Mübarək zonası: Redaktələr arasındakı fərq
Səhifə "Mübarək zonası (rusca:Мубарекская зона) — 1970-1980-ci illərdə Sovet İttifaqı hökumətinin KGB-nin təşviqi ilə planladığı, laki..." məzmunu ilə yaradıldı |
(Fərq yoxdur)
|
08:52, 2 aprel 2021 tarixindəki versiya
Mübarək zonası (rusca:Мубарекская зона) — 1970-1980-ci illərdə Sovet İttifaqı hökumətinin KGB-nin təşviqi ilə planladığı, lakin uğursuzluqla nəticələnən təkliflər layihəsidir.
Haqqında
Layihə təklifində 1940-cı illərdə Fərqanə vadisinin fərqli bölgələrinə sürgün edilmiş Krım tatarlarını (sənəddə bu millətin adı keçmişdə Krımda yaşayan Tatar milləti olaraq göstərilmişdir) Qaşqadərya rayonuna bağlı, əsasən sənayeləşməmiş Mübarək zonasına köçürməyi planlanılırdı.[1][2][3] Təklifin məqsədi isə Krım tatarlarının yardımı ilə bölgəni sənayeləşdirmək, Krım tatarlarını Krıma geri dönmə istəklərindən əl çəkdirmək üçün onların Özbəkistanda qalıcı olaraq kök salmalarını təmin etmək və Krım Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının təkrar qurulması yerinə, Mübarək bölgəsində yeni tatar bölgəsini qurdurmaq idi.
Krım tatarları bu planı özlərini Özbəkistanda assimiliyasiya etdirmə, "Mübarək tatarlarına" dönüşdürmə, Krımdan xaricdə tutma, Krım MSSR-nın yenidən qurulmasını əngəlləmə və Krımdan uzaqda süni "vəd edilmiş torpaqlar" qurma təşəbbüsü olaraq gördülər. Dolayısıyla, yalnızca az sayda Krım tatarı bu planı dəstəklədi və ya bu təklif edilən bölgəyə köçdü. Layihəni təşviq edənlər Krım tatarlarını guya "atalarının evi" Orta Asiyada "kök salma"ğa təşviq etmə və Krım ilə olan əlaqələrini yox sayma yönündə intensiv cəhdlər etdilər. Bütün bunlara rəğmən, çox az sayda Krım tatarının Mübarəkə köçdüyünü və Krım tatarlarının Krıma geri dönmə istəklərindən əl çəkmədikləri aydın olunca, plan ləğv edildi. Krım tatarları ilə Kazan tatarları arasında nə qədr fərqlər olsa da, Mübarək zonası planından bir qədər öncə, SSRİ KP Mərkəzi Komitəsi "Krım tatar problemini həll etmək" üçün Krım tatarlarını Tatarıstana köçürməyi və Kazan tatarları ilə "yenidən birləşmə"yə təşviq etməyə çalışmış, ancaq bu təklif də Krım tatarları tərəfindən rədd edilmişdir.[1][4][5][6][7][8]
- ↑ 1 2 Bekirova, Gulnara. Крымскотатарская проблема в СССР: 1944-1991 (rus). Оджак. 2004. 155. ISBN 978-966-8535-06-2.
- ↑ Bekirova, Gulnara. Крым и крымские татары в XIX-XX веках: сборник статей (rus). с.н. 2005. ISBN 978-5-85167-057-2.
- ↑ Bekirova, Gulnara. Официальные решения власти по крымскотатарской проблеме в 1970-х годах (PDF) (rus). Ukrainian Oriental Studies. 2011.
- ↑ Dergachev, Vladimir. "Геополитическая трансформация Крыма". Вестник аналитики. 3. 2008.
- ↑ Национального движения крымских татар. "Об участниках программы "Мубарекская и Крымская зоны"". НДКТ (rus). İstifadə tarixi: 2021-01-08.
- ↑ Vyatkin, Anatoly. Крымские татары: проблемы репатриации (rus). Ин-т востоковедения РАН. 1997. 158. ISBN 978-5-89282-031-8.
- ↑ Samizdat materials: Volumes 10-20 (rus). Ohio State University, Center for Slavic and East European Studies. 1984. 25.
- ↑ Kudusov, Ernst. Противостояние продолжается: записки диссидента. Simferopol. 1991. 23.