Almaz: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
TobeBot (müzakirə | töhfələr)
k Bot redaktəsi əlavə edilir: bn:হীরক
İrada (müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
[[Şəkil:Brillanten.jpg|thumb|Almaz]]
[[Şəkil:Diamond Cubic-F lattice animation.gif|rihgt|180px|thumb|Almazın kubik kristal quruluşu]]
[[Almaz]] (almanca - Diamant (m), fransızca - Diamant (m), ingiliscə - Diamond) saf karbondan meydana gəlib bilinən ən sərt maddədir. Karbon elementinin bir modifikasiyası qrafit, digəri isə almazdır. Almazın saf karbon olduğu ilk olaraq Fransız kimyaçı Lavoisier tərəfindən aşkar edilmişdir. Lavoisier almazı yandırmış və yanma qazının yalnız karbondioksit olduğunu görüncə almazın karbon olduğu qənaətinə gəlmişdir.
 
== Xüsusiyyətləri ==
'''Almaz''' qrafitlə bərarbər allotrop quruluşa malik olub ən bərk 10 mineraldan biridir.
Əsas xassəsi yüksək bərklik, istilik keçiriciliyi və disperisyası ilə tanınır.
Almaz kristallik quruluşa mailkdir ona görə də o dielektrikdir. Almazın metalda və havada sürtünmə əmsalı 0,1-dir. Bu onun səthində nazik adsorbasiya olunmuş qaz qatının yaranması ilə bağlıdır. Bu qat yağlayıcı rolunu oynayır. Bu qat yaranmadıqda onun sürtünmə əmsalı 0,5-i keçir. Aşağı sürtünmə əmsalı onun yeyilməyə davamlığını artırır.
 
Almaz saf [[oksigen]]də 720 °C, havada isə 800 °C-də [[karbon]] qazına çevrilir. Almaz tərkibində karbon olan metal ərintilərində həll olunur. Kiçik reaktiv səthə malik olması onun çevrilməsi sürətini uyğun olaraq azaldır.
 
Almaz çox nadir və eyni zamanda çox geniş yayılmış mineraldır. Almaz istehsalı ilə məşğul olan istehsal sahələrinə Antaraktudan başqa hər yerdə rast gəlmək olur. Bir neçə min il əvvəl almazlar üzdə olan yataqlardan çıxarılırdı. Yalnız XİX əsrin sonunda almaz sənaye üsulu ilə çıxarılmağa başlayır.
 
Ən diqqətə çarpan xüsusiyyəti sərtliyidir. Mineraloji istifadə edilən almaz sərtlik göstəricisində ən yüksək rəqəmlə (10) göstərilir. Bu, digər bütün mineralları “çəkə bilməsi” deməkdir. Sərtliyi sənaye alətlərində istifadə edilməsində böyük əhəmiyyət qazanmışdır. Həmçinin dayanıqlılığından və işığı çox yaxşı qırması səbəbilə qiymətli bir zinət əşyasıdır. Almaz mineralının hər cəhətdəki sərtliyi eyni deyil. Lakin X və Qamma şüaları ilə ən sərt istiqamətinə doğru istiqamətləndirilərək, alətlərdə kəsici olaraq istifadə edilməsi təmin edilir.
 
Sətir 33 ⟶ 41:
 
Süni almazın istehsalı üçün lazımlı olan yüksək istilik və təzyiq şərtləri partlayıcılardan faydalanılaraq əldə edilir. Süni almaz istehsalçılarından Du Pont Company bu texnikanı tətbiq edir.
 
== Mənbə ==
* [http://qalaktika.com/index.php?option=com_content&task=view&id=451&Itemid=158 Almaz]
 
 
 
 
 
 
 
'''Almaz''' qrafitlə bərarbər allotrop quruluşa malik olub ən bərk 10 mineraldan biridir.
Əsas xassəsi yüksək bərklik, istilik keçiriciliyi və disperisyası ilə tanınır.
Almaz kristallik quruluşa mailkdir ona görə də o dielektrikdir. Almazın metalda və havada sürtünmə əmsalı 0,1-dir. Bu onun səthində nazik adsorbasiya olunmuş qaz qatının yaranması ilə bağlıdır. Bu qat yağlayıcı rolunu oynayır. Bu qat yaranmadıqda onun sürtünmə əmsalı 0,5-i keçir. Aşağı sürtünmə əmsalı onun yeyilməyə davamlığını artırır.
 
Almaz saf [[oksigen]]də 720 °C, havada isə 800 °C-də [[karbon]] qazına çevrilir. Almaz tərkibində karbon olan metal ərintilərində həll olunur. Kiçik reaktiv səthə malik olması onun çevrilməsi sürətini uyğun olaraq azaldır.
 
Almaz çox nadir və eyni zamanda çox geniş yayılmış mineraldır. Almaz istehsalı ilə məşğul olan istehsal sahələrinə Antaraktudan başqa hər yerdə rast gəlmək olur. Bir neçə min il əvvəl almazlar üzdə olan yataqlardan çıxarılırdı. Yalnız XİX əsrin sonunda almaz sənaye üsulu ilə çıxarılmağa başlayır.
 
Tərkibində almaz olan günəşə çatmamış meteroidlər də məlumdur. Almaz həmçinin böyük meteroidlərin yerə zərbə ilə dəyməsi nəticəsində də əmələ gələ bilər.
Sətir 65 ⟶ 56:
 
[[1995]]-ci ildən bəri almazlar yüksək temperatur və təzyiq üsulu ilə süni şəkildə də alınır. Burada qrafit hidravlik basqı altında 6 Gigapaskal təzyiqdə və 1500 °C temperaturda sıxılır. Bu şəraitdə alınmış almaz karbonun termidinamiki şəkildə stabilləşdirilmiş formasıdır.
 
== Xarici keçidlər ==
* [http://qalaktika.com/index.php?option=com_content&task=view&id=451&Itemid=158 Almaz]
 
{{commons2|Category:Diamonds}}