İstifadəçi:Solavirum/Qaralama4: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
ce |
→İlkin maneələr: hansı xəlifə olduğu |
||
Sətir 9:
Börkiyaruq 1079-cu və ya 1080-ci ildə{{sfn|Bosuort|1968|pp=220–221}} [[İsfahan|İsfahan şəhərində]] anadan olmuşdur.{{sfn|Özaydın|1992|pp=514–516}} O, [[I Məlikşah|I Məlikşahın]] ({{comment|hak.|hakimiyyət}} 1072–1092) öz əmisiqızı, səlcuqlu şahzadəsi Zibeydə xatundan olan ən böyük oğlu idi.{{sfn|Van Donsel|1994|p=464}}{{sfn|Bosuort|1968|p=77}}{{sfn|Tetli|2008|p=128}} I Məlikşah 1092-ci ilin noyabrında vəfat etdiyi zaman Börkiyaruq yalnız on üç yaşındaydı – [[Böyük Səlcuq imperiyası|Səlcuq imperiyasının]] taxtına çıxacaq yaşda bir şahzadə yox idi.{{sfn|Bosuort|1988|pp=800–801}}{{sfn|Cahen|1960}} Börkiyaruqun ögey qardaşı [[Məhəmməd Təpər|Məhəmməd]] on bir, [[I Mahmud (Səlcuqlu)|Mahmud]] adındakı başqa bir qardaşı isə dörd yaşındaydı. I Məlikşahın qardaşı, [[Suriya|Suriyanı]] onun adından idarə edən Tacüddövlə Əbu Səid Tutuş səlcuqlu taxt-tacına yeganə yetkin varis kimi iddia irəli sürmüş, lakin türk elitasından yetərli dəstək ala bilməmişdir.{{sfn|Pikok|2015|p=76}} I Məlikşahın ölümü imperiyanın tənəzzülünün və parçalanmasının başlanğıcına çevrilmiş, yerli [[Əmir|əmirlərin]] və saray məmurlarının gənc varislərdən birini sultan olaraq dəstəkləyərək güc qazanmağa çalışması ilə səciyyələndirilmişdir.{{sfn|Pikok|2015|p=76}}{{sfn|Bosuort|1988|pp=800–801}} Bunun nəticəsində [[Kirman|Kirmandan]] [[Kiçik Asiya|Anadoluya]], Anadoludan Suriyaya qədər uzanan türkmən [[Atabəy|atabəylər]] və [[Bəy|bəyliklər]] güc qazanmışdır.{{sfn|Bosuort|1988|pp=800–801}}
I Məlikşahın xanımlarından olan Tərkən xatun səlcuqlu vəziri Tacülmülk ilə əməkdaşlıq edərək dörd yaşındakı oğlu Mahmudu Bağdad şəhərində taxta oturtmuşdur.{{sfn|Bosuort|1968|p=103}} O,
== Hakimiyyət ==
Sətir 19:
[[Şəkil:Transoxiana 8th century.svg|thumb|left|300px|[[Xorasan]] və [[Mavəraünnəhr|Mavəraünnəhrin]] xəritəsi. VIII əsr.]]
Börkiyaruq [[Cəzirə]] və [[İran|Qərbi İrana]] yürüş edərək [[Rey|Rey şəhərini]] ələ keçirən əmisi Tutuşu məğlub etməli idi. O, 25 fevral 1095-ci il tarixində Rey yaxınlığındakı bir döyüşdə Tutuşu məğlub edir və Tutuş bu döyüşdə həlak olur.{{sfn|Pikok|2015|p=76}}{{sfn|Tetli|2008|p=128}} Börkiyaruq beləliklə Qərbi İran və [[İraq|İraqdakı]] nüfuzunu möhkəmləndirməyə nail olur və [[xəlifə|Abbasi]] [[xəlifə|xəlifəsi]] [[Müstəhzir Billah]] tərəfindən sultan qəbul edilir.{{sfn|Pikok|2015|p=76}}{{sfn|Bosuort|1988|pp=800–801}} Yaranan qarışıqlıq zamanı [[I Məlikşah|I Məlikşahın]] vilayətdə öz bəyliyini qurmağa çalışan qardaşı Arqun Arslan [[Nişapur|Nişapur şəhəri]] istisna olmaqla [[Xorasan|Xorasanın]] böyük bir hissəsini fəth edir. Börkiyaruq ilk dəfə 1095-ci ildə əmisi Börübars ibn Alparslanın rəhbərliyi altında oranı fəth etmək üçün Xorasana bir ordu göndərir, lakin Börübars orada ələ keçirilir və öldürülür. O, 1097-ci ildə ögey qardaşı [[Sultan Səncər|Əhməd Səncərin]] rəhbərliyi ilə Xorasana ikinci bir ordu göndərir, fəqət heç bir toqquşma baş verməzdən əvvəl Arqun Arslan tabeliyində olanlara qarşı amansız davrandığına görə öz qulamlarından biri tərəfindən öldürülür. Börkiyaruq Səncəri Xorasanın [[Məlik|məliki]] təyin edir, öz atabəyi Əmir Qumac və vəziri Tuğrayini onun xidmətinə verir.{{sfn|Pikok|2015|pp=76–77}}{{sfn|Bosuort|1968|pp=105–106}}{{sfn|Tetli|2008|p=131}}
Börkiyaruq daha sonra şərqdə [[Termez|Termez şəhərinə]] qədər uzanan yürüşə başçılıq edir və burada
=== Məhəmməd Tapar ilə mübarizə ===
== Qeydlər ==
|