Vikipediya

"Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər

Məqalə Müzakirə

Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan) (redaktə)

12:03, 30 aprel 2021 versiyası

112 bayt əlavə edildi ,  1 il öncə
vikiləşdirmə
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
|rəhbərin adı1 =
|rəhbərin vəzifəsi2 = Müavinlər
|rəhbərin adı2 = [[Mahmud Məmməd-Quliyev]]<br />[[Araz Əzimov]]<br />[[Xələf Xələfov]]<br />[[Hafiz Paşayev]]<br />[[Nadir Hüseynov (Sabir oğlu)|Nadir Hüseynov]]<br>Elnur Məmmədov
|saytı = [http://www.mfa.gov.az/ mfa.gov.az]
}}
 
== Tarixi ==
Minilliklər boyu dünya siyasətində mühüm yer tutmuş Azərbaycan diplomatiyasının tarixində [[XX əsr]] əsrin [[1918]]-[[1920]]1918–1920-ci illəri, yəni [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövrü xüsusi önəm daşıyır. Bu illərdə qurulan Xarici İşlər Nazirliyi (XİN) Azərbaycan dövlətinin müstəqil xarici siyasətini həyata keçirmişdir. Cümhuriyyət dövründə Azərbaycan diplomatiya idarəsinin başçıları olmuş [[Məmmədhəsən Hacınski]], [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]], [[Fətəli xan Xoyski]], [[Məmmədyusif Cəfərov]] böyük dövlət xadimləri və diplomatlar kimi tarixdə özlərinə layiqli mövqe qazanmışlar.
 
1920-ci ilin [[aprel]]indəaprelində [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin bolşevik Rusiyasının təcavüzünə məruz qalması nəticəsində vətənimiz işğal edildikdən və dövlət müstəqilliyimiz itirildikdən sonra Xarici İşlər Nazirliyi ləğv edilərək yerində Azərbaycan SSR Xalq Xarici İşlər Komissarlığı (XXİK) yaradıldı. Elə bir ciddi səlahiyyətlərinin olmamasına baxmayaraq, Xalq Xarici İşlər Komissarlığı 1920-[[1922]]1920–1922-ci illərdə xarici ölkələrlə müəyyən dərəcəli ikitərəfli əlaqələri həyata keçirmişdir. Sovet hakimiyyətinin ilk illərində [[Azərbaycan]]ın xalq xarici işlər komissarları [[Nəriman Nərimanov]] və [[Mirzə Davud Hüseynov]] olmuşlar. Lakin tezliklə XXİK ləğv edildi. [[SSRİ]] yaradıldıqdan sonra Azərbaycanın müstəqil xarici siyasəti tamamilə dayandırıldı. Yalnız ikinci dünya müharibəsinin sonlarına yaxın yaranmış beynəlxalq şəraitdə sovet hökuməti öz maraqlarına uyğun olaraq 1944-cü ildə Azərbaycan SSR XXİK-i bərpa etdi. [[1946]]-cı ildən XXİK Xarici İşlər Nazirliyinə çevrildi. Lakin XİN yenə də ciddi səlahiyyətləri olmayan qurum idi. Bu dövrdən başlayaraq Azərbaycanın xarici siyasəti idarəsinə [[Mahmud Əliyev]], [[Tahirə Tahirova]], [[Elmira Qafarova]], [[Hüseynağa Sadıqov]] (həm də dövlət müstəqilliyinin yeddi ayında) başçılıq etmişlər. Bütün mürəkkəb və ziddiyyətli cəhətlərinə baxmayaraq, heç şübhəsiz, tariximizin maraqlı tərkib hissələrindən olan sovet dövründə də Azərbaycan mərkəzi hakimiyyət vasitəsi ilə ölkənin beynəlxalq əlaqələrində bu və ya başqa dərəcədə iştirak etmişdir. 50-ci illərin ortalarından etibarən canlanmağa başlayan beynəlxalq əlaqələr əvvəlki illərlə müqayisədə 70-8070–80-ci illərdə xeyli geniş olmuşdur.
 
