Urartu: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 6:
== Urartunun yaranması və yüksəlişi ==
=== [[I Sarduri]] və [[İşpuini|İşpuininin]] dövrü([[835|E.ə835]]-[[810]]-cu illər) ===
E.ə 833-cü ildə [[III Salmanasar]] Urartuya qarşı yeni bir yürüş təşkil etdi.Ancaq güclənmiş Urartu dövlətinə bata bilmədi.I Sardurinin dövründə Urartu vahid şəkildə birləşdi.Belə ki,o [[Nairi və Uruadri ölkələri|Nairi ölkələrini]] öz siyasi təsir dairəsinə salmışdır.[[Assuriya|Assur]] mixi kitabələrində [[I Sarduri|I Sardurinin]] bu qələbəsinə görə o,"''Nairi hökmdarı''" adlandırılırdı.I Sardurinin vəfatından(e.ə [[825]]) sonra hakimiyyətə gəlmiş onun oğlu [[İşpuini|İşpuininin]](e.ə [[825]]-[[810]]) dövründə Urartunun ərazisi genişləndi.O,[[Araz|Araz çayı]] vadisində yaşayan [[Tayfa|tayfalara]] qarşı çıxış etdi.Bu tayfalar [[Etuini]]([[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyada]]) ölkəsinin hökmdarlarının köməyinə arxalanırdılar.İşpuini şimalda öz sərhədlərini möhkəmləndirmək üçün oraya böyük hərbi qüvvə göndərdi. [[Şərq]] istiqamətində Urartu [[Urmiya gölü|Urmiya gölünə]] çatan ərazini ələ keçirmək tədbirləri həyata keçirirdi. [[İşpuini]] [[Urmiya gölü|Urmiya gölünün]] [[cənub]]-[[Qərb|qərbində]] [[Manna|Mannanın]] [[Meişta]] vilayətini tutdu,buradan o,[[Cənub|cənuba]] hərəkət edərək [[Bar şəhəri|Barşua]]([[Assuriya dili|ass]]. [[Parsua]]) ölkəsinin bir sıra şəhərlərini işğal etdi.Buradan [[1000 (ədəd)|minlərlə]] [[İnək|mal]]-[[Qoyun|qara]],[[at]] və s.qənimət apardı.Beləliklə e.ə IX əsrin II yarısında [[Assuriya|Assuriyanın]] [[Şimal|şimalında]] [[Van gölü]] [[Region|regionunda]] güclü Urartu dövləti yaranmışdı.
=== [[Menua]] və I [[I Argişti|Argiştinin]] dövrü([[810|E.ə810]]-[[760]]-cı illər) ===
[[İşpuini|İşpuininin]] oğlu [[Menua|Menuanın]](e.ə 810-781) dövründə Urartu [[Ön Asiya|Ön Asiyanın]] qüdrətli dövlətinə çevrilmişdi.[[Menua|Menuanın]] hərbi yürüşləri əsasən 3 istiqamətdə yönəlmişdi. [[Cənubi Qafqaz|Zaqafqaziya]] və [[Manna|Mannadan]] başqa o,[[Qərb|qərbdə]] [[Suriya]] ərazisinə kimi gəlib çıxmışdı.Menua [[Araz|Araz çayı]] sahilində indiki( [[Azərbaycan dili|az]].[[Ağrı dağı|Ağrıdağ]]) [[Ararat mərzi|Araratdağı]] sahəsindəki ərazini tutmuşdu. Urartular burada hərbi məntəqlər yaratmışlar.<ref>[[Urartuların Naxçıvana yürüşləri]]</ref>Hərbi məntəqələrdən biri [[Menua|Menuanın]] adı ilə [[Menuahinili]]("[[Menua]] şəhəri") adlandırılmışdı.Bu zaman [[Cənubi Qafqaz|Zaqafqaziyanın]] [[cənub]]-[[Qərb|qərbində]] yaranmış [[Diauxi krallığı|Diauhi]]([[Asoru dili|ass]].[[Dayeni]],[[Yunan dili|yun]].[[Taox]]) tayfalarının güclü sıyası birləşməsi yaranmışdı.{{Tarixi dövlət
| adı = Urartu
| orijinal_adı = Biainili
| |||