Paraqvay müharibəsi: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Rescuing 12 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.7
Sətir 56:
Torpaqların böyük hissəsi (98%) dövlətin əlində cəmləşmişdi. Ölkədə fəaliyyət göstərən müəsisələrin böyük əksəriyyətidə dövlətin əlində idi. 64 sayda {{lang-es|Estancias de la Patria}} adlı, dövlət tərəfindən idarə olunan mülkiyyət forması meydana gəlir. Ölkəyə 200-dək mütəxəsis olan xariçi vətəndaş işləyirdi. Antonio Lopes xariçilərə heçdə isti münasibət bəsləməsədə ölkənin modernləşdirilməsini həyata keçirmək üçün [[Avropa]]dan mütəxəsislər cəlb etməli olur. Ölkəyə gələn mütəxəsislər [[Teleqraf]] və [[Dəmiryol nəqliyyatı]]nın çəkilişlərində işləyirdilər. Bu sahələrin inkişafı öz növbəsində ölkədə tikinti, toxuculuq, kağız və çap sənayesi, gəmiqayırma və barıt hazırlama sənayesinin inkişafına təkan vermişdi.
 
[[İxracat]]a dövlət tam nəzarət edirdi. Ölkə əsasən qiymətli [[Ağac (material)]] növlərinin və [[Mate]] adlandırılan Paraqvay çayının ixracatı ilə məşqul idi.<ref>[http://www.bartleby.com/67/1665.html{{Cite web |title=The Encyclopedia of World History Sixth Edition, Peter N. Stearns (general editor), © 2001 The Houghton Mifflin Company, at Bartleby.com, p. 630] |url=http://www.bartleby.com/67/1665.html |access-date=2015-02-26 |archive-date=2005-05-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050512075835/http://www.bartleby.com/67/1665.html |url-status=dead }}</ref> Qonşu dövlətlərdən fərqli olaraq Paraqvay heç vaxt daxili [[İstiqraz]]ları almırdı. Bu siyasət Fransisko Solano Lopesin hakimiyyəti dövründə də davam etmişdir. Hökumət ordunun modernləşdirilməsinə xüsusi diqqət yetirirdi.
 
[[1850]]-ci ildə [[İbukuc]]da hərbi emalatxana istifadəyə verilir. Burada [[Döyüş topu]] və [[Mortir]] səhra topları istehsal edilirdi. Habelə müftəlif kalibirli güllələr də buraxılırdı. [[Asunson]]da yerləşən [[Gəmiqayırma]] zavodlarında hərbi gəmilər hazırlanırdı.
Sətir 102:
Korrentes vilayyətində qadınların oğurlanması xəbəri paytaxta çatır və bu xəbər gözlənilməz olsada müharibə tərəfdarları üçün göydən düşmə olur. Hadisə müharibə tərəfdarlarının lehinə olur. Argentinada böyük əks-sədaya səbəb olur. Xalqın böyük bir qismi bu hadisəni milli təhqir hesab edir. Nəticədə isə müharibə tərəfdarlarının sayı durmadan artır və müharibənin genişlənməsinə səbəb olur.
 