Uzun illər boyu müxtəlif formalarda sovet rejiminə qarşı apardığı mübarizə və 80-ci illərin sonu — 90-cı illərin əvvəllərində beynəlxalq aləmdə yaranmış əlverişli şərait nəticəsində Azərbaycan xalqı XX əsrdə ikinci dəfə dövlət müstəqilliyini bərpa edərək ikitərəfli və çoxtərəfli beynəlxalq əlaqələr qurmağa başladı. Dövlət müstəqilliyimiz dünyanın əksər dövləiləri tərəfindən tanındı və diplomatik münasibətlər quruldu. [[Azərbaycan]] beynəlxalq və regional təşkilatların üzvü və ya yaradıcılarından biri oldu. Müstəqillik illərində Azərbaycan Respublikasının xarici işlər nazirləri [[Tofiq Qasımov]], [[Həsən Həsənov]], [[Tofiq Zülfüqarov]] və [[Vilayət Quliyev]] oldular.
<center>
{| class="wikitable toccolours"
! Rəng açarı<br />{{nobold|(siyasi partiyalar üçün)}}
|-
|{{Div col|2}}
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Musavat/meta/color}};" | 1
|[[ŞəkilFayl:Mammad Hasan Hajinski.jpg|80px]]
|'''[[Məmmədhəsən Hacınski]]'''<br />{{small|(1875–1931)}}
|28 may 1918
|6 oktyabr 1918
|{{age in days|1918|5|28|1918|10|6}}
| style="background:{{Musavat/meta/color}};"|[[Müsavat Partiyası|<span style="color:white">Müsavat Partiyası<br /></span>]]
|-
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};" | 2
|[[ŞəkilFayl:Topchibashev.jpeg|[[frameless|frameless]]|80px]]
|'''[[Əlimərdan bəy Topçubaşov]]'''<br />{{small|(1863–1934)}}
|6 oktyabr 1918
|7 dekabr 1918
|{{age in days|1918|10|6|1918|12|7}}
| style=''background:{{Independent (politician)/meta/color}};''|<span style="color:black">Partiyasız<br /></span>
|-
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Musavat/meta/color}};" | 3
|[[ŞəkilFayl:Fatali Khan Khoyski.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Fətəli xan Xoyski]]''' <br />{{small|(1875–1920)}}
|26 dekabr 1918
|14 mart 1919
|{{age in days|1918|12|26|1919|3|14}}
| style="background:{{Musavat/meta/color}};"|[[Müsavat Partiyası|<span style="color:white">Müsavat Partiyası<br /></span>]]
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Musavat/meta/color}};" | 4
|[[ŞəkilFayl:Mammad Yusif Jafarov.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Məmməd Yusif Cəfərov]]''' <br />{{small|(1885–1935)}}
|14 mart 1919
|22 dekabr 1919
|{{age in days|1919|3|14|1919|12|22}}
| style="background:{{Musavat/meta/color}};"|[[Müsavat Partiyası|<span style="color:white">Müsavat Partiyası<br /></span>]]
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Musavat/meta/color}};" | 5
|[[ŞəkilFayl:Fatali Khan Khoyski.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Fətəli xan Xoyski]]'''<br />{{small|(1875–1920)}}
|24 dekabr 1919
|1 aprel 1920
|{{age in days|1919|12|24|1920|4|1}}
| style="background:{{Musavat/meta/color}};"|[[Müsavat Partiyası|<span style="color:white">Müsavat Partiyası<br /></span>]]
|}
 
