Əli Quşçu: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
Sətir 36:
}}
 
'''Əli Quşçu''' ([[Osmanlı Türkçəsi]]: ''Ebu’l-Kasım Alaaddin Ali b. Muhammed el-Kuşçu''; d. [[Səmərqənd]], [[1403]] – ö. [[İstanbul]], [[16 dekabr]] [[1474]]) — görkəmli [[Özbək]] [[Astronomiya|astronomu]], [[riyaziyyat]]çısı və dilşünası.
 
== Həyatı ==
[[Şəkil:Ulugh Beg observatory.JPG|thumb|right|225px|Ali Kuşçu, [[Uluğ Bəy]] rəsədxanasına müdir olub]]
 
Əsl adı, Əli bin Məhəməddir. Türk – İslam dünyasının böyük riyaziyyat, astronomiya, mexanika, dil, bəlağət və kəlam alimi olan Əli Quşçu, XV əsrin əvvəllərində 1403-cü ildə [[Səmərqənd]]də anadan olmuşdur. Atası Muhammed (Mahmud, Məhəmməd), məşhur türk sultanı və astronomu [[Uluq Bəy]]in Şahin başçısı olduğu üçün, ailəsi "Quşçu" ləqəbi ilə məşhur oldu.
 
1436-14391436–1439-cı illərdə [[Uluq Bəy Rəsədxanası]]na müdir olmuşdur.
 
[[1449]]-cu ildə Həccə getmək istədi. Lakin elə bu vaxt Teymurilər dövlətinin hökmdarı Əbdüllətif Əli Quşçunun edam edilməsi haqqında fərman verdi. Səmərqənddən qaçan Əli Quşçunu [[Təbriz]]də [[Ağqoyunlu]] hökmdarı [[Uzun Həsən]] böyük ehtiramla qarşçladı. Ağqoyunlul və Osmanlı arasında ziddiyyətlər kəskinləşdikdə Uzun Həsən ondan Osmanlı sultanı Fateh Mehmet ilə sülhməramlı görüşmələrində yardım istədi. Əli Quşçu, Uzun Həsənin elçiliyini etdikdən sonra Fatehin dəvəti ilə ikinci dəfə [[İstanbul]]a gəldi. [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] – [[Ağqoyunlu]] sərhədboyunda [[II Mehmed]]in əmri ilə böyük bir mərasimlə qarşılanan Əli Quşçu, [[Ayasofya]] mədrəsəsinə 200 axça maaşla müdərris təyin edildi.
 
[[1473]]-cü il mart ayında [[Sahn-ı Seman Mədrəsəsi]]ndən (Fateh Mədrəsəsi) təqaüd almışdır.
 
[[16 dekabr]] [[1474]]-cü ildə İstanbulda vəfat etmişdir. Məzarı Eyyub Sultandadır.
 
== Təhsili ==
Kiçik yaşlarından etibarən riyaziyyat və astronomiyaya maraq göstərən Əli Quşçu, dövrünün ən böyük elm adamları olan [[Bursalı Qadızadə Rumi]], Qıyasəddin Cəmşid ([[Qiyas əl Kaşi]]) və Muinuddin Kaşidən riyaziyyat və astronomiya elmlərini öyrəndi.
 
Daha sonra təhsilini artırmaq üçün Uluq Bəydən icazəsiz [[Kirman]]a getdi. Burada "Hall-ü Eşkal-i Qəmər (Ay səhifələrinin açıqlanması) adlı risalə ilə "Şərhi-Təcrid" adlı əsərini yazdı. Kirmanda təhsilini tamamlayıb Səmərqəndə döndü və Uluq Bəyə Kirmanda dərc etdiyi risalələri təqdim edərək ona yardımçı olmuşdur.
 
== Elm tarixi üçün əhəmiyyəti ==
Riyaziyyat üçün; Hermetik-Pitaqorasçı mistisizmi
 
Sətir 65:
Hoca Sinan Paşa, Molla Lütfi və Əli Quşçunun oğlu Mirim Çələbi (Mahmud B. Muhammed B. Muhammed B. Musa Qadızadə), Takiyüddin kimi alimlər onun dərslərində yetişmişdilər.
 
== Osmanlı mədəniyyəti üçün əhəmiyyəti ==
 
Osmanlı İmperiyası padşahı [[II Mehmed|Fatih Sultan Məhəmməd]] (II Mehmed) adına qurulan ilk Osmanlı universiteti olan [[Fatih Mədrəsəsi]]nin tədris planını qələmə aldı.
 
Sətir 124 ⟶ 123:
{{İstinad siyahısı}}
 
== Ədəbiyyat ==
*İ. Hakkı Uzunçarşılı – Büyük Osmanlı Tarihi Cilt 2 Sh. 653
* 100 böyük türk. Bakı,1991. səh.36-3736–37.
 
== Həmçinin bax ==
*[[Muhyiddin Mehmed-i İskilibi]] – yeğeni, şagirdi və damadı
*[[Mevlana Ebussuud İmadi]] – torunu və Osmanlı şeyxülislamı
*[[Uluq Bəy]] –
*[[Uluq Bəy Rəsədxanası]]
*[[Sahn-ı Seman Mədrəsəsi]]
*[[Mirim Çelebi]] -
 
== Xarici keçidlər ==
*[http://www.akat.org/ast_tarihinden/ali_kuscu.html Həyatı]
*[http://www.akat.org/ast_tarihinden/eserler.html Əsərlərinin siyahısı]