Məhəmməd məscidi (Bakı): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.7 |
Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
||
Sətir 73:
Məhəmməd məscidinin kompozisiya dominantı – minarə ibadət salonun tutumu ilə fiziki bağlılıqda deyil. Buna, eləcə də ibadət salonunun ölçücə kiçikliyinə əsaslanan bəzi araşdırmaçılar məscid binasının minarədən sonra tiklidiyini iddia edirlər.<ref>C. Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh 44.</ref>
Məscidin minarəsi silindr şəklində olub, yuxarıya getdikcə daralır. Mütəxəssislərin fikrincə, tutduğu mövqeyə görə bu minarədən müşahidə məntəqəsi kimi istifadə edilmişdilər. Minarənin yuxarı hissəsini əhatə edən iri stalaktitlər burada təkcə bəzək elementi rolunu oynamır, eyni zamanda konstruktiv xarakter daşıyaraq daş eyvanı saxlayır. Eyvanaltı daşların üzərində gözəl həndəsi ornamentlər yonulmuşdur. Minarənin XI əsrdə tikildiyi ehtimal olunur.<ref>[http://medeniyyet.az/site/?name=content&content=939 Bakı və Abşeronda İslam mədəniyyəti abidələri: məscidlər]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
[[İslam]]ın yayıldığı ilk dövrlərdə minarələr şəhər quruluşunda dinin başlıca simvolu olduğundan məscidlərin minarələri çox iri və əzəmətli tikilirdi. Ölçü iriliyi onların bina quruluşuna üzvi şəkildə daxil edilməsinə imkan vermirdi. [[Samirə]]dəki [[Mütəvəkkli məscidi]]nin bəlli Malviyyə minarəsi (IX əsr), [[Orta Asiya]]nın X – XII əsr minarələrində bu cəhət aydın duyulur. Səlcuqlular dövrünün bizə bəlli olan Azərbaycan minarələri ([[Cümə məscidi (Savə)|Savə Came məscidi]], [[Şəmkir Cümə məscidi]], [[Cümə məscidi (Ərdəbil)|Ərdəbil Cümə məscidi]]) də ayrıca dayanan olmuşdur. Sonralar İslam dinin dayanıqlaşması ilə bağlı məscid quruluşları təkamül prosesi keçirir və bu proses minarələrin ölçü və biçimlərinə, eləcə də bina quruluşunda yerləşmə tərzinə təsir göstərir. Minarələr incələşərək məscid kompozisiyasının ayrılmaz bölümünə çevrilir.
|