09:40, 31 yanvar 2021 tarixindəki versiya redaktə Qismət Nəbi (müzakirə \| töhfələr) 315 redaktə Yenilik Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə ← Əvvəlki redaktə		06:31, 2 mart 2021 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Elshad Iman (Elşad İman) (müzakirə \| töhfələr) 16.305 redaktə vikiləşdirmə Sonrakı redaktə →
Sətir 71: {{maplink\|frame=yes\|frame-width=265\|type=line\|stroke-width=3\|text=Tacikistan}} [[Şəkil:Rudaki Park, Dushanbe, Tajikistan.JPG\|thumb\|Rudaki Parkı, Düşənbə, Tacikistan]] '''Tacikistan''' ({{lang-tg\|Тоҷикистон}}) və ya rəsmi adı ilə '''Tacikistan Respublikası''' ({{lang-tg\|Ҷумҳурии Тоҷикистон}}) — [[Mərkəzi Asiya~~\|Mərkəzi Asiyada~~]]da dövlət. Tacikistan [[Dənizə çıxışı olmayan dövlətlər\|dənizə çıxışı olmayan ölkələrdən]] biridir və ərazisi [[Pamir dağları~~\|Pamir~~]] ~~dağlarının~~nın ətəklərində yerləşir. Şimalda [[Qırğızıstan]], cənubda [[Əfqanıstan]], qərb və şimal-qərbdə [[Özbəkistan]], şərqdə isə [[Çin Xalq Respublikası\|Çinlə]] həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri [[Düşənbə]] şəhəri, ümumi sahəsi 143,100 kvadrat kilometrdir. Tacikistan həm də keçmiş [[Postsovet məkanı\|postsovet]] ölkəsidir. <br /> == Coğrafiyası == Sətir 141: Şərqtə – Olimtoy arazisi Таcikistanın cənub-qәrb kısmında terleşir 3,9 milyon ton neftin ehtiyatları vardır. 20 milyard m³ qazın ehtiyatları ilə Tacikistanın cənub-qərb Yangizgak ərazisində. Qazın ehtiyatları ilə bir başqa ərazi Sargazon ərazisi olup Tacikistanın cənub-qərbindәdir. == Siyasət == Tacikistan hökuməti prezidentlik forması ilə, demokratik, dünyəvi suveren və unitar bir dövlətdir. Tacikistan Respublikasının, Konstitusiyası (Sarkonun) 6 Noyabr 1994 tarixində referendumla qəbul edilən dövlət və cəmiyyətin mevzuatının əhəmiyyətli bir parçasıdır. Cəmiyyətdə böyük bir siyasi müddətlər əks olunan dəyişiklik və möhkəmlətmə 26 Sentyabr 1999 tarixində ölkənin təməl qanun olaraq, ölkədəki seçki sisteminin demokratikləşməsi yolunda ciddi bir addım olmuşdur qalıcı olaraq. Majlisi Namoyandagon – Bir əhəmiyyətli dəyişiklik institutun giriş bir iki məclisli parlament və Məclis alt evin millət vəkili üçün namizəd təyin etmək üzrə siyasi quruluşduru. Sətir 162: Hökumət iqtisadi, ictimai və mədəni sahələrdə, qanunların icra edilməsi, Parlament qərarları, fərman və Respublika başçısı sifarişlərin təsirli rəhbərliyi təmin edər. Bu sosio-iqtisadi proqramlaşdırar Majlisi Olu, günahkarların qaytarması və əldə hökumət kreditləri, digər dövlətlər, qaralama dövlət büdcəsi və dövlətin büdcə açığının ola biləcək paylama, əhatə qaynaqlarını iqtisadi kömək mövzularına etməkdir quruluş, işlətmə və Hökumət güclərinin nizamı Tacikistan Respublikası "Hökuməti Konstitusiya Hüququ tərəfindən təyin olunar. Majlisi Olu Konstitusiyanın 48. Maddəsi uyğun olaraq Tacikistan Respublikas(n)ı Konstitusiya qanunuma və nümayəndəsi səlahiyyətlilərin iki məclisli parlamentdə təmsil – Majlisi Olu Millət Məclisi və ya Majlisi Namoyandagon (alt məclis) meydana gələr. 