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};" | 1
|[[ŞəkilFayl:Portrait photo of Nariman Narimanov taken in 1913.jpg|80px]]
|'''[[Nəriman Nərimanov]]'''<br />{{small|(1870–1925)}}
|28 aprel 1920
|6 may 1921
| style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};"|[[Kommunist Partiyası|<span style="color:white">Kommunist Partiyası<br /></span>]]
|-
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};" | 2
|[[ŞəkilFayl:Mirzə Davud Hüseynov.png|frameless|80px]]
|'''[[Mirzə Davud Hüseynov]]'''<br />{{small|(1894–1938)}}
|2 may 1921
|dekabr 1921
| style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};"|[[Kommunist Partiyası|<span style="color:white">Kommunist Partiyası<br /></span>]]
|-
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};" | 3
|[[ŞəkilFayl:Aliev MI.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Mahmud Əliyev (nazir)|Mahmud Əliyev]]''' <br />{{small|(1908–1958)}}
|sentyabr 1946
|28 mart 1948
| style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};"|[[Kommunist Partiyası|<span style="color:white">Kommunist Partiyası<br /></span>]]
|-
|}
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};" | 1
|[[ŞəkilFayl:Aliev MI.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Mahmud Əliyev (nazir)|Mahmud Əliyev]]''' <br />{{small|(1908–1958)}}
|28 mart 1946
|24 sentyabr 1958
| style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};"|[[Kommunist Partiyası|<span style="color:white">Kommunist Partiyası<br /></span>]]
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};" | 2
|[[ŞəkilFayl:Tahirə Tahirova.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Tahirə Tahirova]]''' <br />{{small|(1913–1991)}}
|aprel 1959
|23 noyabr 1983
| style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};"|[[Kommunist Partiyası|<span style="color:white">Kommunist Partiyası<br /></span>]]
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};" | 3
|[[ŞəkilFayl:Elmira Qafarova.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Elmira Qafarova]]'''<br />{{small|(1934–1993)}}
|1 dekabr 1983
|22 dekabr 1987
| style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};"|[[Kommunist Partiyası|<span style="color:white">Kommunist Partiyası<br /></span>]]
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};" | 4
|[[ŞəkilFayl:Huseynaga Sadigov.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Hüseynağa Sadıqov (siyasətçi)]]'''<br />{{small|(1875–1920)}}
|23 yanvar 1988
|18 oktyabr 1991
| style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};"|[[Kommunist Partiyası|<span style="color:white">Kommunist Partiyası<br /></span>]]
|}
 
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};" | 1
|[[ŞəkilFayl:Huseynaga Sadigov.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Hüseynağa Sadıqov (siyasətçi)|Hüseynağa Sadıqov]]''' <br />{{small|(1940)}}
|18 oktyabr 1991
|29 may 1991
| style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};"|[[Partiyasız|<span style="color:black">Partiyasız<br /></span>]]
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Azerbaijani Popular Front Party/meta/color}};" | 2
|[[ŞəkilFayl:Tofiq Qasımov.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Tofiq Qasımov]]''' <br />{{small|(1938–2020)}}
|4 iyul 1992
|26 iyun 1993
| style="background:{{Azerbaijani Popular Front Party/meta/color}};"|[[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası|<span style="color:white">AXCP<br /></span>]]
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};" | 3
|[[ŞəkilFayl:Złożenie listów uwierzytelniających przez ambasadora Azerbejdżanu (1).jpg|frameless|80px]]
|'''[[Həsən Həsənov (siyasətçi)|Həsən Həsənov]]'''<br />{{small|(1940)}}
|2 sentyabr 1993
|16 fevral 1998
| style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};"|[[Partiyasız|<span style="color:black">Partiyasız<br /></span>]]
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{New Azerbaijan Party/meta/color}};" | 4
|[[ŞəkilFayl:Tofiq Zülfüqarov.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Tofiq Zülfüqarov]]'''<br />{{small|(1959)}}
|5 mart 1998
|26 oktyabr 1999
| style="background:{{New Azerbaijan Party/meta/color}};"|[[Yeni Azərbaycan Partiyası|<span style="color:white">YAP<br /></span>]]
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{New Azerbaijan Party/meta/color}};" | 5
|[[ŞəkilFayl:Vilayət Quliyev Polşa Senatında.JPG|frameless|80px]]
|'''[[Vilayət Quliyev]]'''<br />{{small|(1952)}}
|26 oktyabr 1999
|7 aprel 2004
| style="background:{{New Azerbaijan Party/meta/color}};"|[[Yeni Azərbaycan Partiyası|<span style="color:white">YAP<br /></span>]]
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};" | 6
|[[ŞəkilFayl:Elmar Mammadyarov.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Elmar Məmmədyarov]]'''<br />{{small|(1960)}}
|7 aprel 2004
|16 iyul 2020
| style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};"|[[Partiyasız|<span style="color:black">Partiyasız<br /></span>]]
|- bgcolor=#EEEEEE
! style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};" | 6
|[[Fayl:Ceyhun-bayramov.jpg|frameless|80px]]
|'''[[Ceyhun Bayramov]]'''<br>{{small|(1973)}}
|16 iyul 2020
|indiyə kimi
| style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};"|
|}
 
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Xüsusi:MobileDiff/5921351"