12.297
edits
{{Qaralama}}
'''Köməkçi nitq hissələri''' ayrılıqda leksik mənaları olmur, suala cavab vermir, cümlə üzvü olmur, əsasən, leksik şəkilçi qəbul edib dəyişmir, söz yaradıcılığında iştirak etmir, yəni onlardan yeni söz yaratmaq olmur. Azərbaycan dilində beş köməkçi nitq hissəsi var və onlar yalnız qrammatik mənaya malikdirlər. Qoşma, bağlayıcı, ədat, modal sözlər və nida.
Köməkçi nitq hissələri əsas nitq hissəsindən fərqli olaraq leksik mənaya malik olmur.
=== [[Qoşma (köməkçi nitq hissəsi)]] ===
İsmin adlıq, yiyəlik, yönlük və çıxışlıq hallarında olan sözlərə qoşularaq müəyyən məna çaları yaradan köməkçi nitq hissəsinə
#
#
#
#
#
#
#
#
#
=== [[Bağlayıcı]] ===
Bağlayıcı sözlər, cümlələr, abzaslar və mətnlər arasında əlaqə yaradır, onları qrammatik cəhətdən bir-birinə bağlayır.
Sintaktik funksiyasına görə (cümlədəki vəzifəsinə görə) bağlayıcılar iki yerə bölünür:
#
#
▲==== Tabesizlik bağlayıcıları ====
Tabesizlik bağlayıcıları bərabərhüquqlu üzvləri — cümlənin həmcins üzvlərini, eləcə də tabesiz cümlənin tərəflərini birləşdirir.
#
#
#
#
#
#
▲==== Tabelilik bağlayıcıları ====
Tabelilik bağlayıcıları yalnız tabeli mürəkkəb cümlənin tərəflərini əlaqələndirir.
#
#
#
#
▲==== [[Ədat]] ====
*Sözlərin və cümlələrin təsir qüvvəsini artıran köməkçi nitq hissəsidir. Ədat cümlədə ifadənin səlisləşməsinə kömək edir.
* Məgər bunu sizə deməmişdik? — cümləsində məgər ədatı bütövlükdə cümlənin təsir gücünü artırır. Sən ki belə deyildin cümləsində ki ədatı sən sözünün təsir gücünü artırır.
==== Ədatın mənaca növləri ====
#
#
#
#
#
#
#
#
=== [[Modal sözlər]] ===
Danışanın ifadə etdiyi fikrə münasibət bildirən [[köməkçi nitq hissəsi]]dir. [[Modal sözlər]]in mənaca aşağıdakı növləri var:
#
#
#
#
#
#
=== [[Nida]] ===
Danışanın hiss və həyəcanını ifadə edən [[köməkçi nitq hissəsi]]dir. [[Nida]]lar insanın müxtəlif hislərinin, hadisələrə emosional münasibətinin ifadəsidir.
Nidaların müxtəlif məna növləri var:
#
#
#
#
#
Nidaların məna bölgüsü şərtidir. Hiss və intonasiyadan asılı olaraq, bu məna növlərinə mənsubluq dəyişə bilər.
|