Şahsüvar Sultan: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Dövlət xadimi şablonu qaydaya salınır |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{Dövlət xadimi|titul=[[Validə sultanlar|Validə sultan]]|sələfi=[[Salehə Sultan (I Mahmudun anası)|Saliha Sebkati Sultan]]|xələfi=[[Mehrişah Sultan]]|hakimiyyət müddəti=[[14 dekabr]] [[1754]] - [[27 aprel]] [[1756]]|doğum tarixi=1682|doğum yeri=|vəfat tarixi=27.4.1756 (74 yaşında)|vəfat yeri=[[İstanbul]], [[Osmanlı imperiyası]]|atası=|dəfn yeri=Şahsüvar Sultan türbəsi, [[Nuruosmaniyə məscidi]]|uşağı=[[III Osman]]<br/>[[Əmətullah Sultan]]|ləqəbi=|şəklin izahı=|şəkil=}}'''Şahsüvar Sultan''' (d. [[1682]] - ö. [[27 aprel]] [[1756]]) — [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|22-ci Osmanlı sultanı]] [[II Mustafa]]<nowiki/>nın xanımı və [[III Osman]]<nowiki/>ın anası, [[Validə sultan]].
== Həyatı ==
=== İlk illəri ===
[[1682]]-ci ildə dünyaya gəldiyi düşünülür. Əslən [[Ruslar|rus]] və ya [[Serblər|serb]] olub, əsl adının Mariya olduğu bilinir. Osmanlı sarayında təlim-tərbiyə almış və [[II Mustafa|Sultan Mustafa]]<nowiki/>ya səltənətinin ilk illərində təqdim edilmişdir. İlk övladı olan [[III Osman|Şahzadə Osman]]<nowiki/>ı [[3 yanvar]] [[1699]]-cu ildə, qızı [[Əmətullah Sultan]]<nowiki/>ı isə [[22 iyun]] [[1701]]-ci ildə [[Ədirnə Sarayı|Ədirnə sarayı]]<nowiki/>nda dünyaya gətirdi. Ancaq [[1703]]-cü ildə baş verən [[Ədirnə hadisələri (1703)|Ədirnə hadisələri]] nəticəsində [[II Mustafa|Sultan Mustafa]] taxtdan endirildi və padşahın bütün hərəmiylə birlikdə Şahsüvar Sultan da [[Ədirnə Sarayı|Ədirnə sarayı]]<nowiki/>nda otaq həbsinə alındı. Taxta çıxan [[III Əhməd|Sultan Əhməd]] isə qardaşı oğlu olan [[I Mahmud|Şahzadə Mahmud]] və [[III Osman|Şahzadə Osman]]<nowiki/>ı alaraq [[İstanbul]]<nowiki/>a geri döndü. Ancaq çox keçmədən 5 ay sonra [[II Mustafa|Sultan Mustafa]] əziyyət çəkdiyi böyrək çatışmazlığı səbəbilə [[Ədirnə]]<nowiki/>də vəfat etdi və bütün hərəmi [[İstanbul]]<nowiki/>dakı [[Köhnə Saray (İstanbul)|köhnə saray]]<nowiki/>a daşındı. 51 il boyunca [[Köhnə Saray (İstanbul)|köhnə saray]]<nowiki/>da yaşayan Şahsüvar Sultan bu müddət ərzində övladını görə bilmədi.
