Vikipediya

Arizona: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k 97.90.4.15 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Ayxan İsmayılov tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teq: Geri qaytarma
Sətir 1:
{{İnzibati vahid}}
{{ABŞ ştatı
|Orijinal_adı = {{Dil-en|Arizona}}
|Rəsmi_adı = Arizona
|Bayrağı = Flag_of_Arizona.svg
|Bayraq_İzah =
|Gerbi = Arizona-StateSeal.svg
|Gerb_İzah =
|Təxəllüs = Böyük kanyonun ştatı<br/>Mis ştatı
|Şüar = Allah zənginləşdirir
|Himni = The Arizona March Song<br/>və Arizona
|Xəritə = Arizona_in_United_States.svg
|Xəritə_İzah =
|Rəsmi_Dil = [[İngilis dili]]
|Danışılan_Dillər = [[İngilis dili]] (74.1%)<br/>[[İspan dili]] (19.5%)<br/>[[Navaho dili]] (1.9%)<br/>Digər dillər (4.5%)
|Demonim =
|Paytaxt = [[Finiks (Arizona)|Finiks]]
|İriŞəhər = paytaxt
|İriMetropoliten = [[Finiks Metropoliten Ərazisi]]
|ƏraziYer = 6-cı
|ƏraziABŞ = 113,990
|Ərazi = 295,234
|UzunluqABŞ = 400
|Uzunluq = 645
|EnABŞ = 310
|En = 500
|SuFaizi = 0.35
|EnDairəsi1 = 31°  20′ Ş - 37° Ş
|UzunluqDairəsi1 = 109°  03′ Q - 114°  49′ Q
|ƏhaliYer = 14-cü
|Əhali = 6,828,065 (2015)
|SıxlıqABŞ = 57
|Sıxlıq = 22
|SıxlıqYer = 33-cü
|TəsərrüfatınOrtaGəliri =
|GəlirYer =
|ƏnYüksəkYeri = [[Hamfris Piki]]
|Maksimal yüksəklikABŞ= 12,637
|Maksimal yüksəklik = 3852
|Orta yüksəklikABŞ = 4,100
|Orta yüksəklik = 1250
|ƏnAşağıYeri = [[Kolorado çayı]]
|Minimal yüksəklikABŞ= 72
|Minimal yüksəklik = 22
|ŞtatlıqdanƏvvəl = [[Arizona Ərazisi]]
|ŞtatTarixi = [[14 fevral]], [[1912]]
|ŞtatSırası = 48-ci
|Qubernator = [[Daq Dyusi]] ([[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|R]])
|Leytenant-qubernator= [[Mişel Reyqan]] ([[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|R]])
|Qanunverici = [[Arizona Ştat Qanunverici Hakimiyyəti|Ştat Qanunverici Hakimiyyəti]]
|YuxarıPalata = [[Arizona Ştat Senatı|Senat]]
|AşağıPalata = [[Arizona Ştat Nümayəndələr Palatası|Nümayəndələr Palatası]]
|Senatorlar = Vacant <br/>[[Ceff Fleyk]] ([[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|R]])
|Nümayəndələr = 5 [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçı]]<br/>4 [[ABŞ Demokrat Partiyası|Demokrat]]
|SaatQurşağı =
|SQ1 = [[Dağ Saat Qurşağı|Dağ]] [[UTC]]-7 ([[Yay vaxtı]] tətbiq olunmur)
|SQ1Yer = Ştatın əsas hissəsi
|SQ2 = [[Dağ Saat Qurşağı|Dağ]] [[UTC]]-7/-6
|SQ2Yer = [[Navaho-Neyşn]]
|ISOKodu = US-AZ
|Qısa_adı = AZ
|Saytı = www.az.gov
|Qeydlər =
}}
 
'''Arizona''' — [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın 48-ci ştatıdır. Paytaxtı və ən iri şəhəri [[Finiks (Arizona)|Finiks]]dir.▼
 
▲'''Arizona''' — [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın 48-ci ştatıdır. Paytaxtı və ən iri şəhəri [[Finiks (Arizona)|FiniksFiniksdir]]dir.
Arizona (i / ɛrɪzoʊnə /; / ærɪzoʊnə /) (Navajo: Hoozdo Hahoodzo; O'odham: Ali Sonak) Amerika Birləşmiş Ştatlarının cənub-qərb bölgəsində bir ştatdır. O, həmçinin The Western Amerika Birləşmiş Ştatlarının və Mountain West dövlətlərin hissəsidir. Bu altıncı ən böyük və 50 dövlətlərin the15th ən gur deyil. Itscapital və ən böyük şəhər Finiks edir. Arizona Four Corners dövlətlərindən biridir. Bu New Mexico, Utah, Nevada, California, Meksika və Colorado cənub-qərb küncündə ilə ortaq bir nöqtəsi ilə həmsərhəddir. Meksika ilə Arizona sərhəd Sonora və Baja California Meksika dövlətlərin şimal sərhədində, 389 mil (626&nbsp;km) uzun.
 
== Coğrafiya ==
Sətir 80 ⟶ 16:
| izah2 = [[Arizona krateri]]
}}
Arizona [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın cənub-qərbində, qərbdə [[Kaliforniya]] və [[Nevada]], şimalda -— [[Yuta]], şimal-şərqdə -— [[Kolorado]], şərqdə -— [[Nyu Meksiko]], cənubda -— [[Meksika]] ilə həmsərhəddir. Ştatın sahəsi 295,254 km²-dır və ştatlar arasında 6-cı yeri tutur.
 
