Nərgiztəpə yaşayış yeri: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Yeni məlumatlar əlavə etdim.
Teqlər: Geri qaytarıldı Vizual redaktor
Sətir 1:
== '''<big>Giriş</big>''' ==
[[Şəkil:02252 nargiztepe.jpg|thumb|right|Nərgiztəpədə tapılmış, üzərinə ox, kaman işarələri, damğalardan ibarət naxışlar çəkilmiş qəbirüstü daş]]
'''Nərgiztəpə''' — [[Xocavənd rayonu]]nun şərqində yerləşən təpə; [[Dağlıq Qarabağ]] ərazisində yerləşən qədim yaşayış məskənlərindən biri. Nərgiztəpə [[Xocavənd rayonu]]nunda təxminən 1 hektardan çox ərazini əhatə edir<ref>{{cite web|author1=[[Əli Hacızadə]] |title=“Nərgiztəpə” – tarixi-arxeoloji və siyasi-ideoloji əhəmiyyəti |url=http://gulustan.info/2011/10/%E2%80%9Cn%C9%99rgizt%C9%99p%C9%99%E2%80%9D-%E2%80%93-tarixi-arxeoloji-v%C9%99-siyasi-ideoloji-%C9%99h%C9%99miyy%C9%99ti/|website=gulustan.info|publisher=gulustan.info|accessdate=4 may 2016|language=azərbaycanca|date=03.10.2011}}</ref>.
 
1993-cü il aprelin 17-də Xocavəndin yaxınlığındakı alınmaz qala olan qədim Nərgiz təpə uğrunda döyüş oldu.Bir neçə dəfə həmlə etdikdən sonra, alınıb-verildikdən sonra, Nərgiz təpəni işğalçıların əlindən ala bildilər.
 
Azərbaycanın [[Qarabağ]] bölgəsi xalqımızın əsrlər boyu yaratdığı maddi irsin - tarix və mədəniyyət abidələrinin zənginliyi ilə seçilir. Bu abidələr hələ XIX yüzilliyin sonlarından əcnəbi səyyah və tədqiqatçıların diqqətini cəlb etmişdir. Ötən əsrdə isə Qarabağa çoxcaylı arxeoloji ekspedisiyalar təşkil olunmuş, [[Azıx mağarası|Azıx]] və [[Tağlar mağarası|Tağlar]] mağara düşərgələrində ([[Xocavənd]] rayonu), [[Qaraköpəktəpə]] ([[Füzuli]] rayonu), [[Üzərliktəpə]] ([[Ağdam]] rayonu) yaşayış məskənlərində, Şərifan şəhər yerində (Zəngilan rayonu), Xocalı kurqanlarında və b. abidələrdə fundamental tədqiqatlar aparılmışdır. Yerli mütəxəssislərlə yanaşı, uzun illər Qarabağ abidələrini öyrənmiş rus (akademik İ.İ.Meşşaninov, A.A.İyessen, V.P.Lyubin), alman (E.Resler, Y.İ.Qummel), hətta erməni (K.X.Kuşnareva, O.A.Danielyan) tarixçiləri dönə-dönə bu abidələri [[Azərbaycan]] xalqının maddi irsi kimi dəyərləndirmişlər. XX əsrin II yarısında Azərbaycan alimləri Qarabağ abidələrini ardıcıl olaraq tədqiq etmişlər. Əldə edilən nəticələr nüfuzlu elmi nəşrlərdə, o cümlədən [[Moskva|Moskvada]] dərc edilən fundamental 20 cildlik “[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] Arxeologiyası”nın ayrı-ayrı bölmələrində öz əksini tapmışdır.
Ermənistan silahlı qüvvələri [[2017-ci il]] fevralın 24-25-nə keçən gecə böyük strateji əhəmiyyət daşıyan Nərgiztəpəni işğal etmək üçün hücuma keçiblər. Lakin, [[Azərbaycan silahlı qüvvələri]] [[Fevral döyüşləri|qarşı keçirdiyi əməliyyat]] zamanı düşmənin atəş mövqelərinə və cəmləşmə nöqtələrinə qarşı müvafiq cavab tədbirləri həyata keçirib.<ref>[http://olke.az/news/detail/cebhedeki-gerginliyin-sebebi-aciqlandi-hedef-nergiz-tepedir-82688 Cəbhədəki gərginliyin səbəbi açıqlandı — Hədəf Nərgiz təpədir]</ref>
 
