IV İvan Qroznı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
||
Sətir 34:
Moskva böyük knyazı [[III Vasili]] və [[Yelena Qlinskaya]]<nowiki/>nın böyük oğlu. Mənşəcə atası tərəfindən o, [[Rüriklər sülaləsi]]<nowiki/>nin Moskva budağına aid olunurdu, anası tərəfindən isə [[Qlinski]] Litva knyazlarının banisi hesab edilən [[Mamay xan]]ın nəslinə.<ref> Глинские / Каштанов С. М. // Böyük Sovet Ensiklopediyası : [в 30 т.] / baş redaktor. [[Aleksandr Proxorov]]. — 3-е изд. — <abbr>М.</abbr> : Советская энциклопедия, 1969—1978.</ref><ref> Глинские, княжеский род // [[Brokhauz və Efronun ensiklopedik lüğəti]] : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — <abbr>СПб.</abbr>, 1890—1907.</ref> Ata tərəfindən nənənsi bizans imperatorların sülaləsindən gələn [[Sofiya Paleoloq]] idi.<ref>[http://www.samoderjavie.ru/node/295 Второе послание Ивана Грозного шведскому королю Юхану III]</ref>
Nominal olaraq İvan 3 yaşından hökmdar oldu. 1547-ci ildəki [[Moskva üsyanı (1547)|Moskva üsyanı]]<nowiki/>ndan sonra "''İzbrannaya rada''" ("''Seçilmiş rada''") yaradaraq, o, yaxın hesab etdiyi şəxslərin iştirakı ilə hökümdarlıq eləməyə başladı. Hərbi xidməti, məhkəmə sistemi və dövlətin idarə edilməsində islahatlar aparmışdır. [[Qazan xanlığı|Qazan]] və [[Həştərxan xanlığı|Həştərxan]] xanlığları fəth edilmişdir, [[Sibir tarixi|Qərbi Sibir]], [[Don Qoşunlarının Vilayəti]], [[Başqırdıstan]] və [[Noqay Ordası]]<nowiki/>nın torpağları Rusiyaya birləşdirilmişdir. Beləliklə, IV İvanın hakimiyyəti dövründə Rusiyanın ərazi artımı təxminən 100% təşkil etdi (2,8 milyon km²-dən 5,4 miyon km²-ə çatdı), çarlığının son illərində Rus dövləti ərazisinə görə bütöv Avropadan böyük oldu.<ref> [http://alpan365.ru/biblioteka/istoriya-online/istoriya-rossii-s-drevnejshix/glava-9/ История России с древнейших времен до наших дней] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130218045416/http://alpan365.ru/biblioteka/istoriya-online/istoriya-rossii-s-drevnejshix/glava-9/ |date=2013-02-18 }} / Орлов А. С., Георгиев В. А., Георгиева Н. Г., Сивохина Т. А. — <abbr>М.</abbr>: Проспект, 1999. — 544 с.</ref>
[[1560-cı il]]<nowiki/>də Seçilmiş rada ləğv olundu, onun əsas xadimləri çarın etibarını itirdilər, və İvan Qroznı Rusiyanı tam müstəqil idarə etməyə başladı. İvan Qroznının çarlığının ikinci yarısı [[Livoniya müharibəsi]]<nowiki/>ndə uğursuzluqla yadda qaldı və həmçinin, köhnə aristokratiya soylarını zəiflədən [[opriçnina]]<nowiki/>nın yaranması ilə yadda qaldı. Formal olaraq, IV İvan Rusiyanı idarə edən ən uzunmüddətli hökümdardır — 50 il və 105 gün.
| |||