===
[[Şəkil:Nuruosmaniye Mosque Mars 2013.jpg|left|thumb|Dəfn edildiyi [[Nuruosmaniyə məscidi]]]]
[[III Əhməd|Sultan Əhməd]]<nowiki/>in [[1730]]-cu ildə [[Patrona Xəlil üsyanı]]<nowiki/>yla taxtdan endirilməsinin ardından [[II Mustafa|Sultan Mustafa]]<nowiki/>nın böyük oğlu [[I Mahmud|Şahzadə Mahmud]] taxta çıxmış, kiçik oğlu (eləcə də Şahsüvar Sultanın oğlu) olan [[III Osman|Şahzadə Osman]] isə [[Şahzadə (Osmanlı)|vəliəhd]] elan edilmişdi. Vəliəhdlik dönəmində nisbətən rahat həyat yaşayan [[III Osman|Şahzadə Osman]] böyük qardaşının vəfatının ardından [[14 dekabr]] [[1754]]-cü ildə cümə günü 58 yaşında ikən taxta çıxdı. Osmanlı tarixi boyunca Şimşirlik bölümündə ən uzun saxlanılan şahzadə olaraq bilinir. Səltənətinin altıncı günündə ([[19 dekabr]]) anası Şahsüvar Sultan [[Köhnə Saray (İstanbul)|Köhnə saray]]<nowiki/>dan [[Topqapı sarayı]]<nowiki/>na xüsusi mərasimlə gətirildi. [[Validə sultan|Validə sultanlar]] bu mərasim əsnasında adətən [[Araba|at arabasıyla]] [[saray]]<nowiki/>a gətirilirdi, ancaq istisna hal olaraq Şahsüvar Sultan üçün tərtiblənən mərasimdə [[validə sultan]] yeni sarayına [[kəcavə]] ilə gətirildi. Bu Şahsüvar Sultanın validə sultanlıq dönəminin ilk yeniliyi deyildi. Belə ki, ənənəyə görə, yeni [[validə sultan]] [[cülus]] mərasiminin ardından [[sədrəzəm]]<nowiki/>ə və digər divan üzvlərinə kürk hədiyyə etməli idi. Ancaq Şahsüvar Sultan bununla yanaşı [[şeyxülislam]]<nowiki/>a da kürk göndərmiş, ardından bu, Osmanlı sarayında ənənə halını almışdır.
Validə sultanlıq dönəmi olduqca qısa olan Şahsüvar Sultan bu müddət ərzində daha çox saray daxilində aktiv fəaliyyət göstərsə də, bəzi hallarda dövlət məsələlərində oğluna məsləhətlər də verirdi. Belə ki, səltənətinin ilk ilində Ayvansarayda baş verən dəhşətli yanğında təqsirkar görülən [[sədrəzəm]] [[Həkimoğlu Əli paşa|Həkimoğlu Əli Paşa]] vəzifədən alınaraq [[Qız qülləsi (İstanbul)|Qız qalası]]<nowiki/>na həbs edilmiş, ancaq Şahsüvar Sultanın müdaxiləsiylə edamdan xilas edilərək Maqosaya ([[Famaqusta|Famaqustaya]]) sürgün edilmişdir.
{{Osmanlı sultanlarının anaları}}▼
Şahsüvar Sultan [[27 aprel]] [[1756]]-cı ildə [[İstanbul]]<nowiki/>da vəfat etdi. Cənazəsi əvvəllər [[I Mahmud|Sultan Mahmud]]<nowiki/>un dəfni üçün nəzərdə tutulmuş, ancaq oğlunun səltənətində inşası tamamlanan [[Nuruosmaniyə məscidi]]<nowiki/>ndəki türbəyə dəfn edildi. Anasına bağlılığı ilə bilinən [[III Osman|Sultan Osman]] vəfatından sonra burada dəfn edilməsini istəsə də, xələfi [[III Mustafa|Sultan Mustafa]] tərəfindən bu istəyi yerinə gətirilməmişdir. Türbədə Şahsüvar Sultanla yanaşı [[I Əbdülhəmid]] və [[II Mahmud]]<nowiki/>un kiçik yaşda vəfat edən bəzi övladları dəfn edilmişdir.
== Mənbə ==
* Argit, Betül Ipsirli (October 29, 2020). Life after the Harem: Female Palace Slaves, Patronage and the Imperial Ottoman Court. Cambridge University Press. p. 66. [[ISBN]] [[:en:Special:BookSources/978-1-108-48836-5|978-1-108-48836-5]].
* Osman Gazi'den Sultan Vahidüddin Han'a Osmanlı tarihi, Volume 4. Çamlıca Basım Yayın. p. 422.
* [https://islamansiklopedisi.org.tr/valide-sultan "VÂLİDE SULTAN Osmanlılar'da padişah annelerine verilen unvan"]. İslam Ansiklopedisi.
* Fanny Davis (1986). The Ottoman Lady: A Social History from 1718 to 1918. Greenwood Publishing Group. p. 11. [[ISBN]] [[:en:Special:BookSources/978-0-313-24811-5|978-0-313-24811-5]].
▲{{Osmanlı sultanlarının anaları}}{{II Mustafa}}
[[Kateqoriya:Validə sultanlar]]
[[Kateqoriya:Osmanlı sultanlarının anaları]]
[[Kateqoriya:Osmanlı sultanlarının xanımları]]
{{III Osman}}
| |||