Mərdəkan dendrarisi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sildim bəzi şeyləri Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
188.253.227.9 (müzakirə) tərəfindən edilmiş 5967126 dəyişikliyi geri qaytarıldı.vikiləşdirmə |
||
Sətir 1:
{{Qaralama}}
{{Qaralama-az}}
{{Vikiləşdirmək}}
'''Dendrologiya İnstitutu'''
== Tarixi ==
[[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]nın [[Dendrologiya İnstitutu]]nun yerləşdiyi ərazi
1870 ci ildə Balaxanı-Zabrat kəndləri ətrafındakı mədənlərin birində fəhlə kimi işə başlayan M.Muxtarov öz bacarığı sayəsində sahibkara çevrilmiş və özünün şəxsi qazma kontorunu açmışdır (1890). O, 1895-ci ildə metal ştanqlarla zərbə qazma dəzgahını qurur və bu dəzgaha
O,Vladiqafqazda və Əmircan kəndində məscid (1910), Pirallahı yaxınlığında Mayak habelə məktəb binası inşa etdirmişdir.
Murtuza xanımı Liza ilə Avropaya səyahət etdiyi dövrdə İtaliyanın Venesiya şəhərindəki binaların arxitekturasına valeh olmuş və onlara oxşar sarayı bu bağda bir il ərzində tikdirmişdir. (
1925-cı ildə bağ dövlət mülkiyyətinə keçmiş sonradan müxtəlif təşkilatların tərkibində olmuşdur.
1996-cı ildən isə AMEA-nın Rəyasət Heyətinin və Biologiya Elmlər bölməsinin qərarı ilə Mərdəkan Dendrarisi Biologiya Elmləri bölməsinə tabe edilmiş, ona hüquqi status verilmişdir.
2014-cü ildən AMEA-nın Rəyasət Heyətinin qərarı ilə Dendrologiya İnstitutu adına layiq görülüb.
Hazırda Dendrologiya İnstitutu Dünya Botanika bağlarının üzvüdür. 100-dən çox botanika bağları ilə qarşılıqlı əməkdaşlıq edir. Azərbaycan dendroflorasının çox cilidli nəşri hazırlanmaqla yanaşı Otaq bitkiləri ensklopediyası, Gülçülük Ensklopediyası, Ekologiya dərs vəsaiti və.s. kitabları çapdan çıxmışdır.
Son illər ərzində bağda yenidənqurma, abadlaşdırma tikinti işləri aparılmış, növ zənginliyi bərpa etmək məqsədilə dünyanın müxtəlif ölkələrindən 700-ə yaxın yeni bitki növləri gətirilmiş, bioekoloji xussiyyətləri öyrənilmiş və kolleksiyalara daxil edilmişdir. Buradakı bitki kolleksiyaları özünəməxsus landşaft ansanbılı olub, park dizaynın ən yaxşı numunələrindən istifadə edilərək şərq və qərb memarlığı ənənələri ilə tərtib edilmişdir.
== Rəhbərliyi ==
[[Məmmədov Tofiq Sadıq oğlu]] 10 fevral 1957-ci il
T.S. Məmmədov 1986-cı ildə AMEA-nın [[Botanika İnstitutun]]da direktor müavini, 1996-
2000-ci ildə namizədlik, 2004-cü ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir.
Onun elmi yaradıcılığı və qarşılıqlı əməkdaşlığı nəticəsində Mərdəkan dendrarisi 2005-ci
T.S.Məmmədov 24 kitabın (
О, öz elmi araşdırmaları ilə təkcə Respublikada deyil, həmçinin bir çox xarici ölkələrdə də tanınır. 40-a yaxın nüfuslu Beynəlxalq Qurultay və konfranslarda – Avstriya (Vena, XVII Beynəlxalq Qurultay), Avstraliya (Melburn XVIII Beynəlxalq Qurultay), Yaponiya (Botanika Universiteti), İngiltərə (Oksford Universiteti), Amerika (Koliforniya Dövlət Universiteti), Fransa, İtaliya, Kipr, Çin, Türkiyə, İran, Russiya, Ukrayna və s. iştirak etmişdir.