Müharibənin gedişində müharibə əlehdarlarının yürüşləri və çıxışları ilə zəngin olmuş və müharibəyə qarşı çıxmışlar. Buna misal kimi [[3 iyul]] 1865-ci ildə Basualdoda 8,000 hərbi qulluqçu Entre-Rios<ref>[{{Cite web |title=La Guerra del Paraguay (1865 y 1870) |url=http://www.rs.ejercito.mil.ar/Contenido/Nro649/Revista/histomilitar.htm La|access-date=2015-03-12 Guerra|archive-date=2008-09-16 del|archive-url=https://web.archive.org/web/20080916210746/http://www.rs.ejercito.mil.ar/Contenido/Nro649/Revista/histomilitar.htm Paraguay (1865|url-status=dead y 1870)]}}</ref> vilayyətində paraqvaylılara qarşı vuruşmaqdan imtina etmişlər. Bu hadisəyə Buenos-Ayres elədə sərt tədbir görmədilər. Növbəti üsyan 1865-ci ilin noyabrında Toledoda baş verir. Entre-Riosdakı üsyandan fərqli olaraq üsyan Braziliya qüvvələrinin sayəsində amansızlıqla yatırılır. 1866-cı ilin noyabrında Mendosa vilayyətində də üsyan baş verir. Sonradan üsyan San-Luis, San-Xuan və La-Riox vilayyətlərinə keçir. Bu üsyanların yatırılması üçün Argentina öz qüvvələrinin bir hissəsini əraziyə göndərir. Hətta prezident Mitre Paraqvaydakı işini yarımçıq saxlayaraq orduya rəhbərlik üçün ora getməli olur. 1867-ci ildə Santa-Fe vilayyətində və 1868-ci ildə isə Korrentesdə üsyanlar başlayır. Müharibə bitdikdən sonrada belə üsyanlar səngimirdi. [[1870]]-ci ilin aprelində Buenos-Ayres hökumətinə qarşı Entre-Rios vilayyətində üsyan baş verir. Bu üsyanlar amansızlıqla yatırılsa da, Argentinanın həqiqi mənada qüvvəsini tükəndirmiş və onu xeyli zəiflətmişdi.
 
=== Braziliyanın addımları ===
Sətir 188:
 
== Müharibəyə müasir baxış ==
Müharibə indiyənə qədər mübahisə predmeti olaraq qalır. Əsasən Paraqvayda bu müharibə kiçik bir xalqın öz hüquqlarını diktə etmə cədhi kimi qiymətləndirilir. Ancaq nəticədə isə bir xalqın məhvi ([[Soyqırım]]ı) ilə nəticələnir. Müasir dünyamızda bu müharibə heçdə bir mənalı qarşılanmır. Belə ki, bəziləri müasir dönəmdə o zaman ki Paraqvay dövlət rəhbərini diktator, müharibəni isə həmin totalitar rejimin əməllərinin nəticəsi kimi qiymətləndirir<ref>V. Skuratovskiy. [http://cn.com.ua/N408/society/mono/mono.html SSRİ və Paraqvay-XIX] {{Vebarxiv|url=https://www.webcitation.org/66KdrhvxP?url=http://cn.com.ua/ |date=2012-03-21 }}</ref><ref>Andrey Pavloviç. [http://idelo.ru/357/14.html Ducedən Türkmənbaşına gədər. Kiçik ölkələrin böyük diktatorları] // günləlik "Delo" qəzeti, Sankt-Peterburq 31.01.2005</ref>. Digər tərəfdən isə bəziləri Lopesin məqsədinin ölkə iqtisadiyyatının davamlığını artırmaq, qonşu dövlətlərinin və dünyanın o zaman ki nəhəng güçlərindən asıllığı aradan qaldırmaq baxımından ən cəsarətli addım hesab edirlər. Müharibə isə kiçik xalqların soyqırımı kimi anılır. Müharibə Paraqvayın Dünyanın qeyri bərabər, nəhəng dövlətlərinə qarşi çıxmaq cədhi kimi də qiymətləndirilir<ref>Y. Nersesov. [http://www.rus-crisis.ru/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=1664 Demokratiya naminə soyqırım] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071009112014/http://www.rus-crisis.ru/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=1664 |date=2007-10-09 }}</ref><ref>[{{Cite web |title=«Siz tarixi bilirsinizmi?» |url=http://www.inventors.ru/index.asp?mode=1380 «Siz|access-date=2015-03-12 tarixi|archive-date=2007-03-19 bilirsinizmi|archive-url=https://web.archive.org/web/20070319103439/http://www.inventors.ru/index.asp?»]mode=1380 |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.x-libri.ru/elib/klskr000/00000100.htm#a42 Maskim Kalaşnikov,Yuriy Kupcov. «Qvef orka», «Paraqvay variantı»]</ref>.
 
