Vikipediya

Horadiz əməliyyatı: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k 5.133.227.136 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Azerifactory tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teq: Geri qaytarma
Sətir 31:
}}
 
'''Horadiz əməliyyatı''' — [[1993]]-ci ilin dekabrından başlamış 6 yanvar tarixinə kimi davam edən, [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Füzuli rayonu]]nun [[Horadiz]] qəsəbəsi üzrə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] və [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]] arasında baş verən döyüşlər, [[Qarabağ müharibəsi]]ndə olan döyüşlərin biri.
 
Nəticədə, Horadiz qəsəbəsi, Füzuli rayonunun 20 kəndi və Cəbrayıl rayonunun [[Cocuq Mərcanlı]] kəndi Azərbaycanın nəzarətinə keçdi.<ref name="report"/>
Sətir 38:
 
== Tarixi ==
 
=== Zəmin ===
1993-cü il avqustun sonunda [[Qubadlı]]nı ələ keçirən ermənilər, yenidən qruplaşma üçün ehtiyac duyduğundan, atəşkəs elan etmişdilər və [[Ermənistan]]dan yeni silah və qoşunları gəlişi üçün gözləmək məcburiyyətində idi.<ref name="furman"/> Oktyabrın sonlarında erməni hərbi birləşmələri (yalnız Ermənistan ordusunun müntəzəm hissəsi, qondarma "Dağlıq Qarabağ ordusu" nəzərdə tutulmur)<ref name="furman"/> Azərbaycan-İran sərhədində yerləşən [[Horadiz]]i tez ələ keçirib, bununla [[Zəngilan rayonu]]nun Azərbaycan ərazisi ilə əlaqəsini kəsmişdi.<ref name=furman>{{cite book|last1=Furman|first1=Dmitriy|title=Азербайджан и Россия: общества и государства|date=2001|publisher=Летний сад|page=449|pages=491|accessdate=26 avqust 2016|archivedate=26 avqust 2016}}</ref>
 
1993-cü il dekabr ayında erməni silahlı dəstələri Füzuli şəhərinin şərqinə hərəkət etmək üçün cəhd göstərsə də, görünməmiş müqavimət ilə qarşılaşdı və geri çəkilməyə məcbur oldu. Bundan sonra Azərbaycan ordusu üç istiqamətdə hücuma keçdi.<ref name="Vaal"/> 15 dekabrda Azərbaycan hərbçiləri dərhal 5 istiqamətdə hücuma keçdi — Füzuli, Xocavənd, Ağdam, Ağdərə və Kəlbəcər.<ref name="Jiroxov"/>. Dağlıq Qarabağın şimal-şərqində hücum, erməniləri [[Ağdərə rayonu]]nun bir sıra yaşayış məntəqələrini tərk etməsini məcbur etdi.<ref name="Vaal"/> Azərbaycan hissələrinin Horadizə əsas zərbələri, Dağlıq Qarabağın cənub-şərqində [[Beyləqan rayonu]]ndan gəlirdi. Döyüş çöl zonasına keçmişdi. Azərbaycan hissələri bu şəraitdə düşmənin müdafiəsini dağıtdı və top atəşi və raket artilleriyasının altında Füzuli rayonunun daxilinə irəlləməyə başlamışdılar.<ref name="Jiroxov">{{cite book|last1=Jiroxov|first1=Mixail|title=Семена распада: войны и конфликты на территории бывшего СССР|date=2012|publisher=БХВ-Петербург|location=Sankt-Peterburq|isbn=978-5-9775-0817-9|page=278-279|pages=688|accessdate=26 avqust 2016|archivedate=26 avqust 2016}}</ref> 1994-cü ilin yanvar ayının əvvəlində, azərbaycanlılar 11 qəsəbə və 40 kilometr Azərbaycan-İran sərhədi uzunluğunda ərazini ələ keçirmişdi.<ref name="Jiroxov"/>
 
=== Döyüş ===
[[Şəkil:Horadiz operation.jpg|thumb|left|1993-cu il Horadiz əməliyyatı öncəsi Heydər Əliyevin apardığı hərbi müşavirədən sonra Daxili Qoşunların Komandanı general-mayor [[Ramiz Məmmədov]], qərargah rəisi polkovnik [[Zahid Teymurov]] və birləşmiş polis qüvvələrinin komandiri polkovnik [[Akif Səlimov]] hücum əməliyyatını müzakirə edərkən.]]
 
[[5 yanvar]]dayanvarda Azərbaycan tərəfinin verdiyi məlumata görə, Horadiz əməliyyatında iştirak edən 702-ci briqada 5 yanvar tarixində, bir gün ərzində qənimət olaraq 3 tank, 1 ədəd “Şturm"Şturm-S”S", 6 ədəd top, 6 ədəd top qoşqusu, 10-a yaxın nəqliyyat vasitəsi, çoxlu sayda silah və sursat götürüb.<ref name="flank"/> Düşmən ağır itkilər verərək və cəsədlərini döyüş meydanında qoyaraq geri çəkilib.<ref name="flank"/> Horadiz yaxınılığında [[Şükürbəyli (Füzuli)|Şükürbəyli]] uğrunda həlak olumuş kəşfiyyat bölməsinin 702-ci alayın kapitanı [[Elxan Zülfüqarov]] ölümündən sonra "[[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]]" adına layiq görülmüşdür.<ref name="mediaforum"/>
 
