22:50, 30 dekabr 2020 tarixindəki versiya redaktə InternetArchiveBot (müzakirə \| töhfələr) Botlar 162.050 redaktə Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.7 ← Əvvəlki redaktə		07:17, 31 mart 2021 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Moses (müzakirə \| töhfələr) Təcrübəli istifadəçilər, Fayl addəyişdiriciləri, Səhifə addəyişdiriciləri, Patrullar, Rolbakerlər 25.701 redaktə Məqalə səliqəyə salınır. Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə Sonrakı redaktə →
Sətir 74: \|atmosfer tərkibi = }} '''Pluton''' ('''134340 Pluto''') [[Şəkil:Pluto symbol.svg\|25px]] — Günəş ətrafında dövr edən ən ~~böyük~~kiçik cırtdan planetlərdən biri.<ref name="autogenerated2">{{cite web\|url=http://www.membrana.ru/articles/global/2010/11/11/175000.html\|title=Редкое затмение поссорило Плутон с плутоидом\|work=Мембрана\|access-date=2011-12-10\|archive-date=2010-12-29\|archive-url=https://web.archive.org/web/20101229202044/http://www.membrana.ru/articles/global/2010/11/11/175000.html\|url-status=dead}}</ref><ref name="autogenerated1">{{cite web\|url=http://www.newscientist.com/article/dn19697-former-tenth-planet-may-be-smaller-than-k.html\|title=Former 'tenth planet' may be smaller than Pluto\|date=08 November 2010\|work=New Scientist\|lang=en}}</ref><ref>{{Cite web \|title=Эрида оказалась не больше Плутона \|url=http://science.compulenta.ru/574968/ \|access-date=2011-12-10 \|archive-date=2011-01-13 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20110113045517/http://science.compulenta.ru/574968/ \|url-status=dead }}</ref> Kəşf edildiyi 1930-cu ildən 2006-cı ilədək planet kimi qəbul edilən Pluton, hal-hazırda [[Koyper qurşağı]]nda [[Erida (cırtdan planet)\|Eridadan]] sonra ikinci böyük obyekt hesab edilir. [[1930-cu il]]dən [[2006]]-cı ilədək Pluton Günəş sistemində doqquzuncu planet kimi qəbul edilirdi. Ancaq [[XX əsr]]in sonları və [[XXI əsr]]in əvvəllərində Günəş sistemində plutonsayağı xeyli səma cismi kəşf edildi. Onlardan [[Erida (cırtdan planet)\|Erida]] kütlə baxımından Plutondan 27% böyükdür<ref>{{cite web\|title=Astronomers Measure Mass of Largest Dwarf Planet\|url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2007/24/full/\|publisher=HubbleSite\|date=14 June 2007\|accessdate=28 сентября 2008\|archiveurl=https://www.webcitation.org/611fQlNua?url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2007/24/full/\|archivedate=2011-08-18\|url-status=live}}</ref>. [[24 avqust]] 2006-cı ildə Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı özünün XXVI assambleyasında ilk dəfə olaraq "planet" anlayışına tərif verdi. Pluton bu tərifdə deyilən əsaslara uymadığından o planet kateqoriyasından kənarda qaldı.<ref>{{cite web Sətir 91: NASA 19 yanvar 2006-cı ildə Plutonun kəşfi üçün "New Horizons" adlı qurğunu kosmosa göndərdi. Həmin qurğu 9 il sonra yəni, 14 iyul 2015-ci ildə Plutona 12000 km yaxınlaşaraq planetin fotosunu çəkib. Xatırladaq ki, Plutonun fotosu dünyadan 5 milyard km uzaqda çəkilib. 5 milyard km uzaqlıqda olan böyük qəlbli göy cismi: Pluton ...2006 cı ildə Beynəlxalq Astronomiya Birliyi tərəfindən qoyulan planet kriteriyalarına uymadığı üçün planet statusu alınmışdır. Kəşf edildiyi 1930-ci ildən bu yana təxminən 76 il boyunca sistemin 9 -cu planeti olan Plutondan niyə planet statusu alındı ? Cavabı belədir: Pluton öz içində kiçik bir sistem daşıyır.Özünə aid irili xırdalı 5 [[peyk]]<nowiki/>i vardır.Günəş sistemində böyüklük baxımından 11 -ci sırada yer alır. Ancaq bəzi hadisələr Plutonu planetlikdən atılmasına səbəb olacaqdı. Bunlardan başlıca olanları: Plutondan sonra kəşf edilən ~~Eris`in~~Erisin Plutondan böyük olması. Plutonun digər planetlərlə nisbətdə çox kiçik olması. (Diametr olaraq Ayın 3/2 i-si böyüklüyündədir. 2005-ci il etibarı ilə Koyper ~~Qurşağında~~qurşağında kəşf edilən minlərlə göy cisminin Plutondan çoxda fərqli olmadığı (Plutonunda bu qurşağın bir üzvü sayılması) halı bu planetin ,cırtdan bir planet olduğunu gözlər önünə sərmişdir. Ayrıca Plutonun orbitinin Neptunla kəsişməsi onun planet sayılmamasının nüanslarından biridir. 2006 -cı il Avqust ayında toplanan birlik, bir göy cisminin planet ola bilməsi üçün 3 kriteriyaya uyğun olmasını qərarlaşdırdı.Bu kriteriyalardan ən önəmlisi bir ulduzun ətrafında dönməsi idi. Digər kriteriyalar isə kürəsəl bir quruluşa sahib olması və ətrafındakı dağıntıları təmizləyəcək böyüklükdə olması idi. Pluton həm Günəş ətrafında dönməkdə idi, həm də kürəsəl bir quruluşa sahibdir. Ancaq ölçüləri olduqca kiçikdir. Ayrıca ən böyük peyki olan Charon Plutonun 66% -i qədərdi və Pluton ətrafındakı dağıntını təmizləyəcək qədər böyük deyildi. Ayrıca 1 Yanvar 1801 -ci ildə kəşf edilən 950 km diametrindəki [[Ceres]] <nowiki/>də təxminən 50 il boyunca sistemin 8-ci planeti olaraq sinifləndirilmişdir. Nəticə olaraq alınan qərarda Pluton 3 kriteriyaya uymadığı üçün planet statusu alındı. Daha sonra 2008 -ci ildə (təsəlli kimi) Pluton, bu sinifdən də alınaraq [[Koyper qurşağı~~\|Koyper Qurşağı~~]]<nowiki/>ndakı bir çox göy cisminində yer alıdığı "Pluton kimilər" sinfinin başına gətirildi. İşi ciddiyə alan bəzi vətəndaşlar isə Plutonun təkrar planet olması adına hərəkat etmişdirlər. Günümüzdə bəzi elm adamları da Plutonun hələdə planet olduğunu müdafiə etməkdədirlər. Sətir 112: <nowiki>[[File:Nh-pluto moons family portrait-truecolor.png\|thumb\|right\|ölçü müqayisəsi]]</nowiki> Plutonun 5 peyki var : Charon, Hydra, Nix, Styx, Kerberos == Kəşf tarixi ==

Pluton: Redaktələr arasındakı fərq