1904-cü ilin axırlarında Bakı Komitəsi nəzdində "Müsəlman" sosial-demokrat "Hümmət" təşkilatı yaradılmışdı.<ref>{{Cite [web |title=Azərbaycan Milli qurtuluş hərəkatının böyük ideoloqu |url=http://medeniyyet.az/new/?name=content&content=585 Azərbaycan|access-date=2011-06-30 Milli|archive-date=2011-07-14 qurtuluş hərəkatının|archive-url=https://web.archive.org/web/20110714010045/http://medeniyyet.az/new/?name=content&content=585 böyük ideoloqu]|url-status=dead }}</ref> Təşkilat bir qrup azərbaycanlı demokrat ziyalının təşəbbüsü ilə yaradılmışdı. Onların arasında [[Nəriman Nərimanov]], [[Sultanməcid Əfəndiyev]], [[Əhməd bəy Ağayev]], [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]], [[Məşədi Əzizbəyov]], [[Mir Əsədulla Mirqasımov]], [[Məmmədəli Rəsulzadə]] (Rəsuloğlu), [[İsa bəy Aşurbəyov]], [[Qara bəy Qarabəyov]], [[Məmmədbağır Axundov]], [[Məmməd Həsən Hacınski]], [[Mir Həsən Mövsümov]], [[Əjdər Məlikov]] və başqaları var idi. "Hümmət" partiyasının sədri əvvəl [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə|Məhəmməd Əmin Rəsulzadə,]] sonra isə [[Nəriman Nərimanov]] seçilmişdir. Rəsulzadənin rəhbərliyi ilə 1904–1905-ci illərdə ilk kommunist qəzeti olan qeyri-leqal "Hümmət" qəzeti çapdan çıxmışdır. "Hümmət" formal olaraq Rusiya Sosial-Demokrat Fəhlə Partiyasının Bakı Komitəsinin şöbəsi kimi yaransa da, əslində, müstəqil fəaliyyət göstərirdi. S.M.Əfəndiyevin sözlərinə görə:
{{sitat|bu qrupun müstəqilliyini müsəlman fəhlələri ilə işin xüsusiyyətləri şərtləndirirdi. Təşkilatın məhz bu formada fəaliyyət göstərməsi çox uğurlu idi, çünki bizim işimizdə elə məqamlar var idi ki, "Hümmət" müstəqil şəkildə çıxış etməyə məcbur idi.}}