Qarabağın dağlıq, dağətəyi və düzən hissələri arasında tarixən sıx mədəni-təsərrüfat bağlılığı olmuşdur. Bu isə həmin ərazilərdə ibtidai dövrdən üzü bəri məskunlaşmanı şərtləndirən amillərdəndir. Tədqiqatlar Qarabağın təkcə Azərbaycanın deyil, eyni zamanda dünyanın qədim sivilizasiya mərkəzlərindən biri olduğunu göstərir. Təsadüfi deyildir ki, Qafqazda erkən əkinçi- maldar tayfala məxsus məskənlərin qalıqlarına da daha çox məhz Mil-Qarabağ bölgəsində rast gəlinir. Ön Asiyanın inkişaf etmiş cəmiyyətləri ilə qarşılıqlı münasibətlər quran həmin tayfalar yüksək mədəniyyətə sahib idilər
== İstinadlar ==
 
XX əsrin sonlarında erməni silahlı qüvvələri Qarabağın dağlıq hissəsini və ona bitişik ətraf rayonları zəbt etdilər. Bu işğal nəticəsində yüzlərlə kənd və qəsəbə, şəhərlər viran edilib dağıdıldı, dinc əhaliyə qarşı soyqırım törədildi, minlərlə insan yurd - yuvasından didərgin salındı. Minilliklərin yadigarı olan abidələr də erməni vandallarının fiziki və mənəvi terroruna məruz qaldı: Azərbaycan xalqının islamiyyət dövrünə aid 1300 illik tarixi olan məscid, məqbərə və qəbiristanlıqları məhv edildi, xristian dövrü memarlıq abidələri isə saxtalaşdırıldı. İşğalçı rejimin ideoloqları Qarabağın ayrı-ayrı yerlərində qazıntı aparır, Xocavənd rayonundakı Azıx paleolit düşərgəsində erməni izi axtarır, Ağdam rayonunda - vaxtilə Qarabağ xanlığının banisi Pənahəli xanın tikdirdiyi Şahbulaq qalası yaxınlığında mifik erməni şəhərinin “tapılması” haqda dünyaya car çəkirlər. Onlar iddia edirlər ki, guya Sovet dövründə Azərbaycan rəhbərliyi erməni alimlərini Qarabağda tədqiqat aparmağa qoymurdular. Halbuki, XX əsrin 20-ci illərində C.Ter-Avetisyan, 30-40-cı illərdə L.Taşçyan, 50-60-cı illərdə K.Kuşnaryeva, 70-80-ci illərdə O.Danielyan kimi erməni mənşəli alimlər hətta ekpedisiya və dəstə rəhbərləri qismində Qarabağda tədqiqatlar aparmışlar.[[Şəkil:02252 nargiztepe.jpg|thumb|right|Nərgiztəpədə tapılmış, üzərinə ox, kaman işarələri, damğalardan ibarət naxışlar çəkilmiş qəbirüstü daş]]
 
== '''Nərgiztəpə''' — [[Xocavənd rayonu]]nun şərqində yerləşən təpə; [[Dağlıq Qarabağ]] ərazisində yerləşən qədim yaşayış məskənlərindən biri. Nərgiztəpə [[Xocavənd rayonu]]nunda təxminən 1 hektardan çox ərazini əhatə edir<ref>{{cite web|author1=[[Əli Hacızadə]] |title=“Nərgiztəpə” – tarixi-arxeoloji və siyasi-ideoloji əhəmiyyəti |url=http://gulustan.info/2011/10/%E2%80%9Cn%C9%99rgizt%C9%99p%C9%99%E2%80%9D-%E2%80%93-tarixi-arxeoloji-v%C9%99-siyasi-ideoloji-%C9%99h%C9%99miyy%C9%99ti/|website=gulustan.info|publisher=gulustan.info|accessdate=4 may 2016|language=azərbaycanca|date=03.10.2011}}</ref>. ==
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti ilham Əliyevin Azərbaycanda arxeoloji ekspedisiyaların fəaliyyətini genişləndirmək və səmərəliliyini artırmaq məqsədilə 5 fevral 2008- ci ildə imzaladığı sərəncamdan sonra ölkəmizin bütün bölgələrində tədqiqatlar intensiv xarakter almış, xalqımızın tarixi keçmişinin öyrənilməsində mühüm addımlar atılmışdır. Təkcə son iliərdə Azərbaycan-Almaniya beynəlxalq ekspedisiyası Mil-Qarabağ bölgəsində 170-ə yaxın arxeoloji abidə qeydə almışdır. Bu abidələrin böyük bir qismi Şpartı, Qarasu, Hunaşen və Qarqarçay hövzələrində cəmləşmişdir. Xocavənd rayonu ərazisindəki Nərgiztəpə də həmin abidələrdəndir.
 
