Ələsgər Ələkbərov (arxeoloq): Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 40:
 
 
== Həyat və fəaliyyəti ==
Ələsgər Ələkbərov 1895-ci ildə Bakı şəhərində, xırda sənətkar ailəsində anadan olmuşdu. Uşaq yaşlarında ata-anasını itirir. Əvvəlcə mollaxanada, sonra Bakı rus-tatar məktəbində, 1906-19141906–1914-cü illərdə isə [[Bakı realnı məktəbi]]nin pansionunda təhsil alır. 1914-cü ildə [[Vadim Getman adına Kiyev Milli İqtisadiyyat Universiteti|Kiyev Ticarət İnstitutuna]] daxil olur, lakin xəstəliyi səbəbindən, orada təhsilini başa vura bilmir. Sonralar təhsilini [[Bakı Dövlət Universiteti|Azərbaycan Dövlət Universiteti]] Tarix və lisanə (filologiya) fakültəsinin Şərq şöbəsində davam etdirir. 1926-cı ildə təhsilini müvəffəqiyyətlə başa vurur. Universitetdə oxuyarkən [[Vasili Bartold|V.V.Bartold]], {{link-interwiki|az=Nikolay Marr|az_mətn=N.Y.Marr|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Марр, Николай Яковлеви}} və [[İvan Meşaninov|İ.Meşaninov]] kimi görkəmli şərqşünas alimlərin mühazirələrini dinləmiş, sonuncunun rəhbərlik etdiyi etnoqrafik və arxeoloji ekspedisiyalarda iştirak etmişdi.
1927-ci ildən isə özü ekspedisiyalara rəhbərlik edir (1928-ci ildə Talışda və Gəncə rayonunda, 1931-ci ildə [[Qarabağ]]da və Kürdüstanda, 1935-19371935–1937-ci illərdə [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|Naxçıvanda]]). [[Örənqala (qədim şəhər)|Örənqala qazıntılarının]] ilk təşkilatçılarından və tədqiqatçılarından biri olur, – qazıntıların nəticələri sonralar onun "Örənqala qazıntıları" adlı məqaləsində geniş şərh edilmişdi. Azərbaycan arxeologiyasında [[Küp qəbirləri mədəniyyəti]]nin öyrənilməsi işi Ələsgər Ələkbərovun adı ilə bağlıdır; o, bu mövzuda [[II Beynəlxalq İran incəsənəti konqresi (Moskva, 1935)|2-ci Beynəlxalq İran incəsənəti konqresində (Moskva, 1935)]] çıxış etmişdi.
[[Şəkil:Azərbaycan Dövlət Muzeyinin elmi kollektivi Şirvanşahlar sarayında (təx. XX əsrin 30-cu illəri).png|thumbnail|Azərbaycan Dövlət Muzeyinin elmi kollektivi Şirvanşahlar sarayında (təx. XX əsrin 30-cu illəri): 1-ci sıra, sağdan: Y.Paxomov (1), 2-ci sıra, sağdan: P.Fridolin (2), A.Bukşpan (3), Q.Qubaydullun (4), İ.Meşşaninov (5), İ.Şeblıkin (7), S.Aşurbəyli (8), 3-cü sıra, sağdan: '''Ə.Ələkbərov''' (3)]]
O dövrlərdə [[Azərbaycan]]da bir çox muzeylərin yaradılmasında, müxtəlif sərgilərin təşkilində, bir sıra konfrans və əlamətdar günlərin keçirilməsində Ələsgər Ələkbərovun az və ya çox dərəcədə xidməti vardı. O, 1926-cı ildə Bakıda keçirilmiş [[Birinci Ümumittifaq türkoloji qurultay (Bakı, 1926)|Birinci Ümumittifaq türkoloji qurultay]]da məsul katibin köməkçisi, 1926-19281926–1928-ci illərdə [[Azərbaycanı Tədqiq və Tətəbbö Cəmiyyəti]]ndə mərkəzi şuranın katibi, 1927-ci ildən [[Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutu]]ndakı [[Yafətideologiya|Yafətideoloji]] dərnəyin üzvü, – orada paleontologiya magiya və din məsələləri mövzusunda mühazirələrlə çıxış edirdi, – 1929-cu ildən Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutunun elmi əməkdaşı, 1931-ci ildən arxeologiya şöbəsinin, 1933-cü ildən isə SSRİ EA Azərbaycan filialının Tarix, arxeologiya və etnoqrafiya institutundakı Maddi mədəniyyət tarixi bölməsinin rəhbəri olmuşdu.
 
Ələsgər Ələkbərov Azərbaycanda yaşayan [[ayrımlar]]ın və [[Azərbaycan kürdləri|kürdlər]]in məişət, təsərrüfat və maddi mədəniyyət məsələlərini də tədqiq etmişdi.
Sətir 56:
 
1934-cü ildə Şərqin böyük şairi və mütəfəkkiri Firdovsinin 1000 illiyi münasibətilə Bakıda keçirilən geniş tədbirlərin təşkilində yaxından iştirak etmişdir.
1935-ci ildə Ə. Ələsgərzadə Azərbaycan ərazisində keçirilən bir çox etnoqrafik ekspedisiyasına həvəslə qoşulan rus rəssamı [[İvan Şeblıkin]]lə birlikdə islamqədərki inancları öyrənmək məqsədilə Qubanın Digah, Yerfi, Zizik kəndlərində etnoqrafik tədqiqatlar apararaq yerli pirlər haqqında maraqlı elmi məlumatlar toplamışdı. Azərbaycanlı etnoqrafın ölkəmizin bir sıra bölgərərində aparılan etnoqrafik ekspedisiyalar zamanı əldə etdiyi zəngin material “Azərbaycan"Azərbaycan arxeologiya və etnoqrafiyasına dair tədqiqatlar”tədqiqatlar" adlı məqalələr məcmusunda əksini tapdı. Yazıların müəllifi ötən əsrin 20-3020–30-cu illərində məişətdə qorunub saxlanılan qədim inanclar, pirlər, mövcud olan islam təriqətləridin xadimlərinin fəaliyyəti və bir çox digər məsələlər sovet ideologiyası nöqteyi-nəzərindən araşdırılmışdır.
 
