Xordalılar: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8
Sətir 47:
}}
 
'''Xordalılar''' ([[latınca|lat.]] ''Chordata'') — [[Heyvanlar]] aləminə aid [[tip]]dir.
 
== Ümumi xarakteristika ==
 
[[Xordalılar]] 500 milyon il bundan əvvəl əmələ gəlib. Xordalıların qədimliyinə və müxtəlifliyinə baxmayaraq onları birləşdirən ümumilik var:
 
Sətir 59 ⟶ 58:
3.Bel sütununun altı ilə həzm borusu uzanır. Bu borunun ön tərəfi ağızla, arxa tərəfi isə anus dəliyi ilə qurtarır. Həzm borusunun ön hissəsi udlaq adlanır. Udlağın yanlarında sıra ilə düzülmüş qəlsəmə yarıqları var. Bu səbəbdən udlaq həm qidalanmada, həm də tənəffüsdə iştirak edir.
 
4. Həzm borusunun udlaq hissəsinin altında qan-damar sisteminin mərkəzi olan ürək yerləşir, Xordalılar tipinin 43 minə yaxın növü məlumdur.
 
[[İkinci bədən boşluğu]] olan heyvanların ali tipidir. Xordalılar üç yarımtipə bölünür: [[Başıxordalılar]], [[Tunikalılar]] (və ya sürfəsixordalılar) və [[Onurğalılar]] (kəlləlilər). Xordalılar üçün bütün ömür boyu və ya inkişafın müəyyən dövründə bel telinin - xordanın, onun üstündə sinir borusunun, həzm borusunun, həzm borusunun önündə (udlağın yanlarında) qəlsəmə dəliklərinin, bədənin ön hissəsində xorda və həzm borusu altında qan-damar sisteminin döyünən hissəsi - 'ürəyin' olması xarakterikdir. Xordalılar heyvanlar aləminin ən əsas tipi hesab olunur. Bu tipə 100.000-ə qədər növ daxildir. Xordalılar üçün bir sıra xüsusiyyətlər xarakterikdir. Onların bədəninin əsasını bütöv və ya buğumlu bel sütunu təşkil edir. Buna xorda deyilir. Xorda ox skelet olub, vakuollaşmış hüceyrələrdən ibarətdir. O, primitiv [[orqanizm]]lərdə bütün ömrü boyu qalır. Ali [[orqanizm]]lərdə isə o, onurğa fəqərələri ilə əvəz olunur.Xordalılar anlayışı [[onurğalılar]] və bəzi [[onurğasız]]ları əhatə edir.Bel sütununun üzərində boru formalı mərkəzi sinir sistemi yerləşir. Bel sütununun altı ilə [[həzm borusu]] uzanır. Bu borunun ön tərəfi ağızla, arxa tərəfi isə [[anus dəliyi]] ilə bitir. Həzm borusunun ön hissəsi udlaq adlanır. Udlağın yanında sıra ilə düzülmüş qəlsəmə yarıqları var. Bu səbəbdən udlaq həm qidalanmada, həm də tənəffüsdə iştirak edir. Həzm borusunun udlaq hissəsinin altında qan-damar sisteminin mərkəzi olan [[ürək]] yerləşir.Sadaladığımız özünəməxsus xüsusiyyətlərlə yanaşı, xordalılar üçün bədənin üçqatlı olması, ikitərəfli simmetriyası, [[ikinci bədən boşluğu]] xarakterikdir. <ref>Dogel, Onurğasızlar zoologiyası, Bakı-2007</ref>
 
== Təsnifatı ==
Xordalıların 3 yarımtipi məlumdur:
----
Sətir 101 ⟶ 100:
 
== Xarici keçidlər ==
 
* [http://biodiversity.az/54/61/70/72/4382 Xordalılar (Chordata)]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}
 
Sətir 107 ⟶ 105:
 
== Həmçinin bax ==
 
[[Sürünənlər]]
 
Sətir 121 ⟶ 118:
 
{{Taksonbar}}
[[Kateqoriya:Xordalılar]] [[Kateqoriya:Heyvanlar]] [[Kateqoriya:Eumetazoylar]]