2013-2015-ci illərdə Nərgiztəpədə arxeoloji tədqiqatlar aparılmışdır. Kəşfiyyat-axtarış işlərinin həyata keçirilməsində professor B. Hclvıngin rəhbərlik etdiyi Almaniyalı mütəxəssislər də yaxından iştirak elmişlər: geodezist A. Kvast müasir texniki avadanlıqlar vasitəsilə abidənin topoqrafik planını çıxarmışdır, Gcotiziklər Y. Fasbinder və F. Bcskcr ərazinin maqnitoloji xəritəsini çəkmişlər. Texnik J. Krumnov isə Nərgiztəpənin 30 formatında görünüşünü yaratmaq məqsədilə ilkin işləri aparmışdır.
 
Yaşayış məskəninin yerüstü materiallar arasında müxtəlif dövrlərə aid keramika nümunələri üstünlük təşkil edir. Orta əsrlərin şirli qabları bir qayda olaraq narın gildən hazırlanmışlar. Boşqab tipli belə qabların içərisi həndəsi naxışlarla bəzədilmiş və yaşıl, qəhvəyi və süd rəngli boya ilə örtülmüşdür. Şirsiz saxsı məmulatı içərisində küp və küpə tipli qablar çoxdur. Antik dövr dəfn küplərini və Orta əsrlərin təsərrüfat küplərini xatırladan iri tutumlu qablardan bəzilərinin ağızlarının kənarı kətıdirvari naxışlanıb. Qabların bir çoxunun çiyin hissəsinə qabartma və batıqlardan, cızma və çərtmələrdən ibarət naxışlar çəkilmişdir. Nərgiztəpə ətrafından rast gəlinən qara cilalı keramika nümunələri bölgənin erkən dəmir dövrü saxsı məmulatı ilə oxşarlıq təşkil edir. Antik dövrə aid fraqmentlər isə əsasən narın gildən hazırlanmış, üzəri yaxşı hamarlanmış, nazik divarlı, üzəri qırmızı boya ilə naxışlanmış qablara məxsusdur. Nərgiztəpə yaşayış məskəninin stratiqrafiyasını müəyyən elmək məqsədilə onun şimal hissəsində aparılan yoxlama qazıntı işləri bu abidənin əsasən üç mədəni təbəqədən ibarət olduğunu göstərdi: orta tunc, antik və orta əsrlər. Erkən dəmir dövrünə aid seyrək halda saxsı qırıqlarına (qara cilalı qabların aği7, gövdə və qulp hissələrinə) təsadüf edilməsi abidədə bu dövrə aid mədəni təbəqənin da olmasından xəbər verir. Qazıntı zamanı 2,5 m dərinlikdə aşkara çıxarılan iri oval daşlardan və çiy kərpiclərdən ibarət divar diqqəti cəlb elmişdir. Eni 2,7 m olan bu divarın abidə yerləşən təpənin bütün çevrəsi boyu uzandığını düşünmək olar. Divarın ətrafı təmizlənərkən rast gəlinən gil insan fıqunı daha çox maraq doğuran artefaktlarlardandır.
 
1993-cü il aprelin 17-də Xocavəndin yaxınlığındakı alınmaz qala olan qədim Nərgiz təpə uğrunda döyüş oldu.Bir neçə dəfə həmlə etdikdən sonra, alınıb-verildikdən sonra, Nərgiz təpəni işğalçıların əlindən ala bildilər.
 
