Abdulla Tağızadə: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Yazıçı şablonu qaydaya salınır
Sətir 3:
|orijinal adı = Abdulla Məmməd oğlu Tağızadə
|digər adları =
|şəkil = şəkil yoxdur.jpg
|şəklin ölçüsü = 200
|şəklin izahı =
Sətir 32:
}}
 
'''Abdulla Tağızadə''' (1897-19381897–1938) — [[SSRİ Elmlər Akademiyası]] Azərbaycan filialının elmi işçisi, APİ-nin dilçilik kafedrasının müdiri olub. Azərbaycan orfoqrafiyası və terminologiyası sahəsində tanınmış mütəxəssislərdən biri və [[Azərbaycan]]<nowiki/>dakı əlifba hərəkatının fəal üzvlərindən biri. [[Böyük təmizləmə]] zamanı öldürülüb.<ref>{{cite web
|url = http://azedu.az/az/news/1647
|archiveurl =
Sətir 47:
== Həyatı ==
O, ilk təhsilini [[Gəncə]]də alıb, sonra [[Bakı]]da oxuyub.
 
=== Təhsili ===
İlk təhsilini məhəllədəki ibtidai məktəbdə alan Abdulla, daha sonra [[Gəncə]] gimnaziyasında oxuyub. O, 1916-cı ildə gimnaziyanı  uğurla başa vurub və [[Moskva Universiteti]]<nowiki/>nin hüquq fakültəsinə daxil olub. Bir il sonra [[Rusiya]]<nowiki/>nı bürümüş inqilab dalğası səbəbiylə Gəncəyə geri dönmüşdür.
 
Abdulla Tağızadə, Maarif Komissarlığının sərəncamı ilə 1924-cü ildə Leninqrad şəhərindəki Şərq Dilləri İnstituna oxumağa göndərilir. O, həm də Leninqrad Dövlət Universitetinin dil və mədəniyyət fakültəsinə daxil olur. Burada professor A.N.Samoyloviçlə dostluq edən Abdulla 1925-ci ildə Leninqradda [[Bəkir Çobanzadə]] ilə tanış olur. Bu tanışlıq sonralar onlar arasında möhkəm dostluğa çevrilir.
 
== Fəaliyyəti ==
 
O, ölkədə xüsusən əlifba islahatına böyük maraq göstərib. 1919-cu ildə yeni yaradılan [[Bakı Dövlət Universiteti]]<nowiki/>nin tarix fakültəsinə daxil olaraq [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan Xalq Cümuriyyəti]] Maarif Nazirliyi yanında yaradılan əlifba komissiyasında fəaliyyət göstərir və öz təkliflərini verir.<ref>{{cite web
|url = http://www.anl.az/down/meqale/525/2018/may/588545.htm
Sətir 71 ⟶ 70:
[[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Milli Ordusu|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ordusu]]<nowiki/>nda sıravi əsgər kimi xidmət etdiyi illərdə bolşeviklər yerli sosialistlərin yardımı ilə [[Aprel işğalı|Bakını işğal]] edir.
 
1920-ci ildə Maarif Komissarlığında texniki katib, “Qaçqınlar"Qaçqınlar və əziyyət çəkənlərə kömək üçün yaradılan xüsusi komissiya”dakomissiya"da müavin, 1921-ci ildən Xalq Torpaq Komissarlığının “Əkinçi”"Əkinçi" jurnalında məsul katib işləyən və Bakı Sovetinin üzvü olan Abdulla Tağızadə təhsil sahəsindəki bilik və təcrübəsini tətbiq etmək üçün maarif sahəsində xidmətə başlayır.
 
Yazıçı [[Ədalət Tahirzadə]]<nowiki/>nin araşdırmalarına görə 1922-ci ildə Azərbaycan Xalq Maarif Komissarlığının Məktəbdənkənar İdarəsində işə girən Abdulla Tağızadə həmin ilin iyulun 1-də Məktəbdənkənar Tərbiyə İdarəsinin Müdir müavini təyin olunur. O, burada cəmi üç ay işləyir.
 
1922-ci ildə Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi yanında Yeni Əlifba Komitəsi yaradılır. Komitəyə noyabr ayının 20-dək, tanınmış dilçı alim [[Fərhad Ağazadə]] rəhbərlik edir. Abdulla Tağızadəni də bu komitəyə işə  dəvət edirlər. O, [[Səməd ağa Ağamalıoğlu|Səmədağa Ağamalıoğlu]], [[Fərhad Ağazadə]], [[Xudadat bəy Məlik-Aslanov|Xudadat Məlikaslanov]], [[Əhməd Pepinov]]<nowiki/>la birgə komitənin rəhbər heyətinə seçilir.
 
Araşdırmaçı Əli Şamil AzEdu-az açıqlamasında A.Tağızadənin bundan sonrakı fəaliyyəti haqqında bunları demişdir:
Sətir 83 ⟶ 82:
1926-ci ildə [[Bakı]]<nowiki/>da kecirilən I Türkoloji Qurultaya qatılmışdır.
 
Ali təhsili başa vurub aspiranturaya daxil olan Abdulla Tağızadə 1928-ci ildə Azərbaycan Maarif Nazirliyi tərəfindən ölkəyə dəvət olunur. O, Ümumittifaq Yeni Əlifba Komitəsinin “Kultura"Kultura i pismennos Vostoka”Vostoka" toplusunda məsul katib işləyir. Ali məktəbdə “Qədim"Qədim türk dilləri”dilləri" fənnindən, Azərbaycan Elmi Tədqiqat İnstitunda aspirantlara “Qədim"Qədim Türk dillərinin yazılı abidələri”abidələri"“Türk"Türk dillərinin qramatikası”qramatikası" fənnlərindən mühazirələr oxuyur, eləcə də Marksizim-Leninizm İnstitutunda [[Azərbaycan Türkcəsi|Azərbaycan türkcəsi]] fənnini tədris edir.
 
Abdulla Tağızadə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat İnstitunda, dil-ədəbiyyat və sənət şöbəsində elmi işçi, sonra isə dilçilik və terminologiya şöbəsinin müdiri işləmiş, “Türk"Türk-tatar dillərinin tarixi sərf-nəhvi”nəhvi" kitabını nəşr etdirmişdir.
 
== Repressiyaya məruz qalması ==
[[1937]]-ci il martın 17-də həbs edilib. [[1937]]-ci il sentyabrın 12-də istintaqın daha 6 ay uzadılmasına icazə alınır. Dilçi-alim [[1938]]-ci il yanvarın 12-də "xalq düşməni" kimi güllələnir. İstintaq işindəki sənədlərdən birindən bəlli olur ki, onun şəxsi kitabxanası da yandırılıb.
 
== Əsərləri ==
 
A.Tağızadə orta məktəblər üçün türk dili dərsliklərinin yaradılmasdında yaxından iştirak edib. "Qədim türk dilləri" (Bakı 1927), "Müxtəsər üslubiyyat" (Bakı 1933) kitablarını yazıb.
 
== Həmçinin bax ==
* [[Bəkir Çobanzadə]]
* [[Vəli Xuluflu]]