Latviya Prezidenti: Redaktələr arasındakı fərq

|başçılıq edir = [[ŞəkilFayl:Flag of Latvia.svg|30x30px]] [[Latviya]]

1922-ci il [[14 noyabr|noyabrın 14]]-də [[Latviya Seymi]] [[Latviya]]nın birinci Prezidentini seçdi.<ref name=":6"/> Həmin vəzifəyə yeganə namizəd [[Kəndçi Birliyi Partiyası (Latviya)|"Kəndçi Birliyi" Partiyası]]nın üzvü [[Yanis Çaqste]] idi.<ref name=":6"/> Onun lehinə 92, əlehinə isə 6 deputat səs verdi və [[Yanis Çaqste]] üç il müddətinə Latviya Prezidenti seçildi.<ref name=":6"/> Onun andiçmə mərasimi dörd gün sonra, [[18 noyabr|noyabrın 18]]-də baş tutdu.<ref name=":6"/> Üç il sonra [[Yanis Çaqste]]nin səlahiyyət müddətinin başa çatması ilə bağlı [[Latviya Seymi|Latviya Seymində]]ndə növbəti Prezident seçkiləri baş tutdu.<ref name=":6"/> Bu səfər [[Yanis Çaqste|Yanis Çaqstedən]]dən savayı, [[Latviyanın Baş naziri|Latviyanın sabiq Baş naziri]] [[Karlis Ulmanis|Karlis Ulmanisdə]]də həmin vəzifəyə namizəd idi.<ref name=":6"/> [[6 noyabr|Noyabrın 6]]-da baş tutan seçkilərdə [[Yanis Çaqste|Çaqste]] 60 səs, [[Karlis Ulmanis|Ulmanis]] isə 31 səs topladı və [[Yanis Çaqste]] sonuncu dəfə üç müddətinə Prezident seçildi.<ref name=":6"/> Amma o, səlahiyyət müddətini sonlandıra bilmədi.<ref name=":6"/> 1927-ci il [[14 mart|martın 14]]-də [[Yanis Çaqste]] 67 yaşında vəfat etdi.<ref name=":6"/> Onun vəfat etməsi ilə bağlı Prezidentin bütün səlahiyyətləti həmin gündəcə [[Latviya Seymi]]nin sədri olan [[Pauls Kalnınş]] verildi.<ref name=":6"/>

1927-ci il [[8 aprel|aprelin 8]]-də [[Latviya Seymi|Latviya Seymində]]ndə Növbədən Kənar Prezident seçkiləri baş tutdu.<ref name=":7"/> [[Riqa|Riqa şəhərinin]] sabiq meri olan [[Qustav Zemqals]] seçkilərin yeganə namizədi idi.<ref name=":7"/> Onun lehinə 73, əlehinə isə 23 deputat üzv səs verdi və o, üç il müddətinə Latviya Prezidenti seçildi. Onun andiçmə mərasimi həmin gündəcə baş tutdu.<ref name=":7"/>

[[ŞəkilFayl:Valsts prezidenta inaugurācijas pasākumi Saeimā (18897619473).jpg|right|thumb|500x500px|''Soldan sağa:'' [[Valdis Zatlers]] (2007– 2011), [[Andris Berzinş]] (2011– 2015), Vayra Viqe-Freyberqa (1999– 2007), [[Raymonds Veyonis]] (2015– ''2019'') və [[Quntis Ulmanis]] (1993– 1999): <br> 8 iyul 2015-ci il, [[Latiya Seymi]], [[Riqa]], [[Latviya]]]]