Ermənistan silahlı qüvvələri [[2017-ci il]] fevralın 24-25-nə keçən gecə böyük strateji əhəmiyyət daşıyan Nərgiztəpəni işğal etmək üçün hücuma keçiblər. Lakin, [[Azərbaycan silahlı qüvvələri]] [[Fevral döyüşləri|qarşı keçirdiyi əməliyyat]] zamanı düşmənin atəş mövqelərinə və cəmləşmə nöqtələrinə qarşı müvafiq cavab tədbirləri həyata keçirib.<ref>[http://olke.az/news/detail/cebhedeki-gerginliyin-sebebi-aciqlandi-hedef-nergiz-tepedir-82688 Cəbhədəki gərginliyin səbəbi açıqlandı — Hədəf Nərgiz təpədir]</ref>
 
== ANTİK NEKROPOLDA YOXLAMA QAZINTILAR ==
Nərgizıəpənin cənub qərb tərəfində batmış çuxurlara və ətrafa səpələnmiş daş və saxsı məmulatına rast gəlinir. Daş məmulatı əsasən sürtgəc və dən daşlarından ibarətdir. Bir qayda olaraq, qayıq vari şəkildə olan dən daşlarının işlək hissəsi yastı, arxa hissəsi isə qabarıqdır. Yerüstü saxsı nümunələri boz və çəhrayı rəngdədirlər. Bövük təsərrüfat küplərinin gilinə iri qum dənələri qatılmışdır. Məişət qablan - küpə, bardaq, kasa tipli qablar narın gildən hazırlanib yaxş bişirilmişlər.
 
Bəhs olunan maddi mədəniyyət nümunələrinin səpələndiyi yamacda yoxlama şurf qoyulmuş və burada ağızı cənuba, oturacağı isə şimala tərəf olan dəfn küpü açılmışdır. Küpün hündürlüyü 1,35 m. gövdəsinin kəsikdə eni 0,8 m. ağzının diametri 37 sm, oluracağının diametri isə 22 sm-dir. Ağızın kənarlarına kəndirvari yapma naxışlar çəkilmişdir. Mərhum dəfn küpünün içərisində sol böyrü üstə bükülü vəziyyətdə, başı küpün ağız hissəsinə doğru, üzü isə qərbə yönəlmiş halda dəfn olunmuşdur. Qəbir avadanlığına görə mərhumun qadın olduğunu söyləmək olar. Belə ki. dəfn küpünün içərisində - baş tərəfin ətrafında bütöv halda olan bir ədəd boz rəngli bardağa, parçalanmış halda olan bir dolçaya, nəfis hazırlanmış qara cilalı kasaya (sınmış haldadır), tunc məftildən düzəldilmiş 4 ədəd qolbağıya, bir cüt sırğaya, bir üzüyə və müxtəlif materiallardan olan 90-a yaxın muncuğa rast gəlinmişdir. Bu nümunələr öz oxşarlarını Qafqaz. Albaniyasının antik dövr küp qəbirlərindən tapır. Qazıntı işləri Nərgiztəpə kompleksinə daxil olan bu ərazidə küp qəbirlərdən iharət ııekropol y erləşməsi barədə mülahizəni təsdiq etdi. Dəfn küplərinin az maili yamacda bərk suxurlu torpaq altında, xeyli dərində yerləşməsi onların salamat qalmasına imkan verir. Gələcəkdə hu nekropolda tədqiqatların aparılması qədim Azərbay can dövləti olan Qafqaz Albaniyasının siyasi, sosial-iqtisadi və mətləni həyatının öy rənilməsində əhəmiyyətli rol oy naya bilər.
 
== NƏRGİZTƏPƏDƏ “KİTABİ DƏDƏ QORQUD” QƏHRƏMANLARININ İZLƏRİ ==
Nərgiztəpədə apanlan çöl tədqiqatları zamanı abidənin cənub ətəyində bir hektara yaxın ərazidə yerləşən və yerli sakinlənn “Avşar qəbiristanlığı" adlandırdıqları orta əsr ttlrk qəbiristanlığının topoplanı çıxarılmışdır. Burada 150 x 70 m sahədə 300-dən artıq qəbir qeydə alınmış, onlardan bəzilərinin üzərində olan işarə və damğaların fotoşəkilləri çəkilmişdir. Üzərində təsvir və cpiqrafik mətnlər olan bir neçə sənduqə - qəbirüstü daş mükəmməl sənət nümunəsi kimi diqqəti cəlb etmişdir. AMEA Milli Azərbaycan Tarix Muzeyinin əməkdaşı Həbibə xanım Əliyeva belə sənduqələrdən birinin üzərində ərəb qrafikası ilə həkk edilmiş yazını oxumuşdur. Həmin yazıda mərhumun adı - Əhməd oğlu Hüseyn bəy qeyd edilmiş, onun ölüm tarixi kimi hicri 701 -ci il. miladi təqvimlə 1302-ci il göstərilmişdir. Bəhs olunan sənduqənin baş daşı yerinə dikinə qoyulması, eləcə də digər təsvirli daşlardan qəbiristanlıqda dəfələrlə istifadə olunması göstərir ki. burada əvvəlki dövrlərə akl qəbirlərin də olması istisna deyildir.
 
