Ümümdünya QİÇS Günü: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Firuze Nesibli Ümümdünya QİÇS günü səhifəsinin adını Ümümdünya QİÇS Günü olaraq dəyişdi.: Əlamətdar günlərin adlarında bütün sözlər böyük hərflə yazılır.
orfoqrafiya
Sətir 1:
{{Bayram
|adı = Ümümdünya QİÇS günüGünü
|baxış =
|şəkil = Red Ribbon.svg
Sətir 22:
}}
 
'''Ümümdünya QİÇS günüGünü''' ({{Dil-en|World AIDS Day}}) - [[1988]]-ci ildən etibarən hər il [[1 dekabr]] tarixində [[QİÇS|Qazanılmış İmmun Çatışmazlığı Sindromu]] virusuna diqqəti cəlb etmək üçün beynəlxalq səviyyədə qeyd edilən gün.<ref>{{cite web|title=About World Aids Day|url=http://www.worldaidsday.org/about-world-aids-day.php|website=worldaidsday.org|publisher=National Aids Trust|accessdate=4 December 2014|archive-date=4 December 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141204161016/http://www.worldaidsday.org/about-world-aids-day.php|url-status=dead}}</ref>
''Ümümdünya QİÇS günüGünü'' eyni zamanda virusun səbəb olduğu xəstəliklərdən vəfat etmiş şəxslərin xatirələrinin anılması günü kimi də qeyd olunur.
[[BMT üzvü olan dövlətlər]] tərəfindən adətən QİÇS-in yoluxma yolları ilə bağlı kütləvi informasiya vasitələrindən məlumatlar verilir və tədbirlər təşkil olunur.
 
''Ümümdünya QİÇS günüGünü'' [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı]]nın tibb dünyası ilə bağlı təşkil etdiyi səkkiz beynəlxalq gündən biridir. [[1995]]-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın prezidenti tərəfindən [[QİÇS]] probleminə diqqəti cəlb etmək üçün deklorasiya imzalanmışldır.<ref>World Health Organization, [http://www.who.int/campaigns/en WHO campaigns.]</ref> [[2013]]-cü ilin məlumatına əsasən virusun ilk aşkarlandığı [[1981]]-ci ildən [[2012]]-ci ilə qədər [[QİÇS|Qazanılmış İmmun Çatışmazlığı Sindromu]]nun səbəb olduğu xəstəliklərdən 36 milyon insan vəfat etmiş, 35.3 milyon insan isə HİV daşıyıcısı kimi həyatlarına davam etməkdədir.<ref>World Health Organization, [http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs360/en/ HIV/AIDS.] WHO Fact sheet N° 360, updated October 2013. Geneva, Switzerland. Accessed 8 April 2014.</ref>
 
Son illər dünya səviyyəsində aparılan təbliğat kompaniyaları nəticəsində virusun əvvəlki sürətlə yayılmasının qarşısı alınmışdır. Yeni növ dərman preparatlarının kütləvi istifadəyə verilməsi də virusun proflaktikasında yeni ümüdlər yaratmaqdadır. Bütün bunlara baxmayaraq QİÇS hər il 2 milyondan çox insanın ölümündə əsas səbəb kimi olmaqda qalır və bu insanlardan 270 mindən çoxu uşaqlardır.<ref name=UNAIDS2008>{{cite web|url=http://www.unaids.org/en/KnowledgeCentre/HIVData/GlobalReport/2008/2008_Global_report.asp |title=Joint United Nations Programme on HIV/AIDS (UNAIDS), '&#39;Report on the Global HIV/AIDS Epidemic 2008,'&#39; (Geneva, Switzerland: UNAIDS, July 2008)|publisher=UNAIDS |date= |accessdate=5 December 2013}}</ref>
 
== Tarixi ==
[[Şəkil:AidsRusStamp1993.jpg|thumb|right|200px|Ümümdünya QİÇS günüGünü ilə bağlı çap olunmuş [[poçt markası]]. ([[Rusiya]], [[1993]])]]
[[QİÇS]]-lə bağlı bir günün keçirilməsi ilə bağlı təklifi [[1987]]-ci ilin avqust ayında Ceyms Bun və Tomas Netter vermişdir. Hər iki şəxs [[İsveçrə]]nin [[Cenevrə]] şəhərində yerləşən [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı]]nın əməkdaşları idi.<ref name=NPR>{{cite news|title=NPR: How World AIDS Day Began|url=http://www.npr.org/2011/12/01/143017936/how-world-aids-day-began}}</ref><ref>U.S. Centers for Disease Control and Prevention, International News, "World AIDS Day Co-Founder Looks Back 20 Years Later", CDC HIV/Hepatitis/STD/TB Prevention News Update, 12 December 2007</ref> Bun və Netter ağıllarına gələn fikiri [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının HİV/QİÇS üzrə proqramı]]nın beynəlxalq direktoru Doktor Man ilə bölüşdülər və Doktor Man tərəfindən fikir bəyənilərək qəbul edilməsi üçün daha geniş müzakirələrə çıxarıldı. Ümümdünya QİÇS günüGünü ilk dəfə [[1988]]-ci ildə qeyd edililmişdir.<ref name=newsworks>{{cite web|title=Inventors of World AIDS Day: James Bunn and Thomas Netter|url=http://www.newsworks.org/index.php/local//speak-easy/30571-inventors-of-world-aids-day-james-bunn-and-thomas-netter|access-date=2017-02-18|archive-date=2015-12-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208053206/http://www.newsworks.org/index.php/local//speak-easy/30571-inventors-of-world-aids-day-james-bunn-and-thomas-netter|url-status=dead}}</ref>
 
