Akif Əlizadə: Redaktələr arasındakı fərq

'''Akif Əlizadə''' (d. [[25 fevral]] [[1934]]) — Azərbaycanın görkəmli geoloq alimi, əməkdar elm xadimi, Azərbaycan Dövlət Mükafatı Laureatı, [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]nın prezidenti (2013-20192013–2019)<ref>[http://president.az/articles/7922 A.A.Əlizadənin Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 25 aprel 2013-cü il tarixli '''Sərəncamı'''] {{az}}</ref>; Azərbaycan Geoloqlarının Milli Komitəsinin prezidenti; Qafqaz regional idarələrarası stratiqrafik komissiyanın sədri; AR Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun və AR Dövlət Neft Şirkətinin Elm Fondunun himayədarlar şurasının üzvü; AR Prezidenti yanında Bilik Fondunun Himayəçilik Şurasının sədri.<ref name=":0">[http://www.science.gov.az/forms/deystvitelnyie-chlenyi/18 Əlizadə Akif Ağa Mehdi oğlu — AMEA-nın rəsmi veb saytı]</ref>

Akif Əlizadə [[25 fevral]] [[1934]]-cü ildə tanınmış Azərbaycan həkimləri Ağamehdi və Əfşan xanım Əlizadələr ailəsində anadan olmuşdur. Bu məşhur azərbaycanlı ailəsi öz genetik kökləri ilə respublikanın bir çox görkəmli şəxsləri ilə bağlıdır. Onlardan Azərbaycan xalqının ən məşhur və sevilən seyidlərindən biri Ağa Seyidəli Mirmövsümzadəni, uzun müddət Bakı quberniyası Şiələr Məclisinin sədri, sonralar isə Azərbaycanın Şeyxülislamı kimi yüksək vəzifələri tutmuş görkəmli din xadimi Axund ağa Əlizadəni<ref>[http://www.anl.az/down/meqale/ses/2014/fevral/354072.htm İlham Mirzəyev. Dünya şöhrətli alim… Akif Əlizadə — 80//"Dinşünaslıq və mədəniyyətşünaslığın fəlsəfi problemləri" şöbəsinin böyük elmi işçisi, psixologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Səs.- 2014.- 21 fevral.- S.4.]</ref>, Azərbaycan gənclərinin parlaq lideri Məsud Ağa Mehdi oğlu Əlizadəni və başqalarını göstərmək olar.

Tələbə elmi cəmiyyətində fəal iştirakı, ciddi elmi işə həvəs göstərməsi ilə nəticələndi və sonralar seçdiyi bilik sahəsində yeni, hələ öyrənilməmiş məsələlərə can atması gələcək müqəddəratını müəyyən etdi. Məhz buna görə də institutu bitirərək neft mədənlərində quyuların tədqiqi üzrə texnik vəzifəsinin icrasına başlasa da, yenidən elmə qayıtdı. [[1957|1957-ci ildə]] [[AMEA Geologiya və Geofizika İnstitutu|Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Geologiya İnstitutuna]] işə qəbul edildi. İnstitut həmişəlik fəaliyyət məkanına çevrildi.<ref name=":1">[http://www.anl.az/down/meqale/kredo/2019/fevral/633367(meqale).pdf Əsədulla Cəfərov. Elmlə təşkilatçılığın vəhdəti: Akif Əlizadə — 85//Kredo qəzeti, 2019, 7 fevral, s.2-32–3]</ref>

Akif Əlizadənin bir alim kimi inkişafı Azərbaycan geologiyasının qızıl dövrünə təsadüf edir. Azərbaycanda geologiya elmi 60-7060–70-ci illərdə özünün inkişaf zirvəsinə yüksəlmişdi. Bu zaman bir neçə geoloq nəslinin səyi nəticəsində regionun geoloji quruluşunun və təkamülinin əsas cizgiləri müəyyən edilmişdi. Bu fundamental nailiyyətlər bazasında Azərbaycan geoloqları tərəfindən uzun illər ərzində respublika iqtisadiyyatının sabit inkişafını təmin edə biləcək neft və qaz, polimetal və filiz, qeyri-metal faydalı qazıntı yataqları kəşf edilmişdir. Bundan əlavə, son onillikdə neft sənayesinin yüksəlişi və bir qədər gecikmiş olsa da, filiz sənayesinin dirçəlişi — bütün bunlar o dövrün geoloqlarının əməyinin bəhrəsidir. Həmin dövrdə Azərbaycanda geologiya və geofizika sahəsində elmi və pedaqoji məktəblər də formalaşmışdı. Elmin sürətli inkişafı gənc alim üçün olduqca əlverişli şərait yaratmışdı. Ardıcıl olaraq əvvəlcə elmlər namizədi, 35 yaşında isə doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş A.Əlizadə [[SSRİ|SSRİ-də]] ən gənc yüksək ixtisaslı mütəxəssislərdən biri və Azərbaycan Elmlər Akademiyası sistemində ən cavan direktor müavini olmuşdur.