Nərgizləpə məzarlığındakt qəbirlərdən biri artıq bir neçə əsrdir ki, “Kitabi Dədə Qorqud" dastanlarının qəhramanlarından olan Qaraca Çobana aid edilir. Rəvayətə görə, bu eposda təsvir olunan hadisələrin bir çoxu məhz Nərgiztəpənin yerləşdiyi ərazidə baş vermişdir. Məlumdur ki. kökləri daha qədimlərə, patriarxal qəbilə cəmiyyətinin hökmran olduğu çağlara getsə də. Dədə Qorqud boylan Vll əsrdən - Məhəmməd peyğəmbərin zamanından formalaşmağa başlamışdır. Təsadüfi deyildir ki. 2000-ci ilin aprel ayında Azərbaycanda Respublika Prezidenti Heydər əliyevin sərəncamı ilətüık xalqlarının müştərək abidəsi olan bu eposun 1300 illiyi ölkəmizdə təntənəli şəkildə qeyd olunmuşdur.
 
Nərgiztəpə qəbiristanlığında və ətraf sahələrdə səpələnmiş iri daşlar Xocavənd sakinlərinin düşüncəsinə gorə Qaraca Çobanın “sapand daşları”, yaxud "daşa dönmüş qoyunlarfdır. ümumiyyətlə. Qarabağın bu bölgəsi tarixən oğıız türklərinin yurd yerləri olduğunu təsdiq edir: dastan qəlıramam Qazan xan "Qaraçuğun qaplanı” adlandırılır. Nərgiztəpə yaxınlığındakı Qarabağ dağ silsiləsinə məxsus yüksəkliklərdən birinin adı da məhz “Qaraçuğ”dur. XIX əsrdə və XX əsrin əvvəllərində çəkilən hərbi-topoqrafik xəritələrdə hündürlüyü 632 nı olan bu dağın adı qeyd edilmişdir. Orta əsrlərdə həmin ərazidə Qaraçuğ adlı kəndin olması haqqında məlumat var. XVIII əsrin əvvəllərində Rusiya Xəzərsahili vilayətləri işğal edəndə Osmanlı qoşunu Cənubu Qafqaza daxil olmuş, onun böyük bir hissəsini nəzarət altuıa almışdır. Osmanlı məmurları vergi sistemini nizama salmaq məqsədilə 1727-ci ildə buradakı bütün yaşayış məntəqələrinin dəqiq siyahısını tərtib etmişlər. “Dəftəri-müfəssəl əyaləti Gəncə” adlı bu siyahıda Dağlıq Qarabağın 5 mahalına mənsub kəndlərin adı yer almış, o cümlədən Vərəndə mahalına daxil olan 60 kəndin sırasında Qaraçuğun da adı çəkilmişdir. Həmin siyahıda “Oxçu” adlı kəndin də adı qeyd olunub. Qaraçuğ yaxınlığında Böyük Oxlu və Kiçik Oxlu adlı dağlar var. Məlumdur ki. oğuzlar hər birinin öz damğası - fərqləndirici möhürtl olan 24 tayfadan ibarət idi. Bayat boyuna məxsus damğa ox işarəsi şəklində təsvir edilmişdir.
 
Avşarlar oğuzların Bozox qoluna mənsub idilər. Sun yüzilliklərdə onlar Mil-Qarabağ bölgəsində Kəbirli və Qaradolaq camaatı ilə yanaşı ən iri heyvandarlıq təsərrüfatına sahib olmuşlar. Beləliklə, bir tərəfdən, türk mənşəli toponimlər, digər tərəfdən isə Nəngiztəpə ətrafındakı işarəli qəbir daşları, ey ni zamanda bölgədə tez-tez rast gəlinən Səkuq və Ekləııiz hökmdarlarının adına kəsilmiş mis sikkələr təsdiq edir ki, VII əsrdən başlayaraq bəhs olunan ərazidə aramsız, olaraq Oğuz türkləri həyat sürmüşlər.
 