Yeri gəlmişkən qeyd etməliyik ki, o, qadın hüquqları uğrunda mübarizəyə fəal qoşulmuşdur. Azərbaycan qadınının ailə-məişət münasibətlərində kölə vəziyyətində olduğunu, cəmiyyətdə hökm sürən mövhumat və ətalətli adətlər səbəbindən ictimai həyatdan təcrid edildiyini kəskin qınayaraq yazırdı: “Əgər"Əgər yaşmaq qadının ağzını bağlayırsa, bu həmişə onu yada salır ki, qadın kişi ilə söhbət etməməlidir, sifəti və bədəni örtən çadra isə qadının kişiyə görünə bilməməsi haqqında şəriət qaydalarını daim xatırladır”xatırladır"
1933-cü ildə isə SSRİ EA Azərbaycan filialının Tarix, arxeologiya və etnoqrafiya institutundakı Maddi mədəniyyət tarixi bölməsinin rəhbəri vəzifəsini tutmuşdur.
 
1936-cı ildə isə namizədlik dissertasiyası müdafiə etmədən etnoqrafiya bölməsi üzrə ictimai elmlər namizədi elmi dərəcəsi almışdı.<ref>Mehriban Əliyeva [https://www.academia.edu/38282328/II_respublika_elmi_konfrans%C4%B1n%C4%B1n_materiallar%C4%B1_-2018.pdf] Arxeoloq-etnoqraf Ələsgər Ələkbərovun fotoşəkillər albomu etnoqrafik mənbə kimi</ref>
 
1937-ci ildə Ə.Ələkbərova SSRI EA-nın Azərbaycan filialının tarix, dil və ədəbiyyat institutunda "Maddi mədəniyyət bölməsi"nə başçılıq etmək həvalə olunmuşdur. Lakin artıq xəbər verdiyimiz kimi, fitri istedadlı alim yaradıcılığının ən məhsuldar çağında sevimli işindən zorla uzaqlaşdırılmışdır. Respublikamızın özündə və onun sərhədlərdən kənarda da böyük alimə qarşı iftiralar, təqiblər başlamışdı.
 
Lakin Ələsgər Ələkbərov {{link-interwiki|az=Böyük terror|başqa_dil=en|başqa_dildə_başlıq=Great Purge}} dövründə — 1937-ci il dekabrın 30-da, "xalq düşməni" adı ilə həbs edildi və cəmi bir il sonra, 1938-ci ildə həbsxanada dünyasını dəyişdi.
1960-cı ildə, Azərbaycan SSR EA-sı Ələsgər Ələkbərovun məqalələrini kitab şəklində çap etdirdi.
 
[[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi]]nin Sənədli Mənbələr Fondunda Ələsgər Ələkbərovun iştirak etdiyi elmi ekspedisiyalar zamanı hasil olunan əyani illüstrativ material mühafizə edilir. Söhbət onun [[Şəmkir]], [[Qarabağ]], [[Lənkəran]], [[Şəki]], [[Gəncə]], [[Zaqatala]], [[Şuşa]], [[Şamaxı]], o zaman “Qırmızı"Qırmızı Kürdüstan”Kürdüstan" adlandırılan Laçin-Kəlbəcər bölgələrinə tədqiqat səfərləri zamanı çəkdiyi arxeoloji və etnoqrafik məzmunlu fotoşəkillər albomundur.
 
== Çap olunmuş məqalələri ==
*{{Dil-ru|Соч.: Поездка в Зангезур и Нахичеванский край // ИООИАз. 1927. № 4. С. 210-216; }}
*{{Dil-ru|Материалы по археологии и этнографии Азербайджана // Там же. С. 242-244; У айрумов // Там же. № 5. С. 230-258;}}
Sətir 79:
*{{Dil-ru|Крашеная керамика Нахичеванского края и Ванское царство // СА. 1937. № 4. С. 249-263;}}
 
== Çap olunmuş kitabı ==
*{{Dil-ru|Исследования по археологии и этнографии Азербайджана. Баку, 1960.}}
 
Sətir 88:
* [http://archaeotourism.az/index.php?sectionid=341&sect=94 Arxeoloji turizm portalı].
 
== Xarici keçidlər ==
*[http://www.anl.az/el/b/bv_aa.pdf Vəli Baxşəli oğlu Baxşəliyev. Azərbaycan arxeologiyası (Ali məktəb tələbələri üçün vəsait). –Bakı: Elm, 2007, 239 s.].
*[Mehriban Əliyeva https://www.academia.edu/38282328/II_respublika_elmi_konfrans%C4%B1n%C4%B1n_materiallar%C4%B1_-2018.pdf] Arxeoloq-etnoqraf Ələsgər Ələkbərovun fotoşəkillər albomu etnoqrafik mənbə kimi]
Sətir 99:
[[Kateqoriya:Repressiya qurbanları]]
[[Kateqoriya:SSRİ-də repressiya qurbanları]]
{{İstinad siyahısı}}
<references />
[[Kateqoriya:SSRİ arxeoloqları]]
[[Kateqoriya:SSRİ etnoqrafları]]