Azərbaycan mədəniyyəti: Redaktələr arasındakı fərq

[[Şəkil:International Mugham Center of Azerbaijan.3.jpg|182px]] [[Şəkil:Həsən ağayev.jpg|215px]] <br><small>[[Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi|Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi]], [[Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin 14 nömrəli pavilyonu|Azərbaycan pavilyonu]],<br> [[Beynəlxalq Muğam Mərkəzi]] Şöhrət zalı və [[Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu]]</small>

</div >

 

XV əsrdə Azərbaycan mədəniyyətinin iki mərkəzi formalaşır: [[Cənubi Azərbaycan]] və [[Qarabağ|Aşağı Qarabağ]]. XVI–XVIII əsrlərdə bu mədəniyyət mərkəzlərinin formalaşması başa çatır. XIV–XV əsrlərdəki Azərbaycan mədəniyyətinin mənbəyindən danışılanda yadda saxlanmalıdır ki, [[Azərbaycan ədəbiyyatı]]{{Bax|#Azərbaycan ədəbiyyatı|1}} və mədəniyyətin digər hissələri ayrılmaz surətdə [[Azərbaycan dili|dil]]{{Bax|#Dil|1}} ilə bağlıdır. Maddi mədəniyyət{{Bax|#Memarlıq|1}} isə əhalinin türkləşməsindən əvvəl ortaya çıxmışdır. Müstəqil olduqdan sonra Azərbaycan mədəniyyətinin [[İran mədəniyyəti]] və Ərəb mədəniyyəti ilə güclü əlaqələri saxlanmışdır. Onların ortaq dini və ortaq mədəni-tarixi ənənələri vardır.<ref name="merkez" /> Müxtəlif mənbələrdə Azərbaycan Qafqaz və İslam mədəniyyət mühitlərinin daxilində götürülür.<ref>David E. Hunter und Phillip Whitten (Hrsg.): Encyclopedia of Anthropology. Harper and Row, Publishers, New York u.a. 1976. ISBN 0-06-047094-1, S. 104–111.</ref><ref>Huntington's 1996 "Clash of Civilizations" (p. 26)</ref> Hal-hazırda, 6 müstəqil türk dövlətindən biri olaraq, Azərbaycan [[Türk Şurası]] və [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı]]nın aktiv üzvüdür.

Arxeoloji tapıntılar və müasir dövrə qədər gəlib çatmış maddi abidələr Azərbaycan ərazisində qədim dövrdə ([[Qobustan petroqlifləri]]), həmçinin [[Qafqaz Albaniyası]] dövründə ([[Qum bazilikası]] və [[Ləkit məbədi]]) mədəniyyətin inkişaf etdiyini göstərir.{{sfn|The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|2009|pp=237}} [[Azərbaycanda İslam]]ın yayılmasıyla [[İslam mədəniyyəti]] inkişaf edir, [[Azərbaycandakı məscidlərin siyahısı|məscidlər]], [[mədrəsə]]lər, [[Azərbaycan türbələrinin siyahısı|türbələr]] tikilir, əsasən dekorativ incəsənətin ornamental forması inkişaf edir. XIX əsrdə Azərbaycanın [[Rusiya imperiyası|Rusiyan]]ın tərkibinə daxil olmasıyla burada yaşayan insanlar Rusiya mədəniyyəti ilə və onun vasitəsilə də dünya mədəniyyəti ilə tanış olurlar. Azərbaycan İslam dünyasında [[Azərbaycan teatrı|milli teatr]]ın, [[Azərbaycan operası|opera]]nın, [[Bakı Dövlət Universiteti|qərb tipli universitetin]], [[Azərbaycanda balet|baletin]] əsasının qoyulduğu ilk ölkədir. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] İslam dünyasında ilk [[Sekulyarizm|dünyəvi]] demokratik dövlətlərdən biri, həmçinin İslam ölkələri arasında qadınlara səsvermə hüququ verən ilk dövlətdir.<ref>{{cite news|last1=[[Svante Kornel]]|first1=|title=The Politicization of Islam in Azerbaijan.|url=http://www.silkroadstudies.org/new/docs/Silkroadpapers/0610Azer.pdf|accessdate=14 aprel 2016|archive-date=2013-04-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20130418104957/http://www.silkroadstudies.org/new/docs/Silkroadpapers/0610Azer.pdf|url-status=dead}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Sovet Azərbaycanı]] dövründə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında əsaslı dəyişiklik baş verir.<ref name="Художественная энциклопедия" /> XXI əsrdə isə Azərbaycan mədəni baxımdan müasirləşir.{{Bax|#Mədəniyyətin inkişaf tarixi|1}}

 

 

== Mədəniyyətin inkişaf tarixi ==