Urartu: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{Tərəfli}}
== Erkən Urartu dövrü(e.ə XIII-IX əsrlər) ==
[[Assuriyalılar|Assurlar]] bu ölkəni Urartu,urartular isə öz ölkəsini Biaynili adlandırdılar.Urartu Şərqi [[Anadolu yaylası|Anadoluda]]([[Türkiyə]]) [[Van gölü]] yanında meydana gəlmiş dövlət idi.E.ə XIII-X əsrlərdə gələcək Urartu ərazisində tayfa ittifaqları yaranmışdı.Ərazi Uruatri,yaxud [[Nairi]](nisbətən cənub) adını daşıyırdı."''Uruatri ölkələri"'' anlayışı ilk dəfə [[Salmanasar|I Salmanasar]] işlətmişdi.[[:tr:I._Tukulti-Ninurta|I Tukulti-Ninurta]] 43 Nairi hökmdarları, [[Tiqlatpalasar|I Tiqlatpalasar]] isə burada 23 Nairi hökmdarını yad etmişdi.Urartu adı bir dövlət olaraq e.ə IX əsrdə [[Aşşur]] [[Mixi yazı|mixi kitabələrində]] yad edilir.Aşşur hökmdarı [[II Aşşurnasirpal|II Aşşurnasirapal]](e.ə [[883]]-[[858]]) Urartu ölkəsinə yürüş etmişdi.Urartu hökmdarı [[Arame|Aramu]](e.ə [[864]]-[[845]]) güclü müqavimət göstərmişdi. [[III Salmanasar|III Salmanasarın]](e.ə [[859]]-[[824]]) yürüşü [[Van gölü|Van gölünün]] cənubuna gəlib çatmışdı.Onun Urartuya bir neçə hərbi yürüşü olmuşdur.E.ə [[856]]-cı il yürüşü zamanı Aramu məğlub edilmiş,qaçaraq [[Adduri|Adduri dağında]] gizlənmişdi.Onu izləyən III Salmanasar Urartu ordusu məğlub etmiş,paytaxt [[Ərzəkənd|Arzaşku]] tutmuşdu.Hökmdar [[Lutipri|Lutiprinin]](845-835) dövründə paytaxt [[Van gölü]] yanındakı [[Tuşpa|Tuşpaya]] köçürüldü.
== Urartunun yaranması və yüksəlişi ==
== I Sarduri və İşpuininin dövrü(E.ə835-810-cu illər) ==
E.ə 833-cü ildə [[III Salmanasar]] Urartuya qarşı yeni bir yürüş təşkil etdi.Ancaq güclənmiş Urartu dövlətinə bata bilmədi.{{Tarixi dövlət
|adı = Urartu
|orijinal_adı = Biainili
Sətir 19 ⟶ 25:
}}
== Urartu və Ermənilər ==
Dünyanın ən ciddi elmi dairələrində ən güclü urartoloq kimi qəbul edilən, amma məhz erməni "elmi dairələri" tərəfindən bir çox hallarda aldadılmış və bu səbəbdən də ciddi yanlışlıqlara yol vermiş akademik [[Boris Piotrovski|B.B. Piotrovskinin]] qənaətlərinə görə,
{{sitatın əvvəli}}
Sətir 31 ⟶ 36:
Urartulular əkinçilik, maldarlıq, atçılıq, üzümçülük, bağçılıq və sənətkarlıqla məşğul olmuşlar. Menuanın hakimiyyəti dövründə ölkədə suvarma işlərinə xüsusi diqqət yetirilirdi. Van gölünün şimal hissəsində bir neçə qollara ayrılan suvarma kanalı çəkilmişdi. Bunlardan biri Menua kanalı adlanırdı. Bu kanal vasitəsi ilə Van şəhəri içməli bulaq suyu ilə təmin olunurdu. Kanalın aşağı axar hissələri yonulmuş daşlardan hörülmüşdü. Bu daşların bir çoxunun üzərində mixi yazılarda "Menua kanalı" sözləri aşkar edilmişdir.
[[Fayl:Urartu 785 753-fr.svg|thumb|Urartu ərazisi [[I Argişti|I Argiştinin]]([[786]]-[[760]]) dövründə]]
Menua işğal olunmuş ərazilərdə yaşayış məntəqələri saldırır və qalalar tikdirirdi. O, Urartunun baş allahı Haldinin şərəfinə qala tikdirmiş və onu "Haldi allahının şəhəri" adlandırmışdı. Burada üzüm tənəkləri saldırmış və həmin bağı "Menuanın üzümlüyü" adlandırmışdı. Bir çox tikililər Menuanın adını daşıyırdı. Onun adı əşyalar üzərində "Menuanın malı" ifadəsi ilə həkk olunmuşdu.
| |||