O, [[1960|1960-cı ildən]] Ümumittifaq paleontoloji cəmiyyətin üzvü, Qafqaz regional stratiqrafik komissiyanın sədri, SSRİ EA biosfera problemləri üzrə elmi şuranın üzvüdür. Onun orijinal tədqiqatlarının nəticələri yüksək qiymətləndirilmiş, onların çox hissəsi dərslik və dərs vəsaitlərinə daxil edilmişdir. Elm dünyası A.P.Pavlov və Q.Y.Krımholtsla yanaşı akademik A.Əlizadənin də daxiliqabıqlı mollyuskaların öyrənilməsində rolunu xüsusi qeyd edir.<ref>«"Paleontologiyanın əsasları»", M. «"Nedra»", 1990, səh. 101</ref> Heç də təsadüfi deyildir ki, təbaşir belemnitlərinin öyrənilməsində Azərbaycan aliminin xidmətlərini nəzərə alaraq onun adı ilə belemnitlərin yeni ailəsi — «"Akifibelidlər»" adlandırılmışdır ([[1984|1984-cü il]]).<ref name=":0" />

Akif Əlizadənin çoxsaylı fəaliyyətini şərti olaraq iki mərhələyə ayırmaq olar — [[1990-cı illər]]dənillərdən əvvəlki və sonrakı dövrlər. Birinci dövr keçmiş SSRİ-də bir çox alim və elmi rəhbərlərə xas olan tipik inkişaf yolu olub formalaşmış elmi məktəblər çərçivəsində aktiv yaradıcılıq fəaliyyəti, dissertasiya müdafiəsi və elmi-təşkilatı işlərlə səciyyələnir. Bunlar bir-birini tamamlayaraq alim və təşkilatçının bütöv simasını müəyyən edirdi. Hərçənd ki, elmi-təşkilatı karyerada onun fəaliyyəti heç də həmişə asan olmamışdır. [[AMEA Geologiya və Geofizika İnstitutu|Geologiya İnstitutu]] Akif Əlizadənin rəhbərliyi dövründə (əvvəl [[1970|1970-ci ildən]] direktor müavini, [[1976|1976-cı ildən]] isə direktor kimi) Azərbaycan EA sistemində aparıcı elmi mərkəzlərindən birinə çevrildi. İnstitutun elmi fəaliyyətinin effektivliyi o dövrdəki ənənəvi göstəricilərə — namizədlik və doktorluq dissertasiyalarının, monoqrafik əsərlərin, keçici bayraqların sayına görə kifayət qədər yüksək olmuşdur. Onlarla gənc tədqiqatçı SSRİ-nin aparıcı elmi mərkəzlərinə məqsədli aspirantura və doktoranturaya ezam edilirdi. İnstitut sürətlə beynəlxalq səviyyəyə çıxırdı, dəniz və okeanların öyrənilməsi üzrə beynəlxalq okeanoloji ekspedisiyalarda iştirak edirdi.

[[1994|1994-cü ildə]] Azərbaycanın sabiq prezidenti [[Heydər Əliyev]]in təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə "Əsrin müqaviləsi" neft kontraktı imzalandı. Bu müqavilə uzun illər ərzində Azərbaycanın inkişafının bütün sahələrini əhatə etməklə oriyentir oldu. Hazırda bu strateji kurs [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] tərəfindən uğurla həyata keçirilir.<ref>[https://president.az/articles/12921 İlham Əliyev Bakıda “Əsrin"Əsrin müqaviləsi”ninmüqaviləsi"nin 20 illiyinə və “Cənub”"Cənub" qaz dəhlizinin təməlinin qoyulmasına həsr olunmuş təntənəli mərasimdə iştirak edib] — [https://president.az mənbəː president.az saytı]</ref> XX əsrin 90-cı illərində akademik Akif Əlizadə simvolik əməkhaqqı ilə dünyanın elm "bazarı"nın yeni şəraitində çalışa bilən istedadlı komandanın fəaliyyətini təşkil və təmin etməyi bacardı.