== Hal-hazırkı vəziyyət ==
Sətir 194:
 
== Mənbə ==
# [http://www.onwar.com/aced/data/tango/triple1864.htm Müharibənin rəsmi göstəriciləri] {{Vebarxiv|url=https://www.webcitation.org/6HWn3SaR3?url=http://www.onwar.com/aced/data/tango/triple1864.htm |date=2013-06-20 }}. {{ref-en}}
# [http://www.paraguaywar.com/index.html Paraqvay müharibəsi] {{ref-en}}
# ''U.Q. Dеvis.'' [http://vif2ne.ru/nvk/forum/1/archive/462/462865.htm «Üçlər birliyinin Paraqvayla müharibəsi»]
Sətir 202:
# [http://countrystudies.us/paraguay/11.htm Başlıq <<Paraqvay müharibəsi>>] «Paraqvay ölkəsinin araşdırmaları» kitabından .Vaşinqton, 1988 {{ref-en}}
# [https://web.archive.org/web/20091027125102/http://www.geocities.com/ulysses_costa/index.html Paraqvay Müharibəsi] {{ref-en}}, {{ref-pt}}
# [http://www.erroluys.com/ParaguayanWar.htm Paraqvay müharibəsi] {{Vebarxiv|url=https://www.webcitation.org/6HWn2XhVH?url=http://www.erroluys.com/ParaguayanWar.htm |date=2013-06-20 }} E.Linkon kitabından «Braziliya» {{ref-en}}
# [http://www.wdl.org/en/item/76 Paraqvay müharibəsində iştirak etmiş Braziliyadan olan zabitləri]
# [http://www.escueladigital.com.uy/biografias/v_flores.htm Venansio Floresin bioqrafiası] {{ref-es}}
Sətir 211:
# [http://www.youtube.com/watch?v=-rDZCXajua0 Guerra Guazu Capítulos 1, 2, 3 y 4 sobre la Guerra de la Triple Alianza.] {{ref-es}}
# [http://www.youtube.com/watch?v=EZLS3ofltYE Algo habrán hecho. sobre la Guerra de la Triple Alianza] {{ref-es}}
# [http://blogosfera.tvpublica.com.ar/guerraguasu/?p=18 Guerra Guasú. Documental sobre la guerra realizado por la TV Pública. Argentina.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130918101444/http://blogosfera.tvpublica.com.ar/guerraguasu/?p=18 |date=2013-09-18 }} {{ref-es}}
# [http://www.lagazeta.com.ar/guerradelparaguay.htm «La Guerra del Paraguay (Visión Argentina)», en LaGazeta.com.ar.]
# [http://www.infoluque.com.py/historia/mlopez.htm «Causas que provocaron la Guerra contra la Triple Alianza», en InfoLuque.com.py.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070213071438/http://www.infoluque.com.py/historia/mlopez.htm |date=2007-02-13 }}
# [http://www.elortiba.org/guepy.html «La Guerra del Paraguay», en ElOrtiba.org.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140515080939/http://www.elortiba.org/guepy.html |date=2014-05-15 }}
# [http://nuevomundo.revues.org/document1623.html «La guerra de la Triple Alianza en la literatura paraguaya», en NuevoMundo.revues.org.]
# [http://www.argentina-rree.com/6/6-003.htm «Las causas de la guerra», en Historia de las Relaciones Exteriores Argentinas.] {{ref-es}}
# [http://www.paginadigital.com.ar/articulos/2005/2005prim/noticias/triple-alianza-020305.asp «La Guerra de la Triple Alianza contra el Paraguay aniquiló la única experiencia exitosa de desarrollo independiente», en PaginaDigital.com.ar.]
# [http://www.elhistoriador.com.ar/articulos/organizacion_nacional/guerra_de_la_triple_alianza.php «La Guerra de la Triple Alianza», en ElHistoriador.com.ar.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140605094406/http://www.elhistoriador.com.ar/articulos/organizacion_nacional/guerra_de_la_triple_alianza.php |date=2014-06-05 }}
# [http://www.temakel.com/ghdegparaguay.htm «La guerra del Paraguay», en Temakel.com.]
# [http://www.reocities.com/ulysses_leal/capa.html «South American Military History», en Reocities.com.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150924125245/http://www.reocities.com/ulysses_leal/capa.html |date=2015-09-24 }} {{ref-en}}
 
== İstinadlar ==