Sulfoturşular: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
[[Image:FunktionelleGruppen Sulfonsäure.svg|150px|thumb|]]
'''Sulfoturşular''' – suda asan həll olan, hidroskopik mayelərdir. [[Su]] ilə hidroliz olunmur.
 
== Praktiki əhəmiyyəti ==
Ayrı-ayrı sulfotuşuların praktiki əhəmiyyətini aşağıdakı məlumatlara əsasən müəyyən qədər təsvir etmək olar. 1980-cı ildə ABŞ-da cəmi 266322 ton müxtəlif növ sulfotuşular istehsal olunmuşdur ki, onların da, 38.58%-ə qədəri n-dodesilbenzolsulfoturşular, 27.87%-ə qədəri naftalin əsasında müxtəlif sulfoturşular (o cümlədən alkilnaftalin sulfoturşular) və 17.02%-ə qədəri benzol sulfoturşular və onun müxtəlif əvəzli törəmələri olmuşdur. Digər sulfoturşuların bütövlükdə həcmi 16.5%-ə yaxın olmuşdur<ref>M.İ. Rüstəmov, V.M. Abbasov, A.M. Məhərrəmov, N.Ə Səlimova, Z.C. Seyidov, M.M. Abbasov. "Əsas üzvi və neft kimya sintezi" Bakı 2003. s.255</ref>.
 
== Kimyəvi xassələri ==
Kimyəvi cəhətdən bunlar mineral turşular kimi çox qüvvətli [[turşu]]lar olub, üzvi turşuların reaksiyalarını daşıyır. Sulfoturşular [[üzvi turşu]]lar kimi duzlar, xloranhidridlər, turşu amidləri və esterlərefirlər əmələ gətirir.
Sulfoturşular və onların duzları suda yaxşı həll olur. Aromatik sulfoturşular kimyəvi davamlıdırlar. Benzol- və toluol sulfoturşuları vakuum altında qovduqda belə parçalanır.
 
== Alınması ==
1. Adi temperaturda tüstülü [[sulfat turşusu]] ilə [[benzol]]a təsir etdikdə benzosulfoturşu alınır<ref> M.Mövsümzadə, P.Qurbanov "Üzvi kimya", Maarif-1983.</ref>.
* C<sub>6</sub>H<sub>6</sub>+HOSO<sub>2</sub>OH→ H<sub>2</sub>O+C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>SO<sub>3</sub>H
Bu reaksiya üçün adətən çoxlu [[sulfat turşusu]] götürülür və alınan qarışıq, [[natrium-xlorid]]in qatı məhluluna tökülür. Nəticədə benzolsulfoturşunun natrium duzu alınır. Bu duz, suda həll olmadığı üçün çöküntü şəklində ayrılır.
Sətir 13 ⟶ 18:
Tərkibində 10-dan çox karbon olan birli və ikili alkilsulfat turşularının və sulfoturşuların natrium duzları son vaxtlar sənayedə küllü miqdarda sintez olunur. Bunlar səthi aktiv xassəli olub, yuyucu qabiliyyətə malikdir, ona görə də sabun kimi işlənir.
== Mənbə ==
 
* M.Mövsümzadə, P.Qurbanov "Üzvi kimya", Maarif-1983.
 
[[Kateqoriya:Üzvi birləşmələr]]