* “Fədakar"Fədakar əməyə görə”görə" medalmedalı — [[1970]];

* “Şərəf[["Şərəf nişanı”Nişanı" ordeni]] — [[1986]];

* Azərbaycan Respublikasının Əməkdar elm xadimi — [[1991]];

* 1990-cı il üzrə [[Azərbaycan RespublikasınınSSR Dövlət Mükafatı laureatımükafatı]] — [[1991]];

* Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət”"Şöhrət" ordeni — [[2004]];

* Azərbaycan Respublikasının “Şərəf”"Şərəf" ordeni — [[2009]];

* Rusiya Təbiət Elmləri Akademiyasının xarici üzvü — [[2014]];

* Rusiya Təbiət Elmləri Akademiyasının “Elm"Elm və mədəniyyət fədakarı”fədakarı" Fəxri nişanı — [[2014]];

* Azərbaycan Respublikasının "İstiqlal" ordeni — [[2014]].<ref name=":0" />

* Azərbaycan Respublikasının I dərəcəli [["Əmək" ordeni (Azərbaycan)|"Əmək" ordeni]] — [[2019]]

# О генезисе нафталанской лечебной нефти//Азербайджанское Нефтяное Хозяйство, 1972, с.15-1615–16

#Белемниты. Атлас меловой фауны Азербайджана. Баку: Элм, 1988, с. 389-416389–416

#Геология Азербайджана. Т.1. Стратиграфия. Часть 2. Мезозой и Кайнозой. Глава IV. Меловая система. Баку, Nafta-Press. 2007. C. 107-228107–228. (Cоавторы: Х.Алиюлла, Р.Н.Мамедзаде, А.Г.Халилов и др.).

#Науки о Земле: возможно ли устойчивое развитие? Изв. НАН Азербайджана. Науки о Земле. 2007. № 1, С 3-203–20.

#Флагман фундаментальной геологической науки Азербайджана. Изв. НАН Азербайджана. Науки о Земле. 2008. № 2, С. 3-173–17.

#Новые горизонты геологической науки Азербайджана. Изв. НАН Азербайджана. Науки о Земле. 2010. № 1, С. 3-243–24.

#О необходимости междисциплинарных научных исследований на Каспийском море. Изв. НАН Азербайджана. Науки о Земле. 2010. № 4, С. 3-53–5.

#Biologic Accumulation Levels of Chemical Elements in Mollusk Shelles of Deep Biofacies Marmara Sea, Turkey. International Scientific journal Stratigraphy and Sedimentology of Oil-Gas Basins. 2010. № 1, P. 3-183–18. (Co-authors: S.Aliyev, A.Sari).

#Mineralogical Investiqation of Mollusk Skeletals in south and Southwest Marmara Basin,Turkiey. International Scientific journal Stratigraphy and Sedimentology of Oil-Gas Basins. 2010. № 2, P. 3-123–12. (Co-authors: S.Aliyev, A.Sari).

#Depositional environment and chemostratigraphy of the Pliocene Productive Series, South Caspian basin. Modern problems of geology and geophysics of Caucasus. Bakı, Nafta-Press, 2012. P. 7-267–26. (Co-authors: E.Aliyeva).

#Kinematics of the eastern Caucasus near Baku, Azerbaijan. Natural hazards, 2012, 63 (2), 997-1006997–1006 (Co-authors: F.Kadirov, M.Floyd, I.Guliyev, R.Reilinger, S.Kuleli et al.)

#Late pleistocene-holocene Caspian sea level and climate changes. The EDGE of Sea: Sediments, Geomorphlogy, Tectonics, and Stratigraphy in Quaternary Studies. 2012. (26-3026–30, Septembr. Sassari, Sardinia, Italy). (Co-authors: E.Aliyeva et al.).

#The Elemental Stratigraphy of the South Caspian Lower Pliocene Productive Series. STRATI, 2013, 827-831827–831 (Co-authors: E.Aliyeva, D.Huseynov, I.Guliyev).

#Палиностратиграфия и условия формирования майкопской свиты Шамаха-Гобустанской области Азербайджана. Вестник Пермского Университета, серия геология. 2014, вып. 4 (25), С. 8-218–21. (Соавторы: Е.Н.Тагиева, Ш.Ш.Байрамова).

#Azərbaycanda müasir iqtisadi durum və fundamental elm//"Elm və Həyat", (01) aprel, 2014, s. 5-125–12

#Методологические проблемы исследования геосистем. Вопросы философии. 2015. № 6, С. 85-8985–89. (Соавторы: Х.А.Али-заде, Е.Н.Лятифова).

#Əlizadə A., Hüseynov Q. Şollar-Bakı-100//Tarix İnstitutu "Elmi əsərləri"nin xüsusi buraxılışı, 62-ci cild: "Şollar-Bakı — 100", 2017, s. 3-173–17

# Ализаде А., Гусейнов К. Шоллар-Баку-100//Tarix İnstitutu "Elmi əsərləri"nin xüsusi buraxılışı, 62-ci cild: "Şollar-Bakı — 100", 2017, с.18-3318–33

# Alizade A., Huseynov Q. Shollar-Baku-100//Tarix İnstitutu "Elmi əsərləri"nin xüsusi buraxılışı, 62-ci cild: "Şollar-Bakı — 100", 2017, pp. 34-4834–48

{{İstinad siyahısı}}<br>

{{AMEA prezidentləri}}