[[6 yanvar]]<ref name="mediaforum"/><ref name="Vaal"/>(digər mənbələrə görə -— [[8 yanvar]])<ref name="Jiroxov"/><ref name="Qara"/> 702-ci alay düşmənin müqavimətini qırıb, döyüşüb [[Horadiz]]ə daxil oldu, qəsəbəni, [[Horadiz Dəmiryol Stansiyası]]nı və [[Araz çayı]] üzrə vacib strateji hədəf olan [[Xudafərin körpüləri]]ni (qısa olsa da)<ref name="Jiroxov"/> ələ keçirdi. Əməliyyata [[Şair Ramaldanov]] rəhbərlik edirdi.<ref name="mediaforum">{{cite journal|title=Ветераны освобождения Горадиза собрались на Аллее шахидов|date=6 yanvar 2012|url=http://www.mediaforum.az/rus/2012/01/06/ВЕТЕРАНЫ-ОСВОБОЖДЕНИЯ-ГОРАДИЗА-СОБРАЛИСЬ-НА-АЛЛЕЕ-115947401c.html|accessdate=26 avqust 2016|publisher=Internews Azerbaijan}}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Horadiz — qərbdə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonları və şimalda [[Füzuli]]yə gedən yolların mühüm kəsişməsi idi.<ref name="Qara">{{cite book|last1=Çernyavskiy|first1=Stanislav|title=Новый путь Азербайджана|date=2002|publisher=Азер-Медиа, Книга и бизнес|location=Moskva|isbn=5-212-00916-2|page=137|pages=352|accessdate=26 avqust 2016}}</ref> Beləliklə Azərbaycan Araz çayı üzərində Horadiz dəmiryolunu və şimal istiqamətində Füzuliyə irəllədi.<ref name=Vaal>{{cite book|last1=de Vaal|first1=Tomas|title=Qara bağ|date=2005|publisher=[[BBC]]|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/in_depth/newsid_4685000/4685081.stm|accessdate=26 avqust 2016|archiveurl=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/in_depth/newsid_4685000/4685081.stm|archivedate=26 avqust 2016}}</ref>
 
Azərbaycanın hücumunda, 1993-cü ilin payızında gələn<ref name="taarnby"/> Əfqan mücahidləri<ref name="UnholyWars"/> də iştirak edirdi. Bəzi məlumatlara görə, mücahidlərin hazırlığı müntəzəm Azərbaycan ordusundan yuxarı idi və onlar əsas rolu Horadizin Azərbaycan ordusuna ələ keçməsində oynayıblar.<ref name=taarnby>{{cite book|last1=Taarnby|first1=Michael|editor1-link=26 avqust 2016|title=The Mujahedin in Nagorno-Karabakh: A Case Studyin the Evolution of Global Jihad|date=2008|page=7|url=http://www.scribd.com/doc/21698244/The-Mujahedin-in-Nagorno-Karabakh-A-Case-Study-in-the-Evolution-of-Global-Jihad|accessdate=26 avqust 2016|archiveurl=http://www.scribd.com/doc/21698244/The-Mujahedin-in-Nagorno-Karabakh-A-Case-Study-in-the-Evolution-of-Global-Jihad}}</ref><ref>{{cite book|title=Azerbaijan: Seven years of conflict in Nagorno-Karabakh|date=1994|isbn=1564321428, 9781564321428|page=79|url=http://books.google.ru/books?id=4ipKwifQaNIC&pg=PA79&dq=The+Afghans+first+arrived+in+Azerbaijan+in+the+fall+of+1993,+after+the+Azerbaijani+deputy+foreign+minister+Rovshan+Jivadov+traveled+to+Afghanistan+and+arranged+with+then+Prime+Minister+Gulbiddin+Hekmatyar+for+Afghan+fighters+to+come+to+Azerbaijan&hl=ru&sa=X&ei=1QIkT638OMyq-AaRrbm8CA&ved=0CDEQ6AEwAA#v=onepage&q=The%20Afghans%20first%20arrived%20in%20Azerbaijan%20in%20the%20fall%20of%201993%2C%20after%20the%20Azerbaijani%20deputy%20foreign%20minister%20Rovshan%20Jivadov%20traveled%20to%20Afghanistan%20and%20arranged%20with%20then%20Prime%20Minister%20Gulbiddin%20Hekmatyar%20for%20Afghan%20fighters%20to%20come%20to%20Azerbaijan&f=false |издательство =Human Rights Watch|accessdate=26 avqust 2016|archiveurl=http://books.google.ru/books?id=4ipKwifQaNIC&pg=PA79&dq=The+Afghans+first+arrived+in+Azerbaijan+in+the+fall+of+1993,+after+the+Azerbaijani+deputy+foreign+minister+Rovshan+Jivadov+traveled+to+Afghanistan+and+arranged+with+then+Prime+Minister+Gulbiddin+Hekmatyar+for+Afghan+fighters+to+come+to+Azerbaijan&hl=ru&sa=X&ei=1QIkT638OMyq-AaRrbm8CA&ved=0CDEQ6AEwAA#v=onepage&q=The%20Afghans%20first%20arrived%20in%20Azerbaijan%20in%20the%20fall%20of%201993%2C%20after%20the%20Azerbaijani%20deputy%20foreign%20minister%20Rovshan%20Jivadov%20traveled%20to%20Afghanistan%20and%20arranged%20with%20then%20Prime%20Minister%20Gulbiddin%20Hekmatyar%20for%20Afghan%20fighters%20to%20come%20to%20Azerbaijan&f=false |издательство =Human Rights Watch|archivedate=26 avqust 2016}}</ref>
Sətir 65 ⟶ 66:
 
== Həmçinin bax ==
 
* [[Murovdağ əməliyyatı]]
 
Sətir 72:
 
== Xarici keçidlər ==
 
{{Qarabağ münaqişəsi}}
{{Azərbaycan tarixindəki müharibələr}}
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Horadiz_əməliyyatı"