Qızıl Ordunun Ermənistanı işğalı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə |
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə |
||
Sətir 1:
{{Hərbi münaqişə
|münaqişə = Qırmızı Ordunun Ermənistanı işğalı
Sətir 35 ⟶ 33:
[[Şəkil:Киров, Микоян, Орджоникидзе и Левандовский среди красноармейцев в Баку 1920.JPG|sağ|thumb|222px|Erməni Bolşevik lider [[Anastas Mikoyan]], yanında [[Qırmızı Ordu]] əsgərləri sırasında [[Sergey Kirov]], [[Serqo Orconikidze]] və [[Mixail Levandovski|Mikhail Levandovski]] ilə birlikdə, hələ [[Bakı]]da olarkən. <small>(May 1920)</small>]]
== Arxa plan ==
1917-ci ildə baş vermiş [[Oktyabr inqilabı]]ndan sonra Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi başlayır. Bakıdakı şəhər daxili müharibələrdən sonra şəhər [[azərbaycanlılar]]ın və [[ermənilər]]in yaşadığı ərazilər olaraq ikiyə bölündü. Lakin vaxt keçdikcə ermənilər Bakını boşaldıb bugünkü [[Ermənistan]]ın sərhədlərinə çəkildilər.
[[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] nizami orduların müharibəsi kimi reallaşmayan bu qarşıdurmalar nəticəsində yaradılmışdır.
1920-ci ilin sentyabrında, [[Ermənistan-Türkiyə müharibəsi (1920)|Türkiyə və Ermənistan arasında müharibə]] başlayandan sonra hücuma keçən Kazım Qarabəkir komandirliyindəki XV korpus Mîsâk-ı Milli sərhədləri içində olan [[Sarıqamış]], [[Qars]], [[Ərdahan]], [[Artvin]], [[Batum]] və [[İğdır]]ı geri alaraq [[Gümrü]] şəhərinə daxil olanda, Daşnak ([[Daşnaktstyun|Erməni İnqilab Federasiyası]]) rəhbərliyi sülh istəməli idi. Sülh danışıqları 22 noyabr 1920-ci ildə Gümrüdə başladı. 2-3 dekabr 1920-ci il gecəsinin səhəri, [[sülh müqaviləsi]] Ermənistan daşnak hökuməti adından imzalandı.
=== Ermənistanın sovetləşməsi ===
Sovet müdaxiləsi 1920-ci ildə Osmanlı imperiyasının İrəvanı boşaltması və [[Ağrı vadisi]]nə çəkilməsi ilə başladı. Qızıl Ordu, 22 noyabr 1920-ci ildə danışıqlara başlanılan və 2-3 dekabr 1920-ci il tarixində imzalanan Gümrü müqaviləsindən dərhal sonra, 4 dekabr 1920-ci ildə [[Qırmızı Ordu]] İrəvana girdi. Qırmızı Ordu Ermənistan Respublikasının varlığına son qoydu və Ermənistan Sovet nəzarətinə keçdi.
Rus tarixçisi Aleksandr Borisoviç Şirokorada görə Sovet İttifaqının Ermənistana müdaxiləsində ([[Aprel işğalı|Azərbaycandakı müdaxilədə olduğu kimi]]) standart bolşevik nümunəsindən istifadə edilmişdir. Yəni yerli inqilab komitəsi həqiqi və ya “virtual” işçi qiyamlarını başladır və Qırmızı Ordudan kömək istəyir. Eyni metoddan on illər sonra [[Sovet İttifaqı]]nın Macarıstan (1956) və Çexoslovakiyaya (1968) müdaxiləsi zamanı da istifadə edilmişdir. 28 aprel 1920-ci ildə Bakı inqilab komitəsi Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası Hökumətindən kömək istədi və nəticədə Qırmızı Ordu [[Azərbaycan]] ərazisini ələ keçirdi.
=== Qars müqaviləsi ===
13 oktyabr 1921-ci ildə [[Zaqafqaziya Sovet Federativ Sosialist Respublikası]] ilə [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]] arasında imzalanan [[Qars müqaviləsi]] [[Zaqafqaziya]]da nizam və hakimiyyət yaratdı. Sovet İttifaqı ermənilər və azərbaycanlılar üzərində nüfuzunu gücləndirdi. Bu razılaşma ilə [[Naxçıvan]] [[Muxtar respublika|muxtar əraziyə]] çevrildi. Mîsâk-ı Millidən ilk güzəşt edildi və [[Batumi]] [[ruslar]]a qaldı.
| |||