1990-cı il [[4 may|mayın 4]]-də [[Latviya SSR Ali Soveti]] [[Latviyanın dövlət müstəqilliyinin bərpası haqqında Bəyannaməni|"Latviyanın dövlət müstəqilliyinin bərpası haqqında" Bəyannaməni]] qəbul etdi. Həmin bəyannaməyə əsasən [[Latviya Konstitusiyası]] bərpa olundu və [[Latviya Seymi|Latviya Seyminə]]nə seçkilər baş tutana qədər bütün səlahiyyətlər Latviya Ali Sovetinin sədri [[Anatoli Qorbunov]]a verildi. 1993-cü il [[5 iyun|iyunun 5]]-də [[6 iyun|6]]-da 100 yerdən ibarət olan [[Latviya Seymi|Latviya Seyminə]]nə seçkilər baş tutdu. [[6 iyul|iyulun 6]]-da isə [[Anatoli Qorbunov]] Latviya Prezidenti vəzifəsini təsis etdi və həmin vəzifəyə olan seçkiə qədər Latviya Prezidentinin səlahiyyətlərini icra etməyə başladı. seçkilər isə bir gün sonra baş tutdu. [[7 iyul|İyulun 7]]-də [[Latviya Seymi|Latviya Seymində]]ndə Prezident seçkiləri baş tutdu və seçkilərdə yeganə namizəd olan [[Kəndçi İttifaqı (Latviya)|"Kəndçi" İttifaqı]]nın namizədi [[Quntis Ulmanis]]in lehinə 53, əlehinə isə 26 deputat səs verdi.<ref name=":1"/> [[Quntis Ulmanis]] buna qədər [[Latviya Seymi]]nin deputatı idi.<ref name=":1"/> Səsvermənin nəticələrinə əsasən [[Quntis Ulmanis]] üç il müddətinə Latviya Prezidenti seçildi.<ref name=":1"/> Onun andiçmə mərasimi [[8 iyul|iyulun 8]]-də baş tutdu.<ref name=":1"/> 1996-cı il [[15 iyun|iyunun 15]]-də növbəti dəfə Prezident seçkiləri baş tutdu.<ref name=":1"/> Dörd namizədin qatldığı seçkidə [[Quntis Ulmanis]] 53 səs topladı və sonuncu dəfə üç il müddətinə Latviya Prezidenti seçildi.<ref name=":1"/> Onun andiçmə mərasimi yenə [[8 iyul|iyulun 8]]-də baş tutdu.<ref name=":1"/> Ümumiyyətlə isə bütün Latviya Prezidentlərinin andiçmə mərasimi [[8 iyul|iyulun 8]]-də [[Latviya Seymi|Latviya Seymində]]ndə baş tutur.

1999-cu il [[8 iyul|iyulun 8]]-də [[Quntis Ulmanis]]in səlahiyyət müddətinin başa çatması ilə bağlı [[Latviya Seymi|Latviya Seymində]]ndə Prezident seçkiləri baş tutdu. [[17 iyun|İyunun 17]]-də baş tutan seçkidə müstəqil namizəd olan [[Vayra Vike-Freyberqa|Vayra Viqe-Freyberqa]] 53 səs topladı və dörd il müddətinə Latviya Prezidenti seçildi.<ref name=":2"/> O, həm dörd il müddətinə Latviya Prezidenti seçilən birinci şəxs oldu, həmdə Latviyada, ümumiyyətlə isə bütün Şərqi Avropada seçilən birinci qadın dövlət başçısı oldu.<ref name=":2"/> 2004-cü il [[20 iyun|iyunun 20]]-da baş tutan növbəti Prezident seçkilərində o, Prezidentliyə yeganə namizəd oldu.<ref name=":2"/> 88 nəfərin lehinə, 6 nəfərin isə əlehinə səsverdiyi seçkidə, [[Vayra Vike-Freyberqa|Vayra Viqe-Freyberqa]] yenidən dörd il müddətinə Latviya Prezidenti seçildi.<ref name=":2"/> [[Vayra Vike-Freyberqa|Vayra Viqe-Freyberqan]]ın iqtidarı dönəmində [[Latviya]], 2004-cü il [[30 mart|martın 30]]-da [[NATO]]-nun, [[1 may|mayın 1]]-də isə [[Avropa İttifaqı|Avropa İttifaqının]]nın üzvü oldu.<ref name=":2"/> Bu xidmətlərinə görə o, [[Latviya]]nın ən güclü Prezidenti hesab olunur.

