İstilik elektrik stansiyası: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{Vikiləşdirmək}}
[[Şəkil:Bakı İEM.png|thumb|Bakı İEM]]
'''İstilik elektrik stansiyası''' (İES) ―
== İstilik elektrik stansiyaların tipləri ==
Sətir 33:
== KES-in iş prinsipi ==
[[Buxar qazanı|Buxar qazanının]] ocağında üzvi yanacaq yandırılır və alınan istilik hesabına su buxarlanır. Sonra həmin buxar lazımi temperatura qədər qızdırılaraq (t=540-560°C) turbinə verilir. Turbində buxar genişlənərək iş görür, yəni istilik enerjisi mexaniki enerjiyə çevrilir, nəticədə turbinin valı fırlanır. Turbinin valı fırlananda elektrik generatorunun rotoru da fırlanır və orada elektrik enerjisi hasil edilir. Turbindən çıxan buxar isə kondensatorda soyudularaq kondensatlaşır və nasos vasitəsilə sistemdə dövr etdirilir.
== İEM-in iş prinsipi ==
İstilik elektrik mərkəzləri (İEM) tələbatçıları həm elektrik, həm də ki, istilik enerjisi ilə təmin edirlər. Ona görə də İEM-lərin prinsipial sxemində istilik tələbatçısı da göstərilmişdir. İEM-lərdə əks təzyiqli turbinlər və ya, tənzimləmə ayrımı olan kondensasiyalı turbinlər qoyulur. Əks təzyiqli turbinlər qoyulduqda sxemdə kondensator göstərilmir, çünki turbindən sonra buxar istilik tələbatçısına göndərilir (şək.a). Adətən İEM-lərin sxemində rediksion soyuducu qurğu da qoyulur ki, turbin işləməyəndə tələbatçıya buxar vermək mümkün olsun.
Sətir 78 ⟶ 77:
==== İES-lərin atmosferə təsiri ====
[[Şəkil:Yanma prosesi düzgün getdikdə İES-dən atılan tüstü qazları.png|thumb|Yanma prosesi düzgün getdikdə İES-dən atılan tüstü qazları]]▼
İstilik elektrik stansiyasının tüstü borularından atmosferə aşağıdakı maddələr atılır: tam yanma məhsulları (CO<sub>2</sub>, H<sub>2</sub>O, SO<sub>2</sub>, SO<sub>3</sub>), natamam yanma məhsulları (CO, CH<sub>4</sub>, C<sub>2</sub>H<sub>4</sub>, C<sub>20</sub>H<sub>12</sub> ), azot oksidləri (N<sub>2</sub>O, NO, N<sub>2</sub>O<sub>3</sub>, NO<sub>2</sub>, N<sub>2</sub>O<sub>4</sub>, N<sub>2</sub>O<sub>5</sub>), kül hissəcikləri, natrium duzları, vanadium birləşmələri, his və s.<ref>«Enerji ehtiyatları, elektrik enerjisi istehsalı və ətraf mühit» - K.M.Abdullayev, R.K. Məmmədov, Y.İ. Lətifov. II cild. Bakı – 2007, 408 s.</ref><gallery>▼
▲Şəkil:Yanma prosesi düzgün getdikdə İES-dən atılan tüstü qazları.png|Yanma prosesi düzgün getdikdə İES-dən atılan tüstü qazları
▲İstilik elektrik stansiyasının tüstü borularından atmosferə aşağıdakı maddələr atılır: tam yanma məhsulları (CO<sub>2</sub>, H<sub>2</sub>O, SO<sub>2</sub>, SO<sub>3</sub>), natamam yanma məhsulları (CO, CH<sub>4</sub>, C<sub>2</sub>H<sub>4</sub>, C<sub>20</sub>H<sub>12</sub> ), azot oksidləri (N<sub>2</sub>O, NO, N<sub>2</sub>O<sub>3</sub>, NO<sub>2</sub>, N<sub>2</sub>O<sub>4</sub>, N<sub>2</sub>O<sub>5</sub>), kül hissəcikləri, natrium duzları, vanadium birləşmələri, his və s.<ref>«Enerji ehtiyatları, elektrik enerjisi istehsalı və ətraf mühit» - K.M.Abdullayev, R.K. Məmmədov, Y.İ. Lətifov. II cild. Bakı – 2007, 408 s.</ref
Atmosferə atılan yanma məhsullarının təşkiledicilərindən biri də kükürd birləşmələridir. Kükürd birləşmələrini SO<sub>2</sub> və SO<sub>3</sub> təşkil edir ki, onlar da tərkibində kükürd və kükürd birləşmələri olan yanacaqlar yandırılarkən əmələ gəlir. Yanma məhsullarının tərkibində olan kükürd birləşmələrinin 95-99%-i SO<sub>2</sub>-nin, 1-5%-i isə SO<sub>3</sub>-ün payına düşür. Qazanın konvektiv qaz yolunda SO<sub>2</sub>-nin bir hissəsi SO<sub>3</sub>-ü çevrilir. Qazan qurğusu və ətraf mühit üçün SO<sub>2</sub> o dərəcədə də təhlükəli deyil. Ancaq SO<sub>3</sub> təhlükəli hesab edilir.
| |||