Böyük böhran: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k 212.47.136.126 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq InternetArchiveBot tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
|||
Sətir 1:
'''Böyük böhran''' ({{Dil-en|Great Depression}}) —
|url = https://milliyyet.info/2019/03/07/maliyye-bohranlari-ve-milletcilik/
|archiveurl = https://web.archive.org/web/20190715125954/https://milliyyet.info/2019/03/07/maliyye-bohranlari-ve-milletcilik/
Sətir 13:
}}</ref>
Böyük böhran [[ABŞ]]-a, [[Kanada]]ya, [[Böyük Britaniya]]ya, [[Almaniya]]ya və [[Fransa]]ya ən güclü toxundu, amma başqa dövlətlərdə də hiss olunurdu. Ən yüksək dərəcə sənaye şəhərləri zərər çəkdi, ölkələr bir sıra tikintini praktik olaraq qurtardı. Ödəmə qabiliyyəti olan tələbatın ixtisarına görə, kənd təsərrüfatı məhsuluna qiymətlər
== Səbəblər ==
[[Şəkil:US GDP 10-60.jpg|thumb|upright=1.4|
[[Şəkil:US Unemployment 1910-1960.gif|thumb|upright=1.4|
İqtisadçılar Böyük böhranın səbəbləri haqqında ümumi fikirə gəlmiyiblər.
Sətir 26:
# '''[[Marksizm]]''' — təkrar istehsalın növbəti böhran, kapitalizmə məxsus.
# '''Birja "qovuğu"'''; real ehtiyacın əlavə istehsala investisiyalar.
# Çox sürətli əhali artımı; ailədə böyük miqdarda uşaq əvvəlki aqrar istehsalat üsulu üçün tipik idi(orta hesabla ailəyə
# Böyük böhranın gəlməsini tələsdirmiş amillərdən birinə idxal mallarına yüksək gömrük rüsumlarını daxil etmiş
# [[Birinci dünya müharibəsi]] həmçinin böyük böhranın səbəblərindən birinə xidmət etdi — Amerika iqtisadiyyatı əvvəlcə hökumətin hərbi sifarişləriylə "yellənmişdi", hansılar ki, Birinci dünya müharibəsi bitəndən sonra kəskin azaldılar, nə ölkənin [[ÜDM]] və yanaşı iqtisadiyyat sektorlarında düşməyə gətirib çıxardı.
# Marjinal borclar. Borcun mahiyyəti sadədir — onların dəyərindən 10 % hamı daxil edib şirkətlərin aksiyalarını almaq olar. Məsələn: aksiyalar dəyərlə 1000 [[dollar]] 100 dollara almaq olar. Ssudanın bu tipi 20-ci illərdə məşhur idi, çünki hamı səhmlər bazarında oynayırdı. Amma bu borcda bir hiylə var. Broker istənilən vaxt borcun ödənişini tələb edə bilər və onu 24 saat ərzində qaytarmaq lazımdır. Bu marj tələbi adlanır və adətən o kreditə alınmış aksiyaların satışına səbəb olur. 24 oktyabr 1929 Nyu-York brokerləri, hansılar ki, marj borcları verirdilər, kütləvi onlara görə ödənişi tələb etməyə başladılar. Hamı aksiyalardan qurtulmağa başladı, marj borclara üzrə ödənişdən qaçmaq üçün. Marj tələblərə üzrə ödəniş ehtiyacı oxşar səbəblərdən banklarda vasitələrin çatışmazlığını doğurdu ( çünki bankların aktivləri qiymətli kağızlara qoyulmuşdu və banklar təcili onları satmağa məcbur edilmişdilər) və on altı min bankın iflasına gətirib çıxardı, nə yalnız beynəlxalq bankirlərə rəqiblər banklarını almağa, həm də mövcud qəpiklərə böyük Amerika şirkətlərini almağa icazə verdi. Nə vaxt ki, cəmiyyət tamamilə dağıdılmışdı, ABŞ-ın Federal ehtiyatının bankirləri ABŞ-ın qızıl standartını ləğv etməyə qərar verdilər. Bu məqsədlə onlar [[ABŞ]]-da qalmış qızılı yığmağa qərar verdilər. Belə böhranın nəticələriylə mübarizə bəhanəsi ilə ABŞ-ın əhalisində qızılın müsadirəsi keçirilmişdi.
== Nəticələr ==
# Sənaye istehsalatının səviyyəsi [[XX əsr
# Bazar iqtisadiyyatıyla sənaye-inkişaf etmiş ölkələrdə təxminən 30 milyon işsiz hesablanırdı;
# Fermerlərin, xırda tacirlər, orta sinifin nümayəndələri vəziyyəti pisləşdi. Çoxları kasıbçılıq həddinin o tayında oldular
Sətir 51:
* Ambrosius, G. and W. Hibbard, ''A Social and Economic History of Twentieth-Century Europe'' (1989)
* Beaudreau, Bernard C. 1996 ''Mass Production, The Stock Market Crash and the Great Depression: The Macroeconomics of Electrification'' Greenwood Press, Westport, CT. Republished 2004 iUniverse, New York, NY.
* Bernanke, Ben S.
* Brown, Ian. ''The Economies of Africa and Asia in the inter-war depression'' (1989)
* Davis, Joseph S., ''The World Between the Wars,
* Feinstein. Charles H. ''The European economy between the wars'' (1997)
* Filene, Edward A. ''The Way Out: A Forecast of the Coming Changes in American Business and Industry'' New York, NY: Doubleday, 1924.
Sətir 60:
* Garraty John A. ''Unemployment in History.'' (1978)
* Garside, William R. ''Capitalism in crisis: international responses to the Great Depression'' (1993)
* Haberler, Gottfried. ''The world economy, money, and the great depression
* Hall Thomas E. and J. David Ferguson. ''The Great Depression: An International Disaster of Perverse Economic Policies'' (1998)
* Kaiser, David E. ''Economic diplomacy and the origins of the Second World War: Germany, Britain, France and Eastern Europe,
* Kindleberger, Charles P. ''The World in Depression,
* League of Nations, ''World Economic Survey
* Madsen, Jakob B.
* Mundell, R. A. "A Reconsideration of the Twentieth Century'
* [http://mises.org/resources/694/Americas-Great-Depression Rothbard, Murray
* Rothermund, Dietmar. ''The Global Impact of the Great Depression'' (1996)
* Tipton, F. and R. Aldrich, An Economic and Social History of Europe,
* ''В.Кизилов, Гр. Сапов''. [http://scilla.ru/works/knigi/infl.pdf Инфляция и её последствия] / под ред. Е.Михайловской. — М.: РОО "Центр
[[Kateqoriya:ABŞ tarixi]]
|