2007-ci il [[31 may|mayın 31]]-də [[Latviya]]nın 3-cü Prezidenti seçildi.<ref name=":3"/> Müstəqil namizəd olan travmatoloq-ortoped [[Valdis Zatlers]], [[Latviya Seymi|Latviya Seymində]]ndə baş tutan seçkidə 58 səs topladı və dörd il müddətinə Latviya Prezidenti seçildi.<ref name=":3"/> Dörd il sonra, 2011-ci il [[2 iyun|iyunun 2]]-də baş tutan seçkilərdə yenidən namizəd olan [[Valdis Zatlers]], bu səfər seçkilərdə məğlub oldu.<ref name=":3"/> 41 səs toplayan [[Valdis Zatlers]], səlahiyyətlərini 53 səs toplayan [[Kəndçilər və Yaşıllar İttifaqı (Latviya)|"Kəndçilər və Yaşıllar" İttifaqı]]nın namizədi [[Andris Berzinş]] ötürdü.<ref name=":4"/> 66 yaşlı [[Andris Berzinş]], Latviya Prezidenti seçilən ən yaşlı şəxs oldu.<ref name=":4"/>

2015-ci il [[8 iyul|iyulun 8]]-də [[Andris Berzinş]]in səlahiyyət müddətinin başa çatması ilə bağlı [[Latviya Seymi|Latviya Seymində]]ndə Prezident seçkiləri baş tutdu.<ref name=":5"/> [[3 iyun|iyunun 3]]-də baş tutan seçkidə [[Yaşıllar Partiyası (Latviya)|"Yaşıllar" Partiyası]]nın namizədi olan [[Raymonds Veyonis]] 55 səs topladı və dörd il müddətinə Latviya Prezidenti seçildi.<ref name=":5"/> [[Raymonds Veyonis]] buna qədər Latviyanın müdafiə naziri idi. O, həmdə Latviya Prezidenti seçilən ən gənc şəxs oldu (48 yaş).<ref name=":5"/>

Latviya Prezidenti vəzifəsinə təyinat seçki yolu ilə reallaşır. Latviya Prezidenti seçkiləri [[Latviya Seymi|Latviya Seymində]]ndə üzvlər arasında gizli səsvermə yolu ilə baş tutur. [[Latviya Seymi]]nin 100 üzvündən 51 üzvünün lehinə səs verdiyi namizəd, Latviya Prezidenti seçilir.

Latviya Prezidenti seçilən şəxsin andiçmə mərasi iyulun 8-də [[Latviya Seymi|Latviya Seymində]]ndə baş tutur. Latviya Prezidenti seçilən şəxsə andiçmə mərasimi zamanı Latviyanın ali dövlət təltifləri olan [["Üç Ulduz" ordeni]]nin və [["Viestura" ordeni]]nin I dərəcəsi, həmçinin [["Etiraf" xaçı]]nın I dərəcəsi təqdim edilir.

[[ŞəkilFayl:Flag of the President of Latvia.svg|alt=|thumb|240x240px|Latviya Prezidentinin bayrağı]]

[[ŞəkilFayl:Riga Castle seen across the river Daugava .jpg|alt=|left|thumb|250x250px|[[Riqa qəsri]]]]

