Türkmənçay müqaviləsi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Geri qaytarıldı Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 17:
'''Türkmənçay sülh müqaviləsi''' ([[Rus dili|rusca]]:Туркманчайский договор, [[Fars dili|farsca]]:عهدنامه ترکمنچای) — [[Qacarlar|Qacar Iran-imperiyası]] ilə [[Rusiya İmperiyası|Rusiya imperiyası]] arasında imzalanan və [[Rusiya-İran müharibəsi (1826-1828)|İkinci Rusiya-İran müharibəsi]]<nowiki/>ni bitirən müqavilə. [[10 fevral]] [[1821|1828]]-ci ildə [[Təbriz]] yaxınlığındakı [[Türkmənçay]] kəndində imzalanmışdır. Bu müqaviləyə əsasən [[Gülüstan müqaviləsi|Gülüstan sülhü]]<nowiki/>ndə [[Rusiya]]<nowiki/>ya keçən ərazilərdən başqa [[İran]] [[İrəvan]], [[Naxçıvan]] və [[Talış (dəqiqləşdirmə)|Talış]] xanlığının özlərin də qalmış hissəsinin də [[Rusiya İmperiyası|Rus imperiyası]]<nowiki/>nın ərazisi olduğunu qəbul edirdi. İki imperiya arasında sərhəd kimi [[Araz|Araz çayı]] qəbul edilirdi. [[Rusiya]]<nowiki/>ya keçən torpaqlar hal-hazırki [[Ermənistan Respublikası]]<nowiki/>nın ərazisini, [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]<nowiki/>nın ərazisini, [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]]<nowiki/>nın cənub bölgəsinni bir hissəsini və indi [[Türkiyə|Türkiyə Cümhuriyyəti]]<nowiki/>nin ərazisi olan [[İğdır]] bölgəsini əhatə edirdi.<ref>[http://feb-web.ru/feb/griboed/texts/piks3/3_4_v3.htm '''Записка о переселеніи армянъ изъ Персіи въ наши области.''']</ref>
Müqaviləni [[İran|Azərbaycan]] tərəfindən vəliəhd şahzadə [[Abbas Mirzə]] və [[Fətəli şah Qacar|Fətəli şah]]ın nümayəndəsi Allahyar xan Əsəf əl-Dövlə, [[Rusiya]] tərəfindən isə general [[İvan Paskeviç]] imzalamışdır. [[Gülüstan müqaviləsi]]<nowiki/>ndə olduğu kimi bu müqavilə də [[Rusiya]]<nowiki/>nın qəti qələbəsi ilə bitən müharibədən sonra imzalanmışdır və bütün şərtlər [[Rusiya]] tərəfindən diktə edilmişdir. Hətta general Peskeviç [[İran]] nümayəndələrinə bildirmişdi ki, [[Rusiya]]<nowiki/>nın təklif etdiyi şərtlərlə razılaşmazsa Rus ordusu[[Tehran]]ı tutacaqdır.<ref>{{cite book|first=M |last=Zirisnky |authorlink= |title=“Reza Shah’s abrogation of capitulation, 1927-1928” in The Making of Modern Iran: State and Society Under Riza Shah 1921-1941|year= 2013|location=London |publisher= |url= |ref=harv}}</ref>
[[Gülüstan]] və [[Türkmənçay]] müqavilələrinin imzalanması ilə [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|Rusiya]] [[Cənubi Qafqaz]]ın və [[Şimali Qafqaz]]ın bir hissəsinin işğalını sonlandırdı. [[Rusiya]] tərəfindən işğal olunan ərazilər [[1918]]-[[1920]]-ci illər istisna olunmaqla birdə 1991-ci ildə müstəqil oldu.<ref>{{cite book|first=Alexander |last= Mikaberidze |authorlink= |title= Historical Dictionary of Georgia. Rowman & Littlefield|year= 2015|location= |publisher= |url= |ref=harv}}</ref>
| |||