İqta: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Kateqoriya:Vergitutma tarixi əlavə olundu HotCat ilə |
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Geri qaytarıldı Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 1:
'''İqta'''(''ərəbcə'' '''إقطاع''') — [[feodalizm]] dövründə əsasən müsəlman ölkələrində yayılmış şərti torpaq mülkiyəti. İqta [[mülk]]dən fərqli olaraq, irsən keçmirdi, ancaq xidmət müddətinə verilirdi. Bu xidmət həm hərbi həm də
==Yaranması==
9 əsrin ortalarında [[Xəlifə]]nin qərargahı [[Səmərra|Samirrə]]yə bitişik olan ərazilər ''katayi'' kimi, müxtəlif milliyətlərin nümayəndələrinə türklərə, xorasanlılara, məğriblilərə verilirdi. Belə mülkiyətin peşəkar hərbçilər tərəfindən alınması, şübhəsiz, ''iqta'' sisteminin mərkəzi müsəlman torpaqlarında yayılmasına səbəb olurdu, halbu ki, onun köklərini, xüsusi ilə [[İraq]]da, ilk ərəb işğallarından əvvəl də sezmək olar. Əgər əvvəl iqta məhdud müddətə verilirdisə və təltif olunana ''[[muqta]]'', yəni özünün xəracı yığması, hüququ verilmirdisə, indi isə doğrudan da tam hüququlu mülkiyətlər yaranırdı, dövlət nümayəndələrinin müdaxiləsindən tamamilə müdafiə olunmuş. Onlardan ancaq mərkəzi hakimiyətə ödənilirdi. Belə növ iqta 10-cu əsr ərzində [[Xilafət]]in mərkəzi əyalətlərində adi hala çevrildi, sonralar ''muqta'' sinfinin güclənməsi,[[Avropa]] ''[[kommendasiyalar]]ına'' oxşar, güclülərin zəiflərə himayəsi kimi(lakin bu klassik anlamda '''[[feodal nərdivanı]]''' deyildi) '''təlciyə''' və '''himayə''' yarandı. Öz Samirrə ətrafındaki nüvəsindən və [[İraq]] Savadından türklərin iqtası bütün Qərbi İraqa və Qərbi İrana yayıldı, belə ki 11-ci əsrdə artıq buraların emal olunana torpaqlarının böyük hissəsi, mərkəzi hakimiyətdən özgələşdirilən iqtalar təşkil edirdi, hərçənd ki, xüsusi torpaqlar -''[[mülk]]'' də vardı.
| |||