== NƏRGİZTƏPƏ KOMPLEKSİNƏ DAXİL OLAN DİGƏR ABİDƏLƏR ==
Nərgizıəpədən cənubdakı geniş sahələrdə iri daşlardan inşa olunmuş mürəkkəb quruluşlu, mükəmməl tikili qalıqlarının divarların izləri müşahidə olunur. İki cəgə iri və yumru çaydaşlarından inşa olunmuş, aralarına xırda daşlar və torpaq doldurulmuş bu divarların əsasən bünövrə hissəsi qalmışdır. İlkin tədqiqatların gedişində eni 1 m olan həmin divarların 60 metrə yaxın hissəsi təmizlənərək açılmışdır.
 
Tikintidə istifadə edilmiş minlərlə ağır çay daşnın təxminən bir kilometrlik məsafədən keçən Hunaşen çayının yatağından gətirilməsi ehtimal olunur. Divarların ətrafından aşkar edilən saxsı və şüşə qab nümunələri bu tikili qalıqlarının Erkən Oıta əsrlərə aidliyini təsdiq edir.
 
Sonralar bu ictimai tikililərin daşlarından müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunmuşdur. Yuxanda qeyd edildiyi kimi, Nərgiztəpənin tunc dflvrti yaşayış məskəninin ətrafındakı divarlar da çiy kərpiclə yanaşı belə iri daşlardan tikilmişdir. Orta əsrlərdə isə Nərgiztəpənin cənub ətəyindəki qəbirlər həmin daşlarla kromlcx şəklində əhatəyə alınmışdır.
 
Nərgiztəpənin üzərində, eləcə də ətraf sahələrdə Birinci Qarabağ müharibəsinə aid çoxlu səngər yerləri var. Bir sıra hallarda bu səngərlərdə mədəni təbəqənin izlərini aydın görmək olar. Tədqiqat zamanı Nərgiztəpə yaxınlığındakı səngər yerlərindən biri təmizlənərkən profildə qalınlığı 1.5 metrə çatan mədəni təbəqə aşkar edilmiş və çoxlu saxsı qırıqları toplanmışdır. Bu nümunələrin əksəriyyəti Erkən Orta əsrlərə aiddir. Saxsı qablar, xüsusilə məişət keramikası üzərindəki naxışlar alban tayfalarının bədii zövqünü əks etdirir.
 
Nərgiztəpə Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın nəzarəti altında qalan bir parçasıdır. Bu yüksəklik olduqca strateji əhəmiyyət kəsb edir.Buradan hazırda işğa altında olan Xocavənd şəhəri Kurapatkin və Muğanlı kəndlərinin qalıqlarını müşahidə etmək mümkündür.
 
Xocavənd Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müvafiq Sərəncamı ilə Vətənimizin ərazi bütövlüyü uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərin əziz xatirəsini əbədiləşdirmək məqsədi ilə Xocavənd rayonunun Nərgiztəpə adlanan ərazisində memorial abidə -xatirə kompleksi yaradılmışdır. Abidə kompleksinin məhz bu ərazidə qurulması mahiyyət etibarı ilə bir neçə cəhətdən əhəmiyyətlidir. Belə ki, 1993- cü ilin sonları və 1994-cü ilin əvvəllərində Xocavənd rayonunun Nərgiztəpə eləcədə digər ərazilərinin düşmən tapdağından azad olunması uğrunda və ümumiyyətlə Xocavənd istiqamətində qanlı döyüşlər getmiş, bu ərazilər dəfələrlə əldən-ələ keçmiş, müqəddəs Vətən torpağının har qarışı Xocavəndlilərb yanaşı ölkəmizin müxtəlif bölgələrindən olan igid oğulların qanları ilə suvarılmışdır
 