Latviya Prezidentinin rəsmi iqamətgahı [[Riqa qəsri|"Riqa" qəsri]]dir. [[Riqa şəhəri]]nin [[Dauqava çayı|Dauqava çayının]]nın sahilində yerləşən [[Riqa qəsri|"Riqa" qəsri]], 1340-cı ildə inşa edilib. 1484-cü ildə qəsr dağıdılsa da, 1515-ci ildə yenidən inşa edilib. Bundan sonra qəsr 1578-ci ildən 1621-ci ilə qədər [[Polşa]], 1621-ci ildən 1710-cu ilə qədər isə [[İsveç]] təmsilçilərinə məxsus olub. Qəsrin onlara məxsus olduğu dönəm ərzində qəsrə müxtəlif zövqlərdə əlavələr edilib. XVII əsrdə qəsr həbsxana olaraq fəaliyyət göstərib. 1970-ci ildə [[Riqa]]nın mühasirəsindən sonra qəsr, [[Liflyand quberniyası|Liflyand qubernatoru]]nun rəsmi iqamətgahı olub. Qəsrin bir hissəsi isə həbsxana olaraq fəaliyyət göstərməyə davam edib. [[Anna Leopoldovna]] və onun ailəsidə [[Riqa qəsri|"Riqa" qəsrində]] məhbus olublar. [[Rusiya İmperiyası]]nın mövzud olduğu illərdə [[Riqa qəsri|"Riqa" qəsri]], əvvəl sahib olduğu əzəmətini itirdi. 1782-ci ildə qəsrin əsas hissəsi və qəsrin yardımçı hissələri birləşdirildi. 1870-ci ildə qəsrin məbədi qapadıldı, daha sonra isə dağıldı. Həmin illərdə qəsrin yardımçı hissəsinə dördüncü mərtəbə əlavə edildi və qəsrin ətrafında meydan salındı.

1918-ci ildə müstəqilliyini elan edən [[Latviya]]da, [[Riqa qəsri|"Riqa" qəsri]] Prezidentin rəsmi iqamətgahı oldu. [[Riqa qəsri|"Riqa" qəsri]]nin əvvəl sahib olduğu əzəmətinin qaytarılması üçün [[latviya]]lı memar [[Eyjen Laube|Eyjen Laubeyə]]yə qəsri yenidənqurması tapşırıldı. [[Eyjen Laube]] yenidənqurma zamanı qəsrə bir-sıra əlavələr etdi və 1938-ci ildə qəsrin qülləsinə üç ulduz əlavə etdi. 1940-cı ilə qədər [[Riqa qəsri|"Riqa" qəsri]] Latviya Prezidentinin rəsmi iqamətgahı oldu. 1940-cı ildə mütəqilliyini itirən [[Latviya]], Sovet İttifaqına birləşdi. Həmin ildən müstəqilliyin bərpası qədər qəsr, Latviya SSR Nazirlər Sovetinin binası oldu. 1941-ci ilin fevral ayında isə qəsrdə pionerlər sarayının açılışı oldu. Sovet İttifaqının mövcud olduğu illərdə [[Riqa qəsri|"Riqa" qəsri]] həmdə muzey olaraq fəaliyyət göstərdi.

| colspan="7" bgcolor="9E1B34" |<center>[[ŞəkilFayl:Flag of the President of Latvia.svg|50x50px]] <big>'''{{color|#FFFFFF|Latviya Prezidentləri}}'''</big></center>

| rowspan="2" bgcolor="9E1B34" width=0% |<center>'''{{color|#FFFFFF|Prezident <br> <small><small>(doğum– vəfat illəri)</small></small>}}'''</center>

| rowspan="2" bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Janis Cakste.jpg|135x135px]]</center>

| bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Pauls Kalnınş.jpg|148x148px]]</center>

| bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Zemgals.jpg|145x145px]]</center>

| bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Pauls Kalnınş.jpg|148x148px]]</center>

| rowspan="2" bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Kviesis.jpg|170x170px]]</center>

| bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Karlis Ulmanis.jpg|124x124px]]</center>

| bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Anatolijs Gorbunovs 2015-05-04.jpg|135x135px]]</center>

| rowspan="2" bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Flickr - Saeima - 10.Saeimas deputāts Guntis Ulmanis.jpg|135x135px]]</center>

| rowspan="2" bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Vaira Vike-Freiberga 13062007.JPG|135x135px]]</center>

| bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Valdis Zatlers in 2011.jpg|135x135px]]</center>

| bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Flickr - Saeima - 10.Saeimas deputāts Andris Bērziņš (ievēlēts no Vidzemes apgabala).jpg|135x135px]]</center>

| bgcolor="FFF5EE" |<center>[[ŞəkilFayl:Flickr - Saeima - 10.Saeimas deputāts Raimonds Vējonis.jpg|135x135px]]</center>