddətdə mühüm rol oynamışdır.<ref name="RecepBozlagan"/><ref name="ModernNufus">{{cite web |title=Nüfus Bakımından Türkiye’nin En Büyük Kenti: İstanbul |url=http://www.istanbul.gov.tr/nufus-bakimindan-turkiyenin-en-buyuk-kenti-istanbul |website=istanbul.gov.tr |accessdate=21 dekabr 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201221122519/http://www.istanbul.gov.tr/nufus-bakimindan-turkiyenin-en-buyuk-kenti-istanbul |archivedate=21 dekabr 2020 |language=tr |date=31 dekabr 2018}}</ref>
[[Türkiyə Statistika Qurumu]] tərəfindən [[2013]]-cü il aparılan siyahıyaalmaya əsasən İstanbulun ümumi əhalisi 14.160.467 nəfər olmuşdur. Ən çox əhalisi olan ilçə 846.492 nəfər ilə [[Əsənyurd]], ən az əhalisi isə 14.907 nəfər ilə [[Adalar]] olmuşdur.<ref name="ModernNufus"/> İstanbul sakinlərinin 64,72% (9,726,373) Avropa hissəsində, 35,28%-i isə (5.302.858) şəhərin Asiya hissəsində yaşayır. Şəhər, əhalisinə görə dünyanın ən sıx şəhərləri siyahısında [[Laqos]]dan sonra 5-ci sırada qərarlaşmışdır. Son illərdə əhalinin kəskin artması ilə birlikdə hündürmərtəbəli binaların inşası da eyni şəkildə artmışdır.<ref name="ModernNufus"/><ref name="HacettepeNufus"/>
| |||