[[San-Fransisko]]da jurnalist kimi fəaliyyət göstərmiş Ceyms Bun Ümümdünya QİÇS günüGünü kimi [[1 dekabr]] tarixinin qeyd edilməsini israr edirdi. Bun bildirirdi ki, 1 dekabr hər hansısa bir problemə diqqəti cəlb etmək üçün ən gözəl vaxtdır. [[Şimali Amerika]] üçün dekabr ayı [[ABŞ]]-da seçkilər ayı kimi məşhur olsada, ümumilikdə bütün dünyada [[milad bayramı]]nın yaxınlaşdığı ay kimi xatırlanır.<ref name=newsworks/> İlk iki ildə körpələr və gənc insanlar hədəf qrup kimi götürüldü və təşkil edilən tədbirlərdə daha çox əhalinin bu kəsimi barədə danışıldı.<ref name="Speicher" />
 
Foks qrup kimi uşaqların seçilməsi geniş tənqidlərə səbəb olsada, Qərbi Avropa və Şimali Amerika cəmiyyətlərində QİÇS-in təkcə əxlaqsız həyat tərzi keçirən insanlarda yox, eyni zamanda hər bir insanda ola biləcəyi fikrinin aşılanmasında köməklik etdi. 1996-cı ildə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı]]nın dəstəyi ilə fəaliyyətə başlayan [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının HİV/QİÇS üzrə proqramı]] bu tarixdən etibarən 1 dekabr ''Ümümdünya QİÇS günündəGünü''ndə təşkil ediləcək beynəxlaq tədbir və konfransların koordinasiya işini öz üzərinə götürdü.<ref name="Speicher">{{cite web|url=http://www.medicalnewstoday.com/articles/130044.php |title=Speicher, Sara. "World AIDS Day Marks 20th Anniversary Of Solidarity." '&#39;Medical News Today.'&#39; 19 November 2008 |publisher=Medicalnewstoday.com |date= |accessdate=5 December 2013}}</ref>
 
[[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının HİV/QİÇS üzrə proqramı]] 1997-ci ildə verdiyi qərar ilə təqvimin tək bir gününə fokslanmağın yerinə, il boyu davam edəcək tədbirlərin və görüşlərin keçirilməsini qərarlaşdırıldı. Buna baxmayaraq 1 dekabr tarixi dünya səviyyəsində QİÇS probleminə diqqəti cəlb etmək üçün əsas gün olaraq öz yerini qorumuşdur.<ref name="Soest">{{cite web|url=http://www.unaids.org/en/KnowledgeCentre/Resources/FeatureStories/archive/2006/20061020_Interview_Marcel_van_Soest.asp |title=van Soest, Marcel. "Accountability: Main Message on World AIDS Day." Joint United Nations Programme on HIV/AIDS. 20 Oct 2006 |publisher=Unaids.org |date=20 October 2006 |accessdate=5 December 2013}}</ref><ref>''Yearbook of the United Nations 2005.'' Vol. 59. Geneva, Switzerland: United Nations Publications, 2007. ISBN 92-1-100967-7</ref> Demək olar ki, hər il Roma Papası tərəfindən HİV müsbət olan şəxslərlə bağlı dəstək mesajları yayımlanır. Oxşar məzmunlu mesaj bir necə dəfə [[II İohann Pavel]] və [[XVI Benedikt]] tərəfindən yayımlanmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/letters/1988/documents/hf_jp-ii_let_19881128_aids_it.html |title=First World AIDS Day in 1988 |publisher=Vatican.va |date= |accessdate=5 December 2013}}</ref><ref>[http://www.healthpastoral.org/text.php?cid=267&sec=4&docid=21&lang=en Message for the World AIDS Day]</ref><ref>{{cite web|last=Gheddo |first=Piero |url=http://www.asianews.it/index.php?l=en&art=4758 |title=Pope: "I feel near to people with AIDS and their families" |publisher=Asianews.it |date= |accessdate=5 December 2013}}</ref><ref>[https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:65e95Hr5YywJ:data.unaids.org/pub/PressStatement/2006/World%2520AIDS%2520Day%2520-%2520CI%2520Statement%25202006%2520-%2520Eng.pdf+aids+day+pope+2006&hl=en&gl=ca&sig=AHIEtbT8DSFpREHZcQo4yw6rDo64M8Xw8w Message of Caritas Internationalis On Occasion of World AIDS Day 2006]</ref><ref>{{cite news|last=Pullella |first=Philip |url=http://blogs.reuters.com/faithworld/2007/11/30/pope-skirts-condoms-issue-in-world-aids-day-statement/ |title=Pope skirts condoms issue in World AIDS Day statement |publisher=Blogs.reuters.com |date= |accessdate=5 December 2013}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.worldaidscampaign.org/en/Constituencies/Faith/Annoucements/Message-from-the-Pope-on-World-AIDS-Day |title=Message from the Pope on World AIDS Day |publisher= |date= |accessdate= |archive-date=2020-03-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200313135654/https://www.worldaidscampaign.org/ |url-status=dead }}</ref>
Sətir 42:
== Mövzular ==
 
=== Ümümdünya QİÇS gününGününün mövzuları ===
 
== Həmçinin bax ==