Ştatın ərazisinin çox hissəsi [[dağ]]lar, [[yayla]]lar və [[çöl]]lərdir. Arizonada [[sarı şam]]ı geniş yayılmışdır . Ştatın şimalında [[Kolorado çayı]] və [[Böyük Kanyon]] yerləşir. Arizonanın cənub-qərb hissəsi, [[Finiks (Arizona)|Finiks]], [[Tukson (Arizona)|Tukson]] və [[Yuma (Arizona)|Yuma]] kimi şəhərlərin yerləşdiyi [[Sonora]] səhrasında yerləşir. Bu [[ABŞ]]-ın ən isti və quraq çöllərindən biri olmasına baxmayaraq, ildə iki mövsümi yağışın olması səbəbiylə olduqca müxtəlif [[flora]] və [[fauna]]ya malikdir. Ştatın şimal-qərbində [[Sonora]]dan daha yüksək mövqeyinin və nadir növ ağacların olması ilə fərqlənən [[Moxave]] səhrası yerləşir. Çöl səhrası Arizonanın şimalındakı [[Kolorado (səhra)|Kolorado]] yaylasının bir hissəsini tutur. Ştatın cənub-şərqindəki kiçik bir sahə, yüksək mövqeyinə görə [[Sonora (səhra)|Sonora]] ilə müqayisədə daha yüksək yay istiliyi olan [[Çiuaua (səhra)|Çiuaua]] səhrasının bir hissəsidir.
Sətir 88 ⟶ 24:
Ştatın üç milli parkı var.
 
Quru hava Arizonanın xarakterik xüsusiyyətidir. Şimaldakı dağlar və cənubda çöl sahələri arasında hava şəraiti kəskin şəkildə dəyişir. Ən aşağı temperatur -40−40 ° C, ən yüksək temperatur isə 53 ° C təşkil edir. Yanvar ayında orta temperatura 5 ° C, iyunda isə 27 ° C. Yağışların illik ümumilikdə ortalama 33 sm3-dir. Çöl sahələrində bu dəyər 8 sm-ə qədər azalır.
 
=== İqlimi ===
Geniş ərazisi və müxtəlif hündürlüklərinə görə ştatın iqlim şəraiti bölgədən bölgəyə qədər çox dəyişir. Aşağı hündürlüklərdə əsasən [[Tropik iqlim|tropik iqlim]] qurşağı hökm sürür, mülayim qışlar və isti yazlar müşahidə olunur. Ümumiyyətlə, payızdan erkən yaza qədər hava orta hesabla 16°C-dən çox mülayim olur, lakin şaxtalar nadir deyil. Fevral ayının ortalarından etibarən kifayət qədər sərin gecələrdə gündüz istilərdə artım müşahidə olunur. [[İyun]]dan [[sentyabr]] ayına qədər ən isti və quraq müşahidə olunur. Arizonada indiyə qədər qeydə alınan ən yüksək temperatur [[29 iyun]] [[1994]]-cü il və [[5 iyul]] [[2007]]-ci ildə Leyk-Havasu-Sitidə qeydə alınmış və 53 °C olmuşdur. Ən aşağı temperatur [[7 yanvar]] [[1971]]-ci ildə [[Holi gölü]]ndə müşahidə edildi və −40 ° C təşkil etdi.
 
Yağıntının paylanması ilin vaxtına, dəniz səviyyəsindən yuxarı ərazinin hündürlüyünə və topoqrafiyaya bağlıdır. Dövlətin mərkəzi və cənub-şərq hissəsindəki dağ silsilələri ən çox yağış alır; ən kiçik -— Arizonanın cənub-qərbindəki quraq ərazilərdə. Dövlət üçün orta illik nisbət təqribən 323 mm-dir. Yağışlar əsasən iki yağışlı mövsümdə düşür: qışda, soyuq cəbhə Sakit okeandan gələndə və yayda musson gələndə.
 
Əyalətin şimal hissəsi hündürlüyü mərkəzdə və cənubdakı çöllərdən daha yüksək olan bir yayladır. Bu ərazi soyuq qış və mülayim yay ilə xarakterizə olunur. Bəzən Kanadadan gələn soyuq hava kütlələri əyalətin şimalına düşür və temperaturu −18 ° C-dən aşağı olur.
Sətir 107 ⟶ 44:
== İstirahət ==
Arizonada iyirmi adət mesire yeri, yeddi meşəlik bölgə, 21 əyalət parkı vardır. Grand Canyon National Park, Amerikanın ən məşhur parklarından biridir və hər il dörd milyon adam Grand Canyonu görməyə gəlir. Əyalətin digər məşhur məkanları isə, Coronado National Memorial, Painted Rocks State Historic Park, Tombstone Courthouse State Historic Park və Petrified Forest National Parkdır. Əyalət, balıqçılar, düşərgəçilər, ovçular və turistlərin yanında tarix, geologiya və arxeologiya araşdırmaçıları üçün də maraqlı bir yerdir.
[[ŞəkilFayl:USA 10187 Horseshoe Bend Luca Galuzzi 2007.jpg|200 px|right]]
 
== İrqi tərkibi ==
Arizonada əhalinin irqi quruluşu aşağıdakı kimidir:
# 63.,8% Ağ
# 25.,3% Ispanmənşəlli
# 5% Qırmızıdərili
# 3.,1% Qara
# 1.,8% Uzaq şərqli
# 2.,9% Mələz
 
== Universitetlər ==
3 universiteti vardır:
 
# [[Arizona Dövlət Universiteti]]
# [[Arizona Universiteti]]
# [[Şimali Arizona Universiteti]]
 
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Arizona"