Şəki rayonu: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
217.64.25.131 (müzakirə) tərəfindən edilmiş 565768 dəyişikliyi geri qaytarıldı.
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 21:
 
'''Şəki''' - [[Azərbaycan]]da rayon.
 
Şəki rayonu ([[1968]]-ci ilədək [[Nuxa]]) [[1930]]-cu ildə təşkil olunmuş, [[1963]]-cü ildə ləğv edilərək ərazisi [[Oğuz]] (keçmiş [[Vartaşen]]) rayonuna verilmiş, [[1965]]-ci ildə yenidən müstəqil rayon olmuşdur. Şimal-şərqdə Dağıstanla həmsərhəddir. [[Yevlax]]-[[Balakən]] dəmiryol və avtomobil yolları Şəkinin ərazisindən keçir.
 
'''İri yaşayış məntəqələri''' - Baş Köynük, Kiçik Dəhnə, Böyük Dəhnə, Oxut, İncə, Baş Zeyzid, Kiş, Cəyirli kəndləridir. 1 şəhər, 1 şəhər tipli qəsəbə, 63 kənd var.<br>
'''Yerli Media''' -"Şəki", "Şəki fəhləsi" qəzetləridir. <br>
== İqlimi ==
 
*Şəki dəniz səviyyəsindən 500-850 m hündürlükdə yerləşir. Baş Qafqaz silsiləsinin qarlı zirvələrinin yüksəkliyi bəzi yerlərdə 3000-3500 m-ə çatır. Dağlarda Yura, Təbaşir, dağ ətəklərində Neogen və Antropogen çöküntüləri yayılmışdır. Günəşli saatların illik miqdarı 2350 saatdır. Günəşli saatların 40 %-i yay aylarının payına düşür. İl ərzində 1 kvadrat sm səthə 122 kkal günəş radiasiyası düşür. Şəkinin iqliminə siklon və antisiklonlar, müxtəlif hava kütlələri və yerli küləklər təsir edir. Qışda arktik və mülayim hava kütlələrinin əraziyə daxil olması havanın isti keçməsinə səbəb olur. Yayda Şəkidə dağ-dərə yerli küləkləri əmələ gəlir. Buna səbəb dağ ilə dərə arasında təzyiq fərqinin yaranmasıdır. Böyük Qafqaz silsiləsi şimaldan gələn soyuq küləklərin qarşısını kəsir. Buna görə Şəkidə yanvar temperaturu 0,5 C olur. Şəkidə orta illik temperatur 12 C-dir. İyun, avqust aylarında orta temperatur 20-25 C arasında dəyişir.
*Güclü küləklər (sürəti 15 m/san çox) Şəkidə seyrək hallarda əsir, il ərzində cəmi 10-12 gün güclü külək olur. Sürəti saniyədə 1 m-dən az olan fəlakətli hava Şəkidə tez-tez müşahidə olunur. Yağıntının miqdarı ilə 730 mm-dir. Bunun yarısı may, iyun, sentyabr, oktyabr aylarında yağır. Ən azı yağıntı avqust (35 mm), yanvar (29 mm) və fevralda (36 mm) olur. Kiş kəndində 775 mm, Xan yaylağında 1000 mm-dən artıq yağıntı düşür. Sel, tufan, güclü dolu kimi təbiət hadisələri Şəkidə və onu əhatə edən dağ və düzənliklər üçün səciyyəvidir.
*Sel hadisəsi daha tez-tez müşahidə edilir. Yatağı şəhərin qərb hissəsində yaxın olan Kiş çayı hövzəsi dünyanın ən güclü sel gedən yerlərindən biridir. Quruçay adlanan yerdə Kiş çayının gətirmə konusuna uzun illər boyu dağlardan qum, daş, palçıq toplanmış olduğundan onun mərkəzi hissəsi şəhərin Dodu məhəlləsinə nisbətən hündürdür.Tufan və dolu. Bu iki atmosfer hadisəsinin sıx əlaqəsi var. Dağlıq relyef, yay aylarında güclü qızma və yüksək buxarlanma Şəkidə dolu hadisələrinin əsas amilləridir. Şəkidə dolu olan günlərin orta illik sayı 1,4-dür, yəni 10 ildə 14 dəfə dolu yağır.
*Dəniz səviyyəsindən 500-850 m hündürlük, ətrafında olan dağ meşələri şəhərin qızmasının qarşısını alır. Dağ meşələri şəhərin sellərdən qorunmasına imkan verir, şəhərin mənzərəsini daha da gözəlləşdirir.Çimli dağ-çəmən, qonur dağ meşə, qəhvəyi dağ meşə, çəmən-meşə, boz qonur torpaqlar yayılmışdır. Meşələrdə palıd, fıstıq, vələs ağacları geniş sahə tutur. Heyvanat aləmi zəngindir.
*Şəhərin əsas çayları Kiş və Qurcana çaylarıdır. Kiş Əyriçayın çağ qolu olub uzunluğu 33 km, hövzəsinin sahəsi 265 kvadrat km-dir. Baş Qafqaz silsiləsinin cənub yamacından 2900 m yüksəklikdən başlayır. Zaqafqaziyanın ən seli çaylarından biridir. Yuxarı axında Damarçın adlanır.
== İqtisadiyyat ==
Şəki iri taxılçılıq rayonudur. İqtisadiyyatında üzümçülük, meyvəçilik, baramaçılıq, heyvandarlıq da mühüm yer tutur. Rayonda üzüm e'malı müəssisəsi,tütün-fermentasiya zavodları, ət-süd kombinatı,sənaye kombinatları, meşə təsərrüfatı vardır.
Sətir 35 ⟶ 39:
== Memarlıq Abidələri ==
Me'marlıq abidələrindən [[Şəki xan sarayı]], Şəkixanovların evi, Gileyli məscidinin minarəsi, məscid, qala divarları, Dairəvi mə'bəd (XVII-XIX), Zəyzit mə'bədi (XI-XII) mühafizə olunur.
 
== İqlimi ==
Mülayim isti
 
== Mənbələr ==