T.S.Məmmədov Bolqarıstanın
T.S.Məmmədov Bakı Dövlət Universitetinin
Dendraridə rəhbərlik etdiyi dövrdə abadlaşdırılma işləri aparılmış, yeni laboratoriyalar və yüksək səviyyəli konfrans zalı yaradılmışdır. 2011-ci ilin axırlarında 2 yeni müasir laboratoriya fəaliyyətə başlamışdır. Son illərdə T.S. Məmmədovun təşəbbüsü ilə Dendrarinin kolleksiya sahələrində
T.S. Məmmədov Azərbaycanın bir çox rayonlarının, o cümlədən, Bakı şəhəri və onun ətraf qəsəbələrinin yaşıllaşdırılması və landşaft arxitekturasının qorunub saxlanılması üçün çox qiymətli tövsiyələr vermişdir.
2005-ci ilin ekologiya sahəsində
T.S. Məmmədov fəlsəfə doktoru və elmlər doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim edilən 50-ə qədər dissertasiya işinin opponenti olmuşdur.
2014-cü ildən [[Azərbaycan Respublikası]]nın Prezidenti yanında Dövlət qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyanın Dövlət qulluğuna (Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən) kadrların seçilməsi şöbəsinin ekspertidir.
AMEA-nın müxbir üzvü T.S. Məmmədov 2013-cü ilin may ayında AMEA [[Biologiya və Tibb Elmləri Bölməsi]]nin sədr müavini vəzifəsinə seçilmişdir.
Ailəlidir, 2 övladı var.
== Strukturu ==
Fəaliyyətin əsas istiqamətləri:
Təbii və mədəni şəraitdə becərilən bitkilərin assortimentinin genişlənməsi və onların genofondunun təbii şəraitdə və introduksiyada saxlanılması üçün biomüxtəlifliyinin populyasiya, introduksiya və seleksiya
Azərbaycanda ağac bitkilərinin növdaxili dəyişkənliyinin və populyasiya strukturunun tədqiqatı, regionda növlərin populyasiya əsasında genofondunun saxlanılması və seleksiya işlərinin tərtibatı yolları.
Ağac və kolların yeni dekorativ sortların forma müxtəlifliyinin qiymətləndirilməsi.
Meşə bitkiləri, təbiət abidələri, bağ-park obyektləri, introdusent növlərin dendroloji və taksasiyalı öyrənilməsi; perspektivli meşə və dendroloji təbiət abidələrinin seçilməsi.
Əlverişsiz
Meşə, şəhər və meşə-park landşaflarının tərtibatı üçün ağac və kol cinsləri assortimentinin seçimi.
Tədqiqat işləri 8 laboratoriyada aparılacaqdır. Buraya əsasən ağac biologiyasının bir çox aspektləri, fundamental tədqiqatlar, o cümlədən məlum olmayan proses və münasibətlərin
'''I. Dendrologiya
'''Bitkilərin İntroduksiyası laboratoriyası'''
Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti– Respublikada iqlim şəraiti üçün ağac və kol növlərinin uyğunlaşdırılması. — Azərbaycanın çöl zonasında ağac bitkilərinin introduksiya
ex situ ağac bitkilərinin
Bəzək
Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti–meşə əkinləri, şəhər və meşə-park landşaftları üçün ağac-kol cinsləri assortimentinin formalaşması, regionda ağac bitkilərinin introduksiyasının prioritet istiqamətlərinin müəyyən edilməsi və müasir introduksiya
'''Herbari
Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti– herbarilərin toplanmasi;
toxumların uzunmüddətli
çiçəkləmə və meyvə vermənin
'''Bitki ekologiyası
Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti – biotik və abiotik amillərin ağacların böyüməsinə, inkşafına və sağlamlığına təsiri; sənaye çirkləndiricilərinin ağaclara təsir mexanizmi;
ağacın genetik və ekoloji aspektlərinin öyrənilməsi;
ağac
ekzotların təbiiləşməsində yerli bitki qruplaşmalarının transformasiyası ilə bağlı olan ağac bitkilərinin introduksiyasının gələcəkdə ekoloji nəticələrinin qiymətləndirilməsi;
'''Dendroxronologiya
Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti– təbii və mədəni florada cinslərin taksonomiyası; məhv olmaq təhlükəsində olan və nadir növlərin
▲Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti– təbii və mədəni florada cinslərin taksonomiyası; məhv olmaq təhlükəsində olan və nadir növlərin populyasiyalarında baş verən proseslər; mübahisəli taksonların taksonomik ranqının biometrik analizi; taksonların təbii diapazonlarında coğrafi variasiyaları; ayrıca regionların dendroflorasının xronoloji təsviri.
Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti– Mühit amillərinin təsiri və zərərverici həşəratların kütləvi çoxalması ilə əlaqədar olaraq arboxronoloji tədqiqatlar; ağacın ciddi
▲'''Bitki mühafizəsi laboratoriyası'''
▲Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti– Mühit amillərinin təsiri və zərərverici həşəratların kütləvi çoxalması ilə əlaqədar olaraq arboxronoloji tədqiqatlar; ağacın ciddi xəstəliklərinə səbəb olan orqanizmlərin patogenliyinin təyini.
Dünya və [[Azərbaycan]] florasında təbii və mədəni şəraitdə becərilən ağac kol bitkilərinin Abşeron şəraitində adaptasiyası, təsərüfat əhəmiyyətli və sənayenin müxtəlif
▲Dendrari təcrübə sahəsi
'''II. Sənaye əhəmiyyətli bitkilər şöbəsi'''
▲Dünya və [[Azərbaycan]] florasında təbii və mədəni şəraitdə becərilən ağac kol bitkilərinin Abşeron şəraitində adaptasiyası, təsərüfat əhəmiyyətli və sənayenin müxtəlif sahələrində istifadəsi, ekoturizmin inkişafı.
'''
Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti: Azərbaycan florasında təbii və mədəni şəraitdə becərilən ağac kol bitkilərindən təsərüfat əhəmiyyətli bitkilərin seçilməsi, qruplaşdırılması, ariallarının, bioloji məhsuldarlığını təyini və sənayenin müxtəlif sahələrində
'''Efir yağlı bitkilər laboratoriyası'''▼
▲Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti: Azərbaycan florasında təbii və mədəni şəraitdə becərilən ağac kol bitkilərindən təsərüfat əhəmiyyətli bitkilərin seçilməsi, qruplaşdırılması, ariallarının, bioloji məhsuldarlığını təyini və sənayenin müxtəlif sahələrində istifadəsi üçün təkliflərin hazırlanması və istehsalata tətbiqi.
Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti bioloji ehtiyatların artırılması və fitoterapiyanın
== İstinadlar ==▼
▲Laboratoriyanın əsas elmi fəaliyyəti bioloji ehtiyatların artırılması və fitoterapiyanın inkşafına istiqamətlənmişdir.
▲- Ekoloji pressinq şəraitində əhalinin sağlamlığının qorunması üçün Azərbaycanın bitki ehtiyatlarının mobilizasiyası:
▲- Dərman bitkilərinin introduksiyası;
▲- Azərbaycan florasından yeni növlərin, bioloji aktiv maddələrin qiymətli introdusentlərin seçimi dərman bitkilərinin xammal bazasının zənginləşmə perspektivlərinin öyrənilməsi;
▲- Dərman bitkilərinin morfoloji və biokimyəvi əlamətlərinin növ dəyişkənliyinin tədqiqatı; fitokimyəvi skrininqi, onların kompleks və səmərəli istifadə imkanlarının öyrənilməsi;
▲- Xüsusi mənşəli yeni vitamin və müalicəvi-profilaktik məhsulların alınması və istifadəsi.
▲==İstinadlar==
http://www.science.gov.az/az/cat.php?fid=other {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140702191332/http://science.gov.az/az/cat.php?fid=other |date=2014-07-02 }}
| |||