Giləmeyvə bitkilər: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 4:
Bir giləmeyvə kiçik, ətli meyvədir. Giləmeyvə ümumiyyətlə şirəli, yuvarlaq, parlaq rəngli, şirin, turş olur. Tipik nümunələr çiyələk, moruq, böyürtkən, böyürtkən, qırmızı qarağat, ağ və qara qarağatdır.
Giləmeyvə bütün dünyada yeyilir<ref>{{cite web|title=Berry|url=http://www.thefreedictionary.com/Berry|website=The Free Dictionary|access-date=10 August 2015}}</ref>
Bəzi giləmeyvə ticari əhəmiyyətə malikdir<ref name="thiem">{{cite journal|author=Thiem B|year=2003|title=''Rubus chamaemorus'' L. – a boreal plant rich in biologically active metabolites: a review|journal=Biological Letters|volume=40|issue=1|pages=3–13|url=http://www.biollett.amu.edu.pl/biollett_40_1_3_13.pdf}}</ref> . Giləmeyvə sənayesi, ölkələrdə təbii şəraitdə becərilən və ya yetişdirilən giləmeyvə növləri kimi dəyişir. Moruq və çiyələk kimi bəzi giləmeyvələr yüz illərdir yetişdirilir və çöl meyvələrindən fərqlənir, digər giləmeyvələr , yalnız təbiətdə böyüyür<ref>{{cite web |title=Soft Fruit List: 2014–15 |publisher=Royal Horticultural Society |url=https://www.rhs.org.uk/gardens/pdf/wisley/Soft-Fruit-List-2014-2015-final |archive-url=https://web.archive.org/web/20150811080039/https://www.rhs.org.uk/gardens/pdf/wisley/Soft-Fruit-List-2014-2015-final |archive-date=11 August 2015 |access-date=11 August 2015}}</ref>.
== Ümumi məlumat ==
Giləmeyvə bitkilərindən ən çox [[çiyələk]], [[moruq]], [[qarağat]], [[firəngüzümü]], [[Böyürtkən|böyürtikən]], cır mərsin, [[quşarmudu]], [[aktinidiya]] və [[çaytikanı]] becərilir<ref name="wild crop">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=kAJ_mUrdpWMC&pg=PA22 |title=Wild Crop Relatives: Genomic and Breeding Resources: Temperate Fruits|editor= Chittaranjan Kole |pages=22–23 |publisher=Springer|year= 2011 |isbn=9783642160578}}</ref>. Yabanı giləmeyvə bitkilərnin ən əhəmiyyətlisi mərcanı, mərcangilə və qaragilədir. Azərbaycan respublikasının dağ, meşə və çöllərində çoxlu yabanı giləmeyvə bitkilər bitir. Giləmeyvədə şəkər, mineral maddələr, üzvi turşular, vitaminlər, aromatik maddələr var. Yeyilir, mürəbbə, cem, şirə, kompot və s. hazırlanır, bəziləri isə dərman kimi istifadə edilir<ref>Məmmədov Q.Ş. Xəlilov M.Y. Ensiklopedik ekoloji lüğət Bakı 2008</ref>
Giləmeyvələrin tərkibi vitaminlər, üzvi turşular, bioloji fəal maddələr və digərelementlərlə zəngin olmaqla böyük qida və tibbi əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, giləmeyvələr müntəzəm qəbul edilməklə bir çox xəstəliklərin profilaktikasında və müalicəsində geniş istifadə olunur. Giləmeyvələr güclü antiseptik və antibiotik xüsusiyyətli olmaqla orqanizmin immunluq qabiliyyətini əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Bu bitkilər eyni zamanda iqtisadi cəhətdən yüksək gəlirli bitkilərdir. Bu baxımdan giləmeyvə məhsulu istehsalının artırılması günün vacib məsələlərindən biridir. Giləmeyvə bitkiləri digər meyvə bitkiləri ilə müqayisədə bir sıra üstünlüklərə malikdir<ref>{{cite web |first1=Robert W. |last1=Kiger |first2=Duncan M. |last2=Porter |date=2001 |title=Find term 'berry' |website=Categorical Glossary for the Flora of North America Project |url=http://fmhibd.library.cmu.edu/HIBD-DB/FNA/findrecords.php |access-date=14 August 2015 |name-list-style=amp }}</ref> .
Giləmeyvələr əkindən sonra tez məhsula düşür, meyvələri tez yetişir, hər il sabit və yüksək məhsul verir. Eyni zamanda bitkiləri həddindən artıq yığcam (kompakt) olduğundan hektarda bitki sayı daha çox olur ki, nəticədə sahə vahidindən daha yüksək məhsul əldə etmək olur. Giləmeyvə bitkiləri vegetativ hissələrlə daha asan artırıldığından qısa müddətdə kütləvi əkin materialı istehsal oluna bilir<ref name="">{{cite web
|url =http://www.trims.edu.az/noduploads/book/quot-gilameyva-bitkilari-quot-modulu-uzra-dars-vasaiti.pdf