 
Hamin dövrdə düşmənə sarsıdıcı zərbə endirən silahlı qüvvələrimiz uğurlu döyüş əməliyyatları keçirərək Xocavənd Rayonunun - Dağlıq Qarabağın inzibati ərazisinə daxil olan böyük bir ərazini düşmənlərdən azad etməyə müvəffəq olmuşlar. Eyni zamanda bu ərazilərin Dağlıq Qarabağın işğaldan azad olunmuş hissəsi olması və Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyində 1116 saylı inventar nömrəsi ilə qeydə alınmış orta Tunc dövrünə aid Ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidə hesab edilən Nərgiztəpə maddi mədəniyyət abidəsinin burada yerləşməsi. 1994-cü ilin 10 aprel tarixində Ümummilli Lider Heydər Əliyevin burada Xocavənd taborunun döyüşçüləri ilə səngərdə gorüşməsi.onlarla söhbət etməsi faktları bu ərazilərin mahiyyət etibarı ilə böyük əhəmiyyət daşımasını şərtləndirir. Qeyd olunan ərazidə - Daşlıtəpədə L'lıı Öndərin həmin səfərini əks etdirən xatirə lövhəsinin, əsgərlərimizlə bir yerdə çəkilmiş fotoşəkillər və onlar qarşısında etmiş olduğu tarixi çıxışdan ibarət plakatların hazırlanaraq y erləşdirilməsi təmin edilmiş, burada yaradılmış muzey otağında həmin tarixi səfərin ziyarətçilərə nümayiş olunması üçün lazımi avadanlıqlar quraşdırılmışdır.
 
Eyni zamanda ərazidə vaxtilə qızğın döyüşlərin getdiyi bir vaxtda döyüş tapşırığını yerinə yetirərkən şəhid olmuş və ya yaralanaraq sağlamlıqlarını itirmiş qəhrəman oğullarımızın qanlan töküldüyü yerlərdə xatirə lövhələri qurulmuşdur. Bütün bunların yaradılmasında əsas məqsəd şanlı tariximizi yaşatmaqla bərabər eyni zamanda böyüməkdə olan gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə olunmasına nail olmaqdan ibarətdir ki, artıq rayonun ümumtəhsil məktəblilərində təhsil alan şagirdlərin və ərazidə xidmət edən gənc əsgərlərin buraya ekskursiyayaları təmin olunur.Bu ekskursiyalar zamanı ziyarətçilərə verilən bilgilər onların düşüncələrinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir.
 
== İLKİN NƏTİCƏLƏR ==
Nərgıztəpədə aparılan arxeoloji kəşfiyyat-axtarış işləri zamanı aşağıdakı nəticələr əldə olunmuşdur.
 
-  Nərgiztəpənin Qarabağda - [[Qarqarçay]]. Hunaşen və Qarasu hövzələrindəki çoxsayl abidələr sırasında yeri müəyyən edilmişdir;
 
-  abidənin stratiqrafiyasını aydınlaşdırmaq məqsədilə aparılan yoxlama qazıntılar burada Tunc. Antik və Orta əsrlərə aid üç mədəni təbəqənin olduğunu aşkara çıxarmışdır;
 
-  qazıntı zamanı Nərgiztəpədə Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid ətrafı möhkəmləndirilmiş yaşayış məskəninin qalıqları açılmışdır;
 
-  Antik və Erkən Orta əsrlərdə Nərgiztəpə qədim Azərbaycan dövləti olan Albaniyanın Ərsaq vilayətinə daxil olmuş, ölkənin mədəni-iqtisadı həyatında əhəmiyyətli ro oynamışdır;
 
-   Bütün Orta əsrlər boyu Nərgiztəpə türkdilli tayfaların yaşayış məskəni olmuşdur. Ərazidəki qəbir abidələri, türk mənşəli toponimlər, folklor nümunələri və maddi artefaktlar bunu təsdiq edir;
 
-   Erkən orta əsr alban memarlığına aid mükəmməl tikililərin bir qismi aşılmışdır.
 
Qarabağın dağlıq və aran hissələrinin kəsişməsində yerləşən və Azərbaycan xalqının zəngin mədəni irsinin qiymətli nümunəsi olan Nərgiztəpənin tarixi-mədəni qoruq elan edilməsi, burada geniş miqyaslı arxeoloji qazıntı işlərinin aparılması məqsədəuyğundur.
 
== İstinadlaR ==
{{İstinad siyahısı}}
 
== Həmçinin bax<ref>https://azertag.az/xeber/Nergiztepe_medeni_irsimizin_mohtesem_abidesidir-881476</ref><ref>http://xocavend-ih.gov.az/page/140.html</ref> ==
== Həmçinin bax ==
 
* [[Lələtəpə]]