5 il davam edə ilə Majlisi Olu vəzifə yerinə yetirər. Konstitusiyanın Majlisi Olu səlahiyyətləri Tacikistan Respublikası təriflər və yeni yığıncaq və Majlisi Olu başında günündə sona çatar. Təşkilat və Majlisi Olu iş konstitusiya hüququ tərəfindən təyin olunar. Majlisi Olu seçkilərinin demokratik bir şəkildə peşəkar bir parlament seçkiləri üçün təməlini 1999/10/12 il arası "Majlisi Olu seçkiləri" Qanun uyğun olaraq icra edilməkdədir. Sətir 174: Majlisi Milli yığıncaq təməlində hərəkət edər və ildə ən az iki dəfə toplanar. Üzvləri, gizli səs ver bilvasitə oy ilə seçilər və təyin edilər. Badakhşan, Suğd və Khatlon bölgələrdən 5 adam və respublikaçı itaət Bucaq və Düşanbe şəhərində – dörddə üçü (yüzdə 75), yerli məclislərin bilvasitə oy ilə seçilər isə Millət Məclisi üzvlərindən biri-dördüncü hissəsi (yüzdə 25) Tacikistan Respublika başçısı təyin edər. Millət Məclisi üzv seçilə bilər və ya 35 il içində vətəndaş təyin edilən, universitet təhsili ilə. o bu haqqın istifadəsi imtina etməsi müddətcə Tacikistan Respublikası hər köhnə Respublika başçısı, həyat üçün Millət Məclisi üzvüdür. Böyük güclər: təhsil, qaldırılması və administrativ-regional vahidlər dəyişdirmək; təsdiq və ya Məclisi Namoyandagon etibarlı qanunları rədd etmək, seçki və xatırlama başçıları, millət vəkilləri və Konstitusiya və hakimlərin, Respublika başçısı Konstitusiya və Konstitusiya İqtisadi kortu, görüş və Baş prokuror və onun millət vəkili alınmasına razılıq. İyun Oktyabr arasında – Majlisi Namoyandagon 9 komitə və iki komissiya, ildə bir dəfə təşkil edilən təhsil yığıncaqları şəklində davam edən bir əsasda fəaliyyət göstərməkdədir. Evi üzvləri gizli səs ver, bərabər və doğrudan oy ilə seçilər. seçkilərdə mütənasib və əksəriyyətçi seçki sistemi tətbiq olunmaqdadır. aşağıdakı kimi bölünmüş 1963 vəzifəsi: 22 – partiya siyahılarına görə, 41 – tək üzvü bölgələrindən. Majlisi Namoyandagon hər hengi bir vətəndaşı 25 ildən gənc olmayansaçıla bilər. Ana məsuliyyətləri: Seçkilər və halkoylaması, seçki və başçı köməkçisi xatırlama və komitə üzvləri Başçı, qanun qanunlarını və digər əhəmiyyətli dövlət və cəmiyyət işlərinin ictimai mübahisə/müzakirənin təlqin tərəfindən Mərkəz Komissiyası təhsili; referendum, damar meydana gəlməsi; dövlət simvollarının qəbul, tam əksəriyyət və konstitusiya qanun, 2 / 3 millət vəkili sayı, təsdiqlənməsi ya da beynəlxalq razılaşmalar və andlaşmalar, damarların meydana gəlməsi, ictimai və iqtisadi proqramlaşdırar iddia rədd etmək bir xüsusiyyətli əksəriyyət ilə qanunların qəbulu dövlət büdcəsinin qüvvəyə girməsi və nümayiş olunması və atama və Milli Bankın və onun millət vəkilləri, əsgəri rütbələri, diplomatik rütbələri quruluşunun vəzifədən də Prezidentlik Fərmanı tərəfindən təsdiqlənən hökumət kreditləri, dövlət mükafatlar mənimsənməsi alınması üçün icazə verərək, qərarın tətbiq olunmasını nəzarət edəcək xüsusi rütbə və ünvanlar. Seçki son Fevral 2010 28 təşkil etdi. partiya meylləri olaraq, mövcud Məclis PDP (Tacikistan Demokratik Xalq Partiyası) üzvlərindən ibarət olan/yaranan – 45 millət vəkili, IRP (Tacikistan İslami İntibah Partiyası) – 2 üzv, CPT (Tacikistan Kommunist Partiyası) – 2 millət vəkili PERT (Tacikistan İqtisadi İslahatlar Partiyası) – 2 üzv, APP (Tacikistan Əkinçilik Partiyası) – 2 üzv və partiya xarici – 10 millət vəkili. Sətir 215: Konstitusiya Məhkəməsinin səlahiyyətləri: qanunların tərifi, ortaq Majlisi Namoyandagon qanuni hərəkətlər, Majlisi Milli Majlisi Namoyandagon, Başçı hərəkətləri Hökumət, Konstitusiya Məhkəməsi, Yüksək İqtisadi Məhkəməsi və digər dövlət və cəmiyyət quruluşları, və Tacikistan, öz səlahiyyət əlaqədar cəmiyyət nüfuzları arasındakı razılaşmazlıqlar olaraq Konstitusiya və qanunların nəzərdə tutduğu digər vəzifələri ifa razılaşmaların qanuni qüvvəyə gəlmir. == Tacikistanda milli bayramlar == 1 yanvar — [[Yeni il bayramı\|Yeni il]] Sətir 222 ⟶ 223: 8 mart — [[Beynəlxalq Qadınlar Günü\|Beynəlxalq Qadınlar — Analar günü]] ~~21-24~~21–24 mart — [[Novruz bayramı]] 1 may — [[Beynəlxalq Əmək Günü\|Beynəlxalq Əmək günü]] Sətir 236 ⟶ 237: 6 noyabr — Tacikistan Respublikasının Konstitusiyası günü 2 gün — [[Ramazan bayramı\|Ramazan]] və [[Qurban bayramı~~\|Qurban~~]] ~~bayramı~~ == Nəqliyyat == Sətir 247 ⟶ 248: 1899 ilində Suğd vilayətinə, 1929-də Düşəmbədə, 1974-də Kurqon- Teppda şəhərində Xatlon vilayəti və 1999-də Kulоb- Qurgan-Teppa demir yolu istifadəyə verilmişdir. Respublikanın dəmir yollarının uzunluğu 1260.6~~ ~~ km edir , 679,9~~ ~~ km əsas yollar təşkil edir, 270,8 км-i Dövlət Unitar Müəssısəsi "Tacik Demir Yollarına" aid və digər şirkətlər isə 310.2~~ ~~ km kimi yollara sahibdilər. Beynəlxalq sərnişin daşınmalar MDB ölkələri ilə əsasən yerinə yetirilir. Tacik Demir Yolları bütün MDB və Baltik ölkələr ilə əməkdaşlıq edir. Başlıcaları OSCD, GKO, MSCD, TASİS və başqa nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarının əməkdaşlığının тəşkilatında səlahiyyətli nümayəndəleri vardır ve üzvudur. Xarici dünya ilə yük və sərnişin daşıma, beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən inkişaf etdirilən nəqliyyat koridorları vasitəsi ilə yerinə yetirilir. Sətir 263 ⟶ 264: İdarəetmə; İz xidmətləri və kommunikasiyalar; dəmiryol nəqliyyatı хidməti; DUM-un sərnişin daşınmaları xidməti. Sətir 276 ⟶ 277: İndi Tacikistan Respublikasında ölkənin daxili uçuşlarına xidmət edən 11 aeroporta və həmçinin beynəlxalq uçuşların gəlmələrinin və getmələri xidmətləri üçün 4 beynəlxalq aeroport fəaliyyet gösterir. Bunlar (Düşəmbə, Xucand, Kulоb və Kurqan-Teppa) şəhərlərinin hava limanlarıdır. Tacikistan Respublikasının hava məkanından həmçinin Avropadan Asiyaya uçuşları yerinə yetirən beynəlxalq təyyarələrin uçuşları üçün istifadə edilir və geri başqa dövlətlərə Tacikistan Respublikasından uçuşlar aparılır. Bütün bu uçuşlar Tacikistan hava məkanında bu gün ərzində 11 beynəlxalq hava xəttlərində yerinə yetirilir. Həmçinin demək zəruridir ki, Tacikistan Respublikasının hava məkanından giriş və çıxış üçün, Tacikistanın və Əfqanıstanın aralarında 4 hava koridoru var, Özbəkistan ilə 67 hava koridoru və Qırğızıstan ilə 1 hava koridoru fəaliyyət göstərir. Verilən vaxtda Tacikistan Respublikasının hava kommunikasiyası üçün belə ölkələr ilə Əfqanıstan, Almaniya, Hindistan, İran, Qazaxıstan, Çin, Qırğızıstan, Latviya, Birləşmiş Ərəb Əmirliyi, Pakistan, Rusiya, Səudiyyə Ərəbistan, Türkiyə, Ukrayna, kimi ölkələrlə qoşulur. İndi beynəlxalq aeroportlar bərpa edilir və həmçinin əla xidmət etmək üçün xarici yeniləşməni təbliğ olunur və nəqliyyat daha da çox sərnişinlər və yük alınırlar və həmçinin hava nəqliyyatında uçuşların və aviasiya təhlükəsizliklərinin riayət etməsi ilə aeroportlarda və təyyarələrdə hava sərnişinlərinin xidmətinin keyfiyyətini və komfortunu yüksək səviyyəsinin qaldırır. == Əhalisi == Sətir 287 ⟶ 288: === Etnik tərkibi === Tacikistan dövlətinin etnik tərkibi əsasən fars əsilli [[taciklər]]dən ibarətdir.Tacikistanda taciklərdən başqa burada [[Türkdilli xalqlar\|türkdilli]] ([[Özbəklər\|özbək]].[[Qırğızlar\|qırğız]],[[uyğur]],[[Azərbaycan türkləri]] və s,); [[İrandilli]] ([[farslar]],[[kürdlər]],[[osetinlər]],[[tatlar]],[[əfqanlar]],[[yaqnoblular]] və s.);slavyanlar əsilli ruslar yaşayır. == Xarici siyasəti == Tacikistan Respublikası [[2 mart]] [[2013]]-cü ildə tarixində [[Ümumdünya Ticarət Təşkilatı]]nın tamhüquqlu üzvü olmuşdur.<ref>[http://wto.az/00326.htm Laos və Tacikistan ÜTT-nin tamhüquqlu üzvləri oldular]. wto.az, 02.03.2013 {{az}}</ref> == Şəkillər ==

Tacikistan: